μπεκατσα

Published on 1 Ιανουαρίου, 2014 | by Kynoclub

0

ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΜΠΕΚΑΤΣΑΣ!

Κείμενο: Περικλής Μπίρτσας, Δρ. Δασολόγος-Θηραματολόγος

                Χρήστος Σώκος, Δασολόγος- Θηραματολόγος

Συναρπαστικό, απρόβλεπτο, ζηλευτό πουλί, εμφανίζει διαρκώς μυστήρια συμπεριφορά που χρήζει μαντικών ικανοτήτων για να αποκρυπτογραφηθεί. Προσθέτοντας τη μυστικότητα στις κινήσεις της, το τέλειο καμουφλάζ και το απρόβλεπτο των σηκωμάτων της, έχουμε σκιαγραφήσει το «αντικείμενο» ενός συναρπαστικού κυνηγίου.

Βιολογία

Ο καλός μπεκατσοκυνηγός συνήθως μελετά προσεκτικά τα πουλιά που χτύπησε και προσπαθεί ν’ ανακαλύψει κομμάτια από το αίνιγμα της ζωής και της συμπεριφοράς τους. Ετσι ολοκληρώνει το επίπονο κυνήγι με το επιθυμητό αποτέλεσμα, που τις περισσότερες φορές δεν ξεπερνάει το ένα ή δύο πουλιά. Ενδιαφέρεται να μάθει αν η συγκεκριμένη μπεκάτσα που κρατά στα χέρια του είναι αρσενικό ή θηλυκό πουλί, ανήλικο ή ενήλικο. Το πρώτο σημάδι φαίνεται αν ανοίξουμε τις φτερούγες και παρατηρήσουμε τις άκρες των μεγάλων φτερών (πρωτευόντων). Αν οι άκρες τους είναι ακανόνιστες και τραχιές (σαν πριονάκι) τότε μάλλον πρόκειται για πουλί που γεννήθηκε την προηγούμενη άνοιξη. Αν όμως είναι ομαλές και κανονικές σαν την κόψη ενός στρογγυλού μαχαιριού, τότε πρόκειται για ενήλικο. Τα πρωτεύοντα φτερά υπόκεινται σε φθορές και γίνονται σκληρά για την πτήση. Ωστόσο ανανεώνουν τα φτερά τους το καλοκαίρι μετά την αναπαραγωγική περίοδο, ενώ τα νεαρά πουλιά της προηγούμενης άνοιξης μέχρι το τέλος της κυνηγετικής περιόδου δεν ανανεώνουν τα φτερά τους. Αρα το φθινόπωρο ή το χειμώνα τα φτερά των θηρευμένων ατόμων είναι παλαιότερα από αυτά των ενηλίκων κατά δύο ή τρεις μήνες με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο φθαρμένα.

Τυχεροί είναι οι κυνηγοί που θηρεύουν μπεκάτσα στης οποίας το πόδι υπάρχει δαχτυλίδι με στοιχεία από τη χώρα ή την περιοχή που δακτυλιώθηκε. Αποστέλλοντάς το στην Κυνηγετική Ομοσπονδία που ανήκουν, η οποία με τη σειρά της θα το αποστείλει στον αρμόδιο οργανισμό που τηρεί τα αρχεία των δαχτυλιωμένων πουλιών θα «κερδίσει» τις πληροφορίες που αναφέρονται στον τόπο γέννησης του πουλιού και την πορεία του ταξιδιού του ως τον τόπο ξεχειμωνιάσματος.

Σε πολλές χώρες υπάρχουν επιστημονικά κέντρα που ασχολούνται με τη συγκέντρωση και αξιολόγηση δεδομένων για τη ζωή και τις μετακινήσεις της μπεκάτσας. Πληροφορίες όπως που χτυπήθηκε και πότε, λεπτομέρειες για το ενδιάιτημα που εντοπίστηκε, το μήκος του ράμφους, το βάρος του πουλιού ή ένα από τα πρωτεύοντα των φτερά είναι πολύ χρήσιμα δεδομένα. Σε σχέση πάντα με τα μετεωρολογικά στοιχεία των περιοχών που χτυπήθηκαν γίνεται προσπάθεια από τους επιστήμονες και τους φυσιοδίφες να αποκρυπτογραφηθούν τα σκοτεινά σημεία της ζωής της βασίλισσας του δάσους.

Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά παρατηρούνται μπεκάτσες με μικρότερα σε μήκος ράμφη. Αν και οι περισσότερες έχουν ράμφη με μήκος από 65-75 mm συχνά χτυπιούνται πουλιά με ράμφη μικρότερα από 45 mm, ενώ μια φορά βρέθηκε μπεκάτσα με ράμφος μήκους 19mm. Αυτό το φαινόμενο των κοντών ραμφών εντοπίστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930 και έγινε πιο συχνό τη δεκαετία του 1960. Το γιατί όμως τείνει να γίνει πιο κοντό το ράμφος της μπεκάτσας παραμένει ένα μυστήριο προστιθέμενο στα τόσα που χαρακτηρίζουν αυτό το πουλί. Το μήκος του ράμφους μας δείχνει πόσο βαθιά στο έδαφος μπορεί να ψάξει για σκουλήκια ή άλλου είδους τροφή. Είναι πολύ χρήσιμο, για την πρόοδο της θηραματολογικής επιστήμης, η κατανόηση του τρόπου προσαρμογής των μπεκατσών στις νέες συνθήκες περιβάλλοντος, δηλαδή να γνωρίζουμε πόσες μπεκάτσες με μικρό ράμφος θηρεύονται, ποια είναι η ηλικία τους και ποιο το φύλο τους. Μερικές φορές, επίσης, έχουν χτυπηθεί πουλιά των οποίων η βάση του ράμφους και τα γύρω φτερά έχουν λάσπη από τις συνεχείς βυθίσεις στο έδαφος, γεγονός που διαψεύδει τις εικασίες κάποιων παλιών κυνηγών που ισχυρίζονταν ότι οι μπεκάτσες όταν τελειώσουν το «γεύμα» τους επισκέπτονται το πλησιέστερο καθαρό νερό για να καθαρίσουν προσεχτικά τα ράμφη τους.

Τα πόδια της μπεκάτσας μετά από προσεκτική παρατήρηση μπορούν να μας αποκαλύψουν αρκετά μυστικά και πολλές δυσμορφίες που οφείλονται είτε σε συγκρούσεις με καλώδια ηλεκτρισμού ή τηλεφώνου ή σε μη θανατηφόρα χτυπήματα από σκάγια που μπορεί να κόψουν ένα ή δυο δάχτυλα του ποδιού. Υπάρχει μια παλιά αντίληψη σε κυνηγούς πολλών ευρωπαϊκών χωρών ότι όταν πληγώνεται η μπεκάτσα χρησιμοποιεί νάρθηκες και καταπλάσματα από φυσικά υλικά για να γιατρευτεί. Αυτό τεκμηριώνεται και από αρκετές φωτογραφίες που δείχνουν πόδια και πληγές στις οποιές έχουν τοποθετηθεί πούπουλα, φυτικές ίνες και λάσπη. Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι τέτοια «γιατροσόφια» εφαρμόζονται από τη μια μπεκάτσα στην άλλη. Αλλοι πιο δύσπιστοι θεωρούν πιο πιθανό να προέκυψαν αυτά τα επιθέματα από τα πούπουλα και τις φυτικές ίνες που κολλάνε με το αίμα πάνω στην πληγή, καθώς τα τραυματισμένα πουλιά περπατάνε με δυσκολία στο έδαφος.

mpekatsa1Οικολογία

Μεταναστευτικό είδος με ακανόνιστες εμφανίσεις τόσο χρονικά όσο και χωροταξικά. Ταξιδεύει εκατοντάδες χιλιόμετρα από τις θέσεις φωλεοποίησης έως τις θέσεις ξεχειμωνιάσματος, ενώ πάντα βρίσκεται σε ετοιμότητα ν’ αλλάξει τόπο αξιολογώντας στοιχεία που σχετίζονται με τις επερχόμενες αλλαγές του καιρού και την κατάσταση των ενδιαιτημάτων. Μια περιοχή με αρκετές μπεκάτσες σήμερα μπορεί να μην έχει αύριο ούτε μία, γιατί θα έχουν αντιληφθεί κάποια μικρή αλλαγή στο βαρομετρικό και θα έχουν μετακινηθεί. Ετσι την επομένη «γεμίζει» μια περιοχή που ούτε μπορούσε να φανταστεί κάποιος ότι θα αποτελούσε τόπο στάθμευσης των πουλιών.

Όταν το σούρουπο πετάει προς αναζήτηση τροφής έχει το ασαφές πέταγμα της νυχτερίδας σε μια ταραγμένη πτήση προς τα υγρά και λασπώδη σημεία. Εως τις αρχές του 19ου αιώνα υπήρχε η αντίληψη ότι η μπεκάτσα ζούσε βυζαίνοντας και τραβώντας τροφή από τη λάσπη και την υγρασία. Στην πραγματικότητα βυθίζοντας το ράμφος της στο έδαφος αναζητά σκουλήκια και άλλα ασπόνδυλα που σήμερα γνωρίζουμε ότι αποτελούν το διαιτολόγιό της.

Σαν ένα πουλί που φωλιάζει στο έδαφος η μπεκάτσα και τα αβγά της είναι ευάλωτα στους εδαφόβιους άρπαγες, από τους οποίους η αλεπού είναι ο σημαντικότερος. Επίσης η νυφίτσα, το κουνάβι και η αγριόγατα αποτελούν εξίσου επικίνδυνους εχθρούς της. Ο Οργανισμός Θήρας της Βρετανίας απέδειξε ότι ο έλεγχος των αρπάγων αυτών αυξάνει την αναπαραγωγική επιτυχία πολλών ειδών, μεταξύ αυτών και της μπεκάτσας, ιδιαίτερα όταν μειώνεται η αρπακτικότητα την άνοιξη έως αρχές καλοκαιριού.

mpekatsa1 Μετακινήσεις

Πολλές γεννιές εμπειρικών φυσιοδιφών κυνηγών εξέφρασαν αποδεις για το χρόνο και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μετακινούνται οι μπεκάτσες. Σήμερα, οι σύγχρονες ερευνητικές προσπάθειες δείχνουν ότι οι πρώτες μπεκάτσες έρχονται συνήθως στη χώρα μας στα τέλη του Οκτωβρίου κυρίως λόγω ενστίκτου. Η πανσέληνος του Οκτωβρίου όπως και η πανσέληνος του Νοεμβρίου είναι δύο χρονικές στιγμές που μπορύν να σηματοδοτήσουν αφίξεις πουλιών από βόρεια και ανατολικά. Αργότερα, τις αφίξεις και την παραμονή των πτυνών επηρεάζει κυρίως ο καιρός.

Οι παγωνιές στις βόρειες και ανατολικές χώρες της Ευρώπης αναγκάζουν τα πουλιά να μετακινηθούν νοτιότερα τη στιγμή που ένας ήπιος χειμώνας θα οδηγήσει τις μπεκάτσες σε όψιμες ή λιγότερες μετακινήσεις. Αυτό παρατηρήθηκε και τη φετινή χρονιά. Σύμφωνα με τους μετεωρολόγους η θερμοκρασία φέτος διατηρήθηκε σε ασυνήθιστα για την εποχή υψηλά επίπεδα. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν η μειωμένη παρουσία μπεκάτσα στα ελληνικά κυνηγοτόπια. Αρα επιβεβαιώνεται ότι ο χρονικός προγραμματισμός της μετανάστευσης, συνδέεται σημαντικά με τους εσωτερικούς ρυθμούς- ένστικτο των πτηνών, ενώ οι καιρικές συνθήκες καθορίζουν τη χρονική στιγμή και την απόσταση της μεταναστευτικής απόπειρας. Οι μετακινήσεις της μπεκάτσας λοιπόν και οι εμφανίσεις της είναι άμεσα εξαρτώμενες από τον καιρό και ποτέ δεν μπορείς να είσαι βέβαιος πόσο θα κρατήσουν. Γι’ αυτό οι νέοι κυνηγοί δεν πρέπει να πέφτουν θύματα πληροφοριών που λένε ότι προχθές είχε πολλά πουλιά άρα πρέπει να προγραμματίσουμε εξόρμηση το επόμενο Σαββατοκύριακο. Οι αξιοποιήσιμες και πολύτιμες πληροφορίες είναι αυτές που λένε «σήμερα έχει πουλιά, έλα να κυνηγήσεις… τώρα».

Από τη δεκαετία του 1940 πολλοί θηραματολόγοι έχουν τεκμηριώσει ότι οι μπεκάτσες παραμένουν πιστές στα γνώριμα χειμωνιάτικα στέκια τους. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ένας διαχειριστής (gamekeeper) μιας περιοχής στην Ν. Ιρλανδία κατάφερε να παγιδέψει δύο μπεκάτσες που εντόπισε στη βάση ενός θάμνου. Αφού τις πέρασε δαχτυλίδια με τα στοιχεία του, τις απελευθέρωσε. Αποτέλεσμα ήταν η μία να σκοτωθεί την επόμενη άνοιξη στη Ρωσία και η άλλη τον επόμενο χειμώνα στην ίδια περιοχή που δαχτυλιώθηκε και μάλιστα μετά από σήκωμα από τον …ίδιο θάμνο.

Δείτε : ΒΑΛΤΕ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΠΕΚΑΤΣΑ!!!


About the Author



Back to Top ↑
  • Video της εβδομάδας