Published on 23 Φεβρουαρίου, 2014 | by Kynoclub

Ο υβριδισμός του αγριόχοιρου και οι κίνδυνοι που εγκυμονεί…

Κείμενο: Θεοφάνης Καραμπατζάκης, Δασολόγος- Θηραματολόγος

Φωτο: Ν. Φωτακόπουλος

Οι φυσικοί πληθυσμοί των θηραμάτων διαθέτουν ένα ανεκτίμητης αξίας γενετικό υλικό, το οποίο δημιουργήθηκε μέσα από φυσικές επιλογές αιώνων και τους επιτρέπει να επιβιώνουν, να προσαρμόζονται και να αντιστέκονται στις αλλαγές των συνθηκών του περιβάλλοντος. Κάθε τεχνητή νόθευση αυτού του γενετικού υλικού επιφέρει γενετική μόλυνση στους πληθυσμούς του είδους με ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες. Ας δούμε πρακτικά τι σημαίνει αυτό στην περίπτωση του αγριόχοιρου.

Ο αγριόχοιρος της Δυτικής Ηπειρωτικής Ευρώπης δηλ. το υποείδος Sus scrofa scrofa, διαθέτει 36 ζεύγη χρωμοσωμάτων. Αντίθετα ο αγριόχοιρος της Κορσικής, της Β. Αφρικής, κάποια υποείδη της Ρωσίας και της Ασίας και επίσης ο οικόσιτος χοίρος διαθέτουν 38 ζεύγη χρωμοσωμάτων. Αυτά τα υποείδη του αγριόχοιρου καθώς και ο οικόσιτος χοίρος μπορούν να διασταυρωθούν με τον αγριόχοιρο της Δυτικής Ηπειρωτικής Ευρώπης και να δώσουν γόνιμα υβρίδια. Ειδικότερα ο αγριόχοιρος της Δυτικής Ηπειρωτικής Ευρώπης διασταυρούμενος με τον οικόσιτο χοίρο δίνει υβρίδια που διαθέτουν 36, 37 ή 38 ζεύγη χρωμοσωμάτων. Τονίζεται ιδιαίτερα το γεγονός ότι τα υβρίδια αυτά είναι γόνιμα, διότι σε πολλές περιπτώσεις διασταυρώσεων άλλων ειδών τα παραγόμενα υβρίδια είναι άγονα, όπως π.χ. το μουλάρι (γάϊδαρος Χ άλογο).

Βέβαια εκτός από τη μεγάλη διαφορά στον γενότυπο, λόγω διαφορετικού αριθμού χρωμοσωμάτων, τα υβρίδια παρουσιάζουν και φαινοτυπικές διαφορές. Αυτό συμβαίνει κυρίως αυτά της πρώτης γενιάς, διότι στις μετέπειτα γενεές οι διαφορές αυτές τείνουν να αμβλυνθούν, η νόθευση όμως του γενότυπου παραμένει. Έτσι σ’ έναν πληθυσμό υβριδίων θα δούμε μεν τα τυπικά χαρακτηριστικά του καθαρόαιμου να υπερισχύουν, αλλά ανάμεσα στα ζώα αυτά κάποια θα έχουν περιστραμμένη ουρά, αυτιά με τάση να πέφτουν, λευκωπά άκρα, «ξεπλυμένο» χρώμα καφετί κ.λ.π., φτωχό τρίχωμα, γουρουνόπουλα χωρίς επιμήκεις ρίγες, κάπρους που οι χαυλιόδοντές τους δεν εφάπτονται απόλυτα όταν κλείνει το στόμα κ.α.

Ποιά είναι, πρακτικά, τα προβλήματα της γενετικής μόλυνσης του πληθυσμού του αγριόχοιρου;

Αισθητική υποβάθμιση των ζώων. Φανταστείτε να τριγυρνούν στα δάση της πατρίδας μας γουρούνια παρδαλά, με μισοπεσμένα αυτιά, με περιστραμμένη ουρά, υπέρβαρα κ.λ.π.
Μείωση επιβιωσιμότητας. Έρευνες που έκαναν Γάλλοι επιστήμονες έδειξαν ότι τα υβρίδια του αγριόχοιρου με τον οικόσιτο χοίρο έχουν μειωμένο χώρο στο κρανίο για τον εγκέφαλο, πράγμα που σημαίνει λιγότερη ευφυΐα, άρα μειωμένη επιβιωσιμότητα έναντι φυσικών εχθρών και αντιξοοτήτων. Επίσης έδειξαν ότι έχουν μειωμένη οσφρητική ικανότητα, άρα μειωμένη δυνατότητα λήψης τροφής. Μακροχρόνια λοιπόν, όταν ο υβριδισμός συνεχίζεται, ο φυσικός πληθυσμός οδηγείται σε εκφυλισμό με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται.
Μειωμένη αντοχή σε αρρώστιες, από τη στιγμή που μπαίνει μέσα τους, το αίμα του οικόσιτου χοίρου.

Από τα παραπάνω φαίνεται λοιπόν το μέγεθος του εγκλήματος που συντελείται στην Ελληνική ύπαιθρο από τον υβριδισμό του αγριόχοιρου.

Με ποιόν τρόπο γίνεται ο υβριδισμός του αγριόχοιρου στη χώρα μας; Από τις διασταυρώσεις των οικόσιτων χοίρων ελευθέρας βοσκής ή των υβριδίων ελευθέρας βοσκής (ημιάγρια) με τους καθαρόαιμους αγριόχοιρους οι οποίοι ενδιαιτώνται στους φυσικούς βοσκοτόπους, όπου βρίσκονται και οι μονάδες «ημιάγριων» χοίρων.

Από την «εξαγρίωση» και εγκατάλειψη της μονάδας των υβριδίων ελευθέρας βοσκής (ημιάγριων), κυρίως των αρσενικών και τη μετέπειτα διασταύρωσή τους με τους καθαρόαιμους αγριόχοιρους, και
Από την απελευθέρωση υβριδίων

Γιατί γίνονται όλα αυτά;

Αφ’ ενός διότι η εκτροφή «ημιάγριων» χοίρων ελευθέρας βοσκής επιδοτείται από τις Δ/νσεις Γεωργίας και αφ’ ετέρου διότι οι τεχνητά εκτρεφόμενοι αγριόχοιροι είναι ως επί το πλείστον υβρίδια. Τα υβρίδια αυτά είναι παραγωγικότερα σε καθαρό βάρος από τα καθαρόαιμα, η δε ανεύρεση καθαρόαιμων γεννητόρων είναι δύσκολη αφού η σύλληψη αγρίων ζώων από ιδιώτες απαγορεύεται. Επίσης η τεχνητή εκτροφή του καθαρόαιμου αγριόχοιρου είναι δύσκολη και εν πολλοίς ασύμφορη, διότι το ζώο αυτό έχει ιδιότροπη βιολογία αναπαραγωγής.

Πρόσφατα εντάχθηκε και η εκτατική (ελεύθερη) εκτροφή οικόσιτων χοίρων στην «βιολογική κτηνοτροφία» και μάλιστα επιδοτείται από το ΕΠΑΑ 2000 – 2006. Στις υποχρεώσεις του κτηνοτρόφου που επιθυμεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα δεν περιλαμβάνεται η διατήρηση της μονάδας του σε περιφραγμένη έκταση, ενώ υποχρεούται να διαθέτει βοσκότοπο αρκετά μεγάλης έκτασης. Υπό το πρίσμα αυτό κρίνεται εντελώς απαράδεκτο η ίδια η πολιτεία να χρηματοδοτεί μια ενέργεια (την ελεύθερη βοσκή χοίρων), η οποία προκαλεί γενετική υποβάθμιση – εκφυλισμό (μόλυνση) σ’ ολόκληρο τον πληθυσμό ενός είδους της άγριας πανίδας (του αγριόχοιρου), που από περιβαλλοντική άποψη είναι διαδικασία μη αντιστρεπτή. Και μάλιστα να την κατατάσσει στη βιολογική κτηνοτροφία που σ’ αυτήν πρέπει να κατατάσσονται αποκλειστικά εκτροφές που από την πρακτική τους δεν βλάπτουν το περιβάλλον.

Και τι πρέπει να γίνει;

Οι κυνηγετικοί σύλλογοι να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί όταν απελευθερώνουν αγριόχοιρους και να ζητούν πιστοποιητικά καθαροαιμίας από τον εκτροφέα. Επίσης στο εκτροφείο να ρίχνουν μια ματιά στην μορφολογία των γεννητόρων, μήπως εντοπίσουν φαινοτυπικά σημάδια υβριδισμού.
Το επιστημονικό προσωπικό των κυνηγετικών οργανώσεων να προβαίνει σε υποχρεωτικό δειγματοληπτικό έλεγχο της καθαροαιμίας των αγορασθέντων αγριόχοιρων που πρόκειται να απελευθερωθούν. Για να γίνει αυτό αρκεί η λήψη 10 ml αίματος από κάθε ζώο και η συνεργασία με ένα εργαστήριο κυτογεννετικής κάποιας Κτηνιατρικής Σχολής για την ανάλυση του καρυοτύπου.
Να απαγορευθεί η ελεύθερη βόσκηση υβριδίων αγριόχοιρου (ημιάγριων) και οικόσιτου χοίρου. Ως αντιστάθμισμα θα πρέπει να παραχωρείται στους εκτροφείς κατά χρήση δασική έκταση – βοσκότοπος, εμβαδού αναλόγου της δυναμικότητας της μονάδας (ΚΥΑ 568/125347/20-1-2004), όπως σε ανάλογες περιπτώσεις παραχωρείται έκταση για εγκαταστάσεις ποιμνιοστασίων, πτηνοτροφείων κλπ, την οποία θα υποχρεώνονται να την περιφράξουν.
Ως ύστατη λύση θα πρέπει οι κυνηγετικές οργανώσεις να παραπέμψουν το θέμα στη δικαιοσύνη.
Παρακάτω παρατίθενται κάποιοι όροι της γενετικής για την καλύτερη κατανόηση των παραπάνω:

Γονίδιο είναι μια μονάδα κληρονομικότητας που ελέγχει κάποιο χαρακτηριστικό του οργανισμού.

Χρωμόσωμα είναι οι φορείς στους οποίους βρίσκονται κατά κανόνα τα γονίδια.

Τα χρωμοσώματα βρίσκονται στους πυρήνες των κυττάρων των οργανισμών και πολλοί απ’ αυτούς είναι διπλοειδείς δηλαδή οι πυρήνες τους περιέχουν δύο σειρές χρωμοσωμάτων (ζεύγη).

Κυτογεννετική είναι η επιστήμη που μελετά την κληρονομικότητα σε σχέση με τα κύτταρα.

Καρυότυπος είναι η συγκεκριμένη χρωμοσωμική συγκρότηση ενός ατόμου ή ομάδας συγγενών ατόμων, η οποία προσδιορίζεται από το μήκος των χρωμοσωμάτων τη μορφολογία τους και τον αριθμό τους.

Φαινότυπος είναι η εξωτερική εμφάνιση ενός ατόμου.

Γενότυπος είναι η γενετική σύσταση ενός ατόμου.