Οι συμβουλές του Franco Francini

Κείμενο: Νίκος Φωτακόπουλος-Angela Galati

Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος

O Franco Francini, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους και πλέον πολυβραβευμένους εκτροφείς Αγγλικών Σέττερ (και Κόκερ Σπάνιελ), τις τρεις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Η επιρροή του στην ιταλική εκτροφή ήταν έντονη, όπως και η κυνοφιλική του παρακαταθήκη.

Ας δούμε όμως τι συμβούλευε ο Francini -μέσα από αποσπάσματα συνεντεύξεων του- τους άπειρους κυνόφιλους που ήθελαν να εκπαιδεύσουν μόνοι τους τα σκυλιά τους και δεν είχαν τις κατάλληλες γνώσεις… Αυτονόητο είναι πώς σε αυτό το κείμενο η μετάφραση είναι σε ελεύθερη απόδοση, ώστε να είναι κατανοητές οι έννοιες και το νόημα όσων αυτός ο μεγάλος κυνοτρόφος ήθελε να προσφέρει συμβουλές.

-Η πρώτη συμβουλή είναι θεμελιώδης για την επιτυχία της μετέπειτα εκπαίδευσης και χρησιμότητας του σκύλου, μια και αφορά την κοινωνικοποίηση του μέχρι την ηλικία των 7-8 μηνών. Μέχρι αυτή την ηλικία το κουτάβι θα πρέπει να έρχεται σε επαφή με ανθρώπους και με θορύβους, ώστε να συνηθίζει και να μαθαίνει τον κόσμο που το περιβάλλει. Δεν είναι τυχαία αυτή η πρώτη συμβουλή μια και ο σκύλος που δεν έχει φοβίες, εκπαιδεύεται ευκολότερα και που δέχεται ευχάριστα τις εντολές και την διαδικασία της εκπαίδευσης.

-Η δεύτερη συμβουλή του αφορά το κάλεσμα του σκύλου και την ανταπόκριση του. Δηλαδή την εντολή «έλα».

-«Για να επιστρέφει ο σκύλος όταν τον καλούμε, αρκεί να συνηθίσει να δέχεται ένα χάδι και μια λιχουδιά όταν υπακούει». Το χάδι είναι μια κίνηση φιλίας και αγάπης προς τον σύντροφό μας, αλλά και μια επιβεβαίωση της συμμαχίας μεταξύ σκύλου και ανθρώπου. Ταυτόχρονα, είναι πολύ σημαντική κίνηση σε ψυχολογικό επίπεδο.

-Η τρίτη συμβουλή λέει: «από τον τρίτο μήνα περίπου θα πρέπει να γίνονται ασκήσεις για την φυσική επαναφορά (απόρτ) και την εντολή «κάτω». Πάντα στην αυλή μας και ποτέ με άγριο θήραμα». Όταν λέμε φυσική επαναφορά, εννοούμε το ξύπνημα των έμφυτων ενστίκτων, και όχι την εκπαίδευση στο απόρτ για το οποίο ο Francini προτείνει συγκεκριμένους κανόνες. Με την τρίτη συμβουλή ολοκληρώνονται τα βήματα για το πρώτο στάδιο της κοινωνικοποίησης-εκπαίδευσης του κουταβιού, που θεωρητικά το εισάγουν σε κανόνες οι οποίοι επιβάλουν περιορισμό σε επιθυμίες. Όμως στην πραγματικότητα ο σκύλος θα καταλάβει πώς αυτοί οι κανόνες είναι η διέξοδος προς την ελευθερία, τις επιθυμίες και τις πρωτοβουλίες του..

–Η τέταρτη συμβουλή λέει ότι «όταν ο σκύλος γίνει πέντε μηνών, θα πρέπει να δοκιμαστεί με ένα εύκολο θήραμα, ώστε να αξιολογήσουμε το ένστικτο και τις φυσικές του ικανότητες». Την αξιολόγηση -με προσοχή- στην ηλικία των πέντε μηνών, προτείνει λοιπόν ο Francini, σημειώνοντας όμως πώς αυτό πρέπει να γίνει ελάχιστες φορές και διευκρινίζει τους λόγους. Όταν λέει να αξιολογήσουμε το ένστικτο εννοεί την κυνηγετική βούληση, την φυσική φέρμα, την υποσχόμενη (μελλοντική) αντοχή και την διάρκεια στο ενδιαφέρον του σκύλου. Όσον αφορά τις φυσικές ικανότητες, αναφέρεται στο στιλ και στον μηχανισμό του καλπασμού. Με λίγα λόγια, όταν ο σκύλος έχει μόνο το ένστικτο, το μέλλον του θα είναι στο κυνήγι. Όταν όμως έχει και τα προσόντα που δεν διδάσκονται, όπως το στιλ και την ιδιαίτερη μηχανική του καλπασμού, τότε μπορεί να κάνει καριέρα στους αγώνες.

Μετά από αυτές τις αξιολογήσεις μπορούμε να βγάζουμε τακτικότερα τον σκύλακα στον κυνηγότοπο, χωρίς ιδιαίτερες φροντίδες. Ουσιαστικά είμαστε στην φάση απόκτησης εμπειριών, μιας φάσης που θα βοηθήσει των σκύλο να αντιμετωπίσει την εκπαίδευση με περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του, αλλά και απέναντι στον κυναγωγό.

-Η πέμπτη συμβουλή, συνιστά να αρχίσουμε την εκπαίδευση μόνο όταν ο σκύλος θα έχει αρκετή εμπειρία πάνω στο θήραμα. Όμως εδώ χρειάζεται μια υπενθύμιση. Πρέπει να θυμηθούμε όσα έχουν αναφερθεί (και εφαρμοσθεί) μέχρι τώρα και στην συνέχεια να βγάλουμε τον σκύλο στον κυνηγότοπο χωρίς όμως να διαλέξουμε τις ιδανικότερες εδαφοκλιματολογικές συνθήκες. Ο σκύλος θα πρέπει να μαθαίνει και τις δυσκολίες (έδαφος, νερά κ.λ.π) και μόνος τους να βρίσκει λύσεις, ενώ μόνος του θα πρέπει να βρίσκει και τον σωστό άνεμο. Όλα αυτά βέβαια προοδευτικά και πάντα σε σχέση με την ηλικία του.

Δεν πρέπει σε αυτή την φάση να προσπαθήσουμε να διδάξουμε τίποτα από αυτά που πρέπει να μάθει σε δεύτερο στάδιο, όπως την ακινησία στο ξεπέταγμα. Θα πρέπει να δώσουμε χρόνο στον σκύλο να καταλάβει το «παιχνίδι» του κυνηγίου, ενώ σε αυτό το διάστημα θα πρέπει να παρακολουθούμε την συμπεριφορά του με προσοχή, ιδιαίτερα όταν τουφεκίσουμε για πρώτη φορά. Όταν δούμε πώς ο σκύλος μας συμπεριφέρεται σαν κυνηγός και ότι έχει εμπεδώσει στην ψυχή του την αρχική εμπειρία, μπορούμε να αρχίσουμε την εκπαίδευση (αφού βέβαια πρώτα του δώσουμε τον απαραίτητο χρόνο ηρεμίας).

–Η έκτη συμβουλή είναι η εντολή «κάτω», που θα την διδάξουμε στην σε ελεγχόμενο χώρο, όταν το θήραμα φεύγει μετά την φέρμα. Όταν του δώσουμε την εντολή «κάτω» το πιο πιθανό είναι να μην μας ακούσει, αλλά δεν θα καταδιώξει για πολύ το θήραμα εάν επαναλάβουμε την εντολή. Πρέπει να πάρουμε τον σκύλο στην αγκαλιά μας, να τον ακουμπήσουμε στο σημείο που ήταν όταν του δόθηκε η εντολή, να επαναλάβουμε πολλές φορές την διαταγή «κάτω» και να τον κρατήσουμε σε αυτή τη θέση για πέντε λεπτά. Μετά από μερικές προσπάθειες θα δούμε πώς η απόσταση της καταδίωξης θα είναι κάθε φορά και μικρότερη, μέχρι που θα έρθει η ώρα που θα εκτελεί την εντολή αυθόρμητα. Κατά τον Francini όλες οι άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται, δίνουν πολύ συχνά μόνο αρνητικά αποτελέσματα.

Το έβδομο σημείο αφορά την διαδρομή που ακολουθεί ο σκύλος στην έρευνα και την επιφάνεια εδάφους που καλύπτει. Η κατεύθυνση θα πρέπει να είναι αντίθετη προς τον άνεμο και το βάθος της έρευνας (λασέ) θα καθορίζεται από το είδος του θηράματος. Π.χ. στα ορτύκια το λασέ θα πρέπει να είναι πολύ κοντινό. Στο ξεκίνημα πρέπει να λύνουμε τον σκύλο ποτέ προς την δεξιά και πότε προς την αριστερή κατεύθυνση. Η γραμμή που θα ακολουθήσει ο σκύλος στην έρευνα πρέπει να είναι 15 μοίρες σε σχέση με την κατεύθυνση του ανέμου. Αυτό του επιτρέπει να έχει σε κάθε στιγμή της διαδρομής ευνοϊκό άνεμο, για να πιάσει έγκαιρα την αναθυμίαση. Πρέπει να παρακινούμε και να ενθαρρύνουμε τον σκύλο να συνεχίσει προς την σωστή κατεύθυνση, ειδικά όταν αυτός έχει την τάση να κλείνει τα λασέ ή να τα γυρίζει ανάποδα και σε λάθος κατεύθυνση, σε σχέση με τον άνεμο.

Σε περίπτωση που επιμένει στο λάθος, πρέπει να τον σταματήσουμε με την εντολή «κάτω» και να τον αναγκάσουμε να ξαναφύγει με τον σωστό τρόπο. Σε αυτή την φάση ο σκύλος θα πρέπει να εξασκείται μόνος του, χωρίς άλλο σκύλο κοντά του (για να είναι πιο συγκεντρωμένος και για να αποφύγουμε τις ζήλιες που θα δυσκολέψουν την εκπαίδευση). Καλό θα είναι όλα αυτά να γίνονται σε περιοχή με άφθονο θήραμα, για απόκτηση εμπειριών. Οταν ο σκύλος θα είναι σωστά προετοιμασμένος, θα τον τρέξουμε σε ζευγάρι με κάποιο άλλο έμπειρο (και πιο αργό) σκύλο. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε την πρωτοβουλία του και το ένστικτό του στην συναίνεση.