ΚΑΡΑΚΑΞΕΣ: Οι κουρσάροι εξ ουρανού!

Κείμενο: Γεώργιος Χριστοδούλου (Δασοπόνος- Θηραματοπόνος)

Σε μια φιλοσοφική συζήτηση με κάποιον συνάδελφο περί προσαρμοστικότητας των ειδών, τέθηκε εκ μέρους του το ερώτημα «ξέρεις ποιο είναι το πιο πετυχημένο βιολογικά είδος από την άγρια πανίδα του πλανήτη μας»;;; Πιο πετυχημένο φυσικά από την άποψη της πληθυσμιακής του κατάστασης, της γεωγραφικής του εξάπλωσης καθώς και από τις προοπτικές ανάπτυξης του είδους. Αμέσως, για την εύρεση αυτού του «θαύματος της φύσης» άρχισα να επεξεργάζομαι τις παραμέτρους της βιολογίας των ειδών, οι οποίες θα εξασφάλιζαν την μέγιστη προσαρμοστικότητα του και θα το καθιστούσαν …υπέρτερο σε σχέση με τα άλλα. Ενα είδος για να είναι το πιο επιτυχημένο στο κόσμο θα πρέπει να έχει τα εξής γνωρίσματα :

Καταρχάς θα πρέπει να βρίσκεται στις ψηλότερες βαθμίδες, αν όχι στην κορυφή, της τροφικής αλυσίδας. Να είναι δηλ. αν όχι αρπακτικό τότε σίγουρα άρπαγας, με βίο έντονης αρπακτικότητας έως και του φαινομένου της παρασιτικής δράσης.
Να είναι παμφάγο, με χαρακτηριστική ευκολία στην εξεύρεση της τροφής του, ώστε ο παράγων τροφή να μην είναι ποτέ περιοριστικός για την επιτυχή πορεία του είδους.
Να έχει μεγάλη προσαρμοστικότητα και σε διαφορετικού είδους περιβάλλοντα. Δηλαδή να μπορεί να επιβιώσει και να αναπτυχθεί από το δάσος έως τους υδροβιότοπους, και από τα γεωργικά οικοσυστήματα ως και τις άγονες περιοχές κτλ. Ακόμη και μέσα η πλησίον σε άκρως ανθρωπογενή περιβάλλοντα, όπως είναι οι πόλεις και τα χωριά.
Να έχει καλή έως πολύ καλή αναπαραγωγική ικανότητα.
Να είναι είδος κοινωνικό, γιατί η κοινωνικότητα εξασφαλίζει μεγαλύτερες δυνατότητες επιβίωσης και ανάπτυξης του είδους.
Να μην έχει πολλούς φυσικούς εχθρούς και κυρίως να μην αποτελεί αντικείμενο έντονης θηρευτικής πίεσης από τον άνθρωπο.

Επεξεργάζοντας τα ανωτέρω στοιχεία το μυαλό μου πήγε αμέσως στην αλεπού. Είναι ένα είδος που συνδυάζει πολλά από τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Ήρθε όμως η απάντηση του «γρίφου» από τον συνάδελφο. Το είδος που αποτελεί «θαύμα της φύσης», δεν είναι άλλο από την ΚΑΡΑΚΑΞΑ (Pica – Pica).

Όντως έχει φοβερή προσαρμοστικότητα αφού απαντάται στις 5 από τις 7 ηπείρους (εκτός δηλ. από την Αρκτική και Ανταρκτική όπου οι συνθήκες είναι ιδιόμορφες) και σε ποικιλία περιβάλλοντος, από το δάσος ως τον κάμπο και από την έρημο ως τα έλη, ακόμη και μέσα στα χωριά και τις πόλεις.

Είναι είδος παμφάγο που παρουσιάζει έντονη αρπακτικότητα προς άλλα είδη της πανίδας, ακόμη και ως του παρασιτισμού. Έχει δε πολύ καλή αναπαραγωγική ικανότητα γεννώντας 5-8 αυγά, ενώ δεν είναι σπάνια η περίπτωση να κάνει δεύτερη γέννα μέσα σε μία αναπαραγωγική περίοδο. Η δε κοινωνική δομή του βίου της, της εξασφαλίζει μεγαλύτερες δυνατότητες επιβίωσης. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα (όπως άλλωστε σε όλα τα κορακοειδή) που τα γηραιά άτομα δεν εγκαταλείπονται στην τύχη τους (όπως συμβαίνει κατά κόρον στην φύση), αλλά φροντίζονται και προστατεύονται με περίσσεια ευαισθησία από τα υπόλοιπα άτομα της ομάδας, δημιουργώντας μάλιστα ένα είδος «γηροκομείου».

Επίσης αντιμετωπίζει ελάχιστη θηρευτική πίεση τόσο από τους φυσικούς εχθρούς της (που είναι ελάχιστοι), όσο και από τον άνθρωπο ο οποίος σπάνια ασχολείται σοβαρά με την θήρα της, εκτός βέβαια από τις χώρες ή περιοχές εκείνες στις οποίες ασκείται σοβαρή θηραματική πολιτική και οι πληθυσμοί της βρίσκονται σε διαρκή έλεγχο !!

Επομένως όλες αυτές οι ιδιότητες της βιολογίας της καρακάξας την έχουν καταστήσει ένα πολύ πετυχημένο είδος, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που να διεκδικεί επάξια τον τίτλο του πιο πετυχημένου βιολογικά είδος στον κόσμο.

Το μέγεθος της προσαρμοστικότητας και της ευρηματικότητας αυτού του πουλιού διαπιστώθηκαν και από τον γράφοντα με τον καλύτερο τρόπο, από το κάτωθι αξιοσημείωτο γεγονός:

Στην αυλή του πατρικού σπιτιού της μητέρας μου στον Κραννώνα Λάρισας, υπήρχε μια πολύ μεγάλη και παλιά αμυγδαλιά. Σε αυτό λοιπόν το δέντρο έφτιαξαν εδώ και χρόνια την φωλιά τους ένα ζευγάρι καρακάξες, στην οποία μεγάλωσαν αρκετές γενιές από αυτές. Πριν λίγες μέρες αναγκαστήκαμε να κόψουμε λόγω παλαιότητας αυτό το δέντρο, και τότε είδα έκπληκτος ότι η φωλιά ήταν κατασκευασμένη, όχι από κλαδάκια και χόρτα, αλλά από σύρματα !!!!! (βλέπε φωτο).

Φυσικά ήταν μεγάλη η πρόκληση για ένα οργανωμένο κυνήγι αυτού του είδους με τις τόσες βιολογικές περγαμηνές. Ποτέ έως τώρα δεν την κυνήγησα συστηματικά, και η εμπειρία μου στην θήρα της περιορίζεται μόνο στην περιστασιακή θήρευση κάποιων ατόμων, που ο αριθμός τους στην εικοσάχρονη κυνηγετική μου καριέρα μετριέται στα δάχτυλα του ενός χεριού.

Έτσι η πρόταση του φίλου μου Δημήτρη για κάποια οργανωμένα κυνήγια καρακάξας, με την υπόσχεσή του ότι θα έχουμε ευκαιρία για αμέτρητες τουφεκιές, με ενθουσίασε! Δεν το κρύβω ότι όσες φορές δοκίμασα παλαιότερα, κατά την διάρκεια ή στο τέλος κάποιου άλλου κυνηγιού, να θηρεύσω περιστασιακά αυτά τα πουλιά, η προσπάθειά μου στέφθηκε από απόλυτη αποτυχία λόγω της έντονης καχυποψίας και ιδιαίτερης εξυπνάδας αυτών των πουλιών !!!

Απατάται οικτρά όποιος πιστεύει ότι είναι εύκολη η συστηματική (και όχι η περιστασιακή), θήρευση αυτών των πουλιών παρά την πληθυσμιακή τους αφθονία. Η ιδιαίτερη εξυπνάδα και η έντονη καχυποψία τους καθιστούν κάθε προσπάθεια πλησιάσματος αδύνατη, ενώ στο καρτέρι εάν δεν είσαι πλήρως καλυμμένος και επιμελώς προσαρμοσμένος στο περιβάλλον, τότε πουλιά δεν πρόκειται να τουφεκίσεις.

Υπάρχει όμως ένα χαρακτηριστικό στην βιολογία του πουλιού, που αν το εκμεταλλευτείς σωστά, τότε όλα γίνονται πολύ εύκολα. Η τάση των πουλιών να μαζεύονται κατά εκατοντάδες σε συγκεκριμένες θέσεις κουρνιάσματος, μας δίνει δυνατότητα την μία –μιάμιση ώρα πριν την δύση του ηλίου να τις κυνηγήσουμε στις συγκεκριμένες θέσεις με πολύ καλά αποτελέσματα. Γιατί τότε είναι πιο απρόσεκτα τα πουλιά, ενώ όσο περνά η ώρα και φθάνει η νύχτα η θέληση για την συγκεκριμένη θέση κουρνιάσματος τα κάνει ακόμη πιο απρόσεκτα. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που, λίγο πριν πέσει η νύχτα, να αδιαφορούν πλήρως για την παρουσία του κυνηγού και να περνούν από πάνω του δίνοντας την ευκαιρία για ωραίες και εύκολες τουφεκιές. Προσοχή όμως να μην «κάψετε» το μέρος. Μεταξύ δύο κυνηγίων στο ίδιο μέρος θα πρέπει να μεσολαβούν ημέρες ηρεμίας γιατί οι καρακάξες όπως προείπαμε είναι πολύ έξυπνα πουλιά, μαθαίνουν εύκολα και αλλάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού.

Έτσι λοιπόν εκμεταλλευόμαστε σαν παρέα, αρκετά συχνά μπορώ να πω, αυτή την ιδιαιτερότητα τους. Και κάνουμε πολύ ωραία κυνήγια, στα οποία περιοριστικός παράγοντας μπορεί να αποτελέσει το τελείωμα των φυσιγγίων ή του χρόνου, ποτέ όμως η ύπαρξη των θηραμάτων όπως συχνά συμβαίνει με όλα τα άλλα θηράματα!! Στο τέλος ενός τέτοιου κυνηγιού, η κάρπωση για δύο άτομα σε μία – μιάμιση ώρα κυνηγιού κυμαίνεται μεταξύ 60 και 80 πουλιά. Με πολύ ωραίες τουφεκιές τραβέρσα, ρουαγιάλ, μπηχτές, σε απομακρινόμενα και σε εισερχόμενα πουλιά κτλ., που σου αφήνουν μια ιδιαίτερη ικανοποίηση όχι μόνο για την τέρψη του κυνηγιού

(η οποία ομολογουμένως είναι σε υψηλά επίπεδα), αλλά κυρίως γιατί γνωρίζουμε ότι με την αφαίρεση αυτών των πουλιών από την φύση προσφέρουμε ανυπολόγιστη προσφορά στην πανίδα της περιοχής, η οποία κατά την αναπαραγωγική περίοδο κυριολεκτικά δυναστεύεται από αυτούς τους άπληστους άρπαγες. Σχεδόν όλα τα είδη της πτηνοπανίδας (δεντρόβια, εδαφόβια, μικροπούλια, υδρόβια και παρυδάτια, ακόμη και αρπακτικά) κατά την περίοδο της αναπαραγωγής, κυριολεκτικά στενάζουν από την αδυσώπητη αρπακτικότητα της πολυπληθούς καρακάξας. Ακόμη και τριχωτά είδη όπως ο λαγός, υπόκεινται στην αρπακτικότητα της. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι καρακάξες, με την έντονη παρατηρητικότητα τους σε συνδυασμό με την μεθοδική τους έρευνα, ανακαλύπτουν μικρά λαγουδάκια τα οποία και σκοτώνουν ανοίγοντας το κρανίο τους με δυνατά χτυπήματα του ράμφους τους. Και δεν είναι μόνο αυτό, αλλά η καρακάξα που βρίσκει πρώτη την τροφή, κράζοντας έντονα μαζεύει και άλλες καρακάξες οι οποίες και τελειώνουν την καταστροφή, βρίσκοντας και τα υπόλοιπα λαγουδάκια της ίδιας γέννας που είναι κρυμμένα εκεί κοντά.

Τα αποτελέσματα της αρπακτικότητά της πολλαπλασιάζονται από τον αδιαμφισβήτητο υπερπληθυσμό (ακόμη και ένας αδαής το βλέπει) αυτού του είδους, για το οποίο δυστυχώς δεν ισχύει ο νόμος της φύσης ο οποίος φέρνει την ισορροπία μεταξύ αρπάγων και θυμάτων. Και αυτό συμβαίνει γιατί ο άνθρωπος με τις δράσεις του (π.χ. ανεξέλεγκτες χωματερές) της προσφέρει άφθονη τροφή.

Την καρακάξα την κυνηγάμε είτε με καρτέρι είτε με περπατητό κυνήγι. Για να φτάσουμε όμως εκεί, θα πρέπει πρώτα να βρούμε τις θέσεις κουρνιάσματος των πουλιών στην περιοχή που μας ενδιαφέρει. Για να το καταφέρουμε αυτό, αρκεί λίγη ώρα πριν το σούρουπο να παρατηρήσουμε την γύρω περιοχή. Αμέσως θα δούμε όλες τις καρακάξες της περιοχής να ακολουθούν το ίδιο δρομολόγιο (όπως όλα σχεδόν τα κορακοειδή), το οποίο καταλήγει στο σημείο όπου θα κουρνιάσουν για να περάσουν την νύχτα. Αυτά τα σημεία είναι συνήθως κανάλια ή συστάδες με καλάμια, αλσύλλια με πεύκα ή και άλλα δέντρα, ρουμάνια κτλ.

Για το περπατητό κυνήγι επιλέγουμε κανάλια με καλάμια, βούρλα κτλ ή συστοιχίες από καλάμια, όπου οι καρακάξες τα προτιμούν για κούρνια κυρίως τις μέρες με παγωνιά, και σίγουρα τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Περπατάμε ανά δύο εκατέρωθεν των θέσεων αυτών και τουφεκάμε τα πουλιά που ξεπετάγονται από τα καλάμια, ή ακόμη και αυτά που έρχονται να κουρνιάσουν σε αυτά. Ακόμη καλύτερα αν ήμαστε τέσσερις, όπου ανά ζεύγη περπατάμε από τις πιο απομακρυσμένες θέσεις συγκλίνοντας, και στέλνοντας οι μεν στους δε τα πουλιά και αντιστρόφως.

Για το καρτέρι επιλέγουμε συστάδες δέντρων, αλσύλλια, ρουμάνια κτλ. που προτιμούν οι καρακάξες για κούρνια. Ακόμη καλύτερα αν αυτές οι θέσεις γειτνιάζουν με σκουπιδότοπους, χωματερές κτλ (που δυστυχώς υπάρχουν παντού στην Ελληνική ύπαιθρο). Το καρτέρι το κάνουμε μέσα ή πλησίον της θέσης κουρνιάσματος, ενδιάμεσα αυτών και των χωματερών και στην πορεία που ακολουθούν τα πουλιά, ακόμη και μέσα ή πλησίον των σκουπιδότοπων (δεν το συνιστούμε λόγω της αφόρητης δυσοσμίας).

Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι όποια μέθοδος και να επιλέξετε για να κυνηγήσετε αυτά τα πουλιά θα ζήσετε μία συγκλονιστική κυνηγετική εμπειρία και μάλιστα χωρίς την αίσθηση ότι η οποιαδήποτε υπερκάρπωση θα συντελέσει στην έλλειψη του θηράματος που κυνηγάμε. Το αντίθετο μάλιστα, να είστε σίγουροι ότι (υπό τις παρούσες συνθήκες), όσα περισσότερα πουλιά αφαιρέσετε από την φύση, τόσο περισσότερες υπηρεσίες προσφέρετε σε αυτήν και ειδικότερα στην πτηνοπανίδα της περιοχής !!!!

Εξοπλιστείτε λοιπόν με αρκετά φυσίγγια, ακολουθήστε τις οδηγίες και επιδοθείτε σε κυνήγι καρακάξας και σας διαβεβαιώνω ότι δεν θα χάσετε. «Τα πουλάκια είναι πολλά»!

Δείτε : Τα ψαρόνια… της σποράς!