Τα παπιά του παγετού!

Κείμενο: Ζαφείρης Κινάλης

Το καιρικό φαινόμενο που προκαλεί «τρόμο» στα υδρόβια είναι το πάγωμα των νερών το οποίο σφραγίζει την επιφάνειά τους. Η διαίσθηση των πουλιών για τις χαμηλές θερμοκρασίες που έρχονται, τα θέτει σε κινητικότητα μέρες πριν, οπότε «χιμάνε» λυσσαλέα σε αναζήτηση τροφής και νερού.

Οταν αρχίσουν να παγώνουν τα νερά, τότε παρατηρείται το εξής φαινόμενο: μεγάλη μάζα πουλιών διαφορετικών ειδών συγκεντρώνεται στη μέση των λιμνών που είναι ακόμη ξεπάγωτες, σχηματίζοντας ένα πυκνό στρώμα πουλιών που ανακατεύουν με τα πόδια τους τα νερά συνεχώς, ώστε να μην παγώσουν! Η παραμονή τους στα σημεία αυτά είναι διαρκής μέρα – νύχτα.

Αλλα φεύγουν και άλλα έρχονται συνεχώς, για να κρατήσουν την πρόσβαση στο νερό ανοικτή. Οταν είναι ήδη παγωμένα τα νερά, μαζεύονται πάλι πολλά μαζί στη μέση της λίμνης που η κρούστα του πάγου είναι πιο λεπτή, σε μια προσπάθεια να σπάσουν με το βάρος τους τον πάγο και να φανερωθεί το πολυπόθητο νερό. Ο παγετός κοκαλώνει ακόμα και σε στεγνό χώμα οποιαδήποτε πρασινάδα μπορεί να ταΐσει τα πουλιά.

Σε παρατεταμένη παγωνιά, όταν όλα έχουν πια καλυφθεί με πάγο, τα πουλιά δεν μετακινούνται καθόλου για να μειώσουν στο ελάχιστο τις απαιτήσεις σε νερό και τροφή (και φυσικά αδυνατίζουν). Είναι η περίοδος που πολλά αναγκάζονται να μετακινηθούν νοτιότερα, σε μέρη με πιο μαλακούς καιρούς.

Αλλωστε, με τις παρατεταμένες παγωνιές που ο πάγος των νερών γίνεται παχύς, κλείνουν και οι θαλάσσιες δίοδοι για τις βάρκες με αποτέλεσμα να ακινητοποιείται και ο κυνηγός. Οσα πουλιά μείνουν και δεν μετακινηθούν μακριά, με τις πρώτες ηλιοφάνειες που λιώνουν τους πάγους κατά τη διάρκεια της μέρας, ξεχύνονται -το μεσημέρι κυρίως- αναζητώντας νερά που ξεπαγώνουν στις άκρες των λιμνών, στη μέση των καναλιών, στα ρυάκια με νερό τρεχούμενο κάτω από τον πάγο.

Από τις 11.00 το πρωί ο κυνηγός πρέπει να είναι έτοιμος, γιατί τα πουλιά κάνουν μαζικές εισόδους στα ξεπαγωμένα νερά. Ξέρουν ότι το βράδυ η παγωνιά θα επαναφέρει το σφράγισμα των νερών. Γι’ αυτό βουτάνε χωρίς πολλές προφυλάξεις στα ξεπάγωτα νερά, αψηφώντας τις τουφεκιές.

Σε παρατεταμένη παγωνιά τα πουλιά θα αναζητήσουν νερό, είτε κοντά στα όρια του γλυκού με το αλμυρό νερό στη θάλασσα είτε στο εσωτερικό μακριά από τον υδροβιότοπο. Βρίσκουν λιμνούλες, ποτάμια και ρέματα με νερά τρεχούμενα, πολλές φορές πάνω σε λόφους και βουνά, είτε σε απίθανα και πονηρά σημεία με νερό που αναβρύζει μέσα από τα χόρτα και τα βάτα. Είναι καταπληκτικό πώς τα πουλιά ανακαλύπτουν αυτά τα μέρη, σε μερικές περιπτώσεις πολύ μακριά από τον βιότοπό τους. Είναι η κατάλληλη ευκαιρία να τα κυνηγήσουμε με περπατητό, δίπλα στα κανάλια.

Σε πολλές περιοχές, κυρίως σε λίμνες, χύνονται ζεστά ιαματικά νερά και δεν παγώνουν, αυτά τα σημεία στις όχθες είναι μαγνήτες για όλα τα είδη των υδροβίων. Οταν τα νερά είναι παγωμένα στον βάλτο, δεν έχουμε καμία κίνηση των πουλιών κατά τη διάρκεια της νύχτας.