Η γοητεία του Ιταλικού Ιχνηλάτη!

κείμενο: Rodolfo Grassi

φωτο: Ν. Φωτακόπουλος

Η καταδίκη του σεγκούτσι είναι ο λαγός. Και είναι πράγματι έτσι γιατί το σεγκούτσι κυνηγάει τον λαγό από την αυγή του κόσμου και θα είναι έτσι για αιώνες και αιώνες. Το επιθυμεί, τον ψάχνει, τον κατασκοπεύει, θέλει να τον αρπάξει και γι` αυτό το κάθε έδαφος του είναι εύκολο αρκεί να συγκρατεί τα ίχνη. Καλπάζει προς την εύθραυστη πνοή του αέρα που φέρνει την αναθυμίαση και η κάθε μέρα ποτέ δεν είναι ίδια με κάποια άλλη αν και έχει πάντα τους ίδιους πρωταγωνιστές. Μοιάζει να ζεις μέσα σε ένα τεράστιο πίνακα που είναι το περιβάλλον και είσαι ο θεατής ενώ ο σκύλος και το θήραμα παίζουν μαζί τον πρώτο ρόλο. Φτάνει μια ματιά στον ιταλικό ιχνηλάτη- σκληρότριχο ή κοντότριχο, αυτό έχει μικρή σημασία- για να μάθεις τον λόγο του εντυπωσιασμού και της τόσο μεγάλης γοητείας.

Οι γραμμές του σώματος δείχνουν την ουσία του αθλητή και μοιάζουν σαν να έχουν βγει από την δοκιμαστική γαλαρία που γεννιέται η φόρμουλα 1. Η επιτάχυνση (σπριντ) είναι καυτή σαν να πρέπει σε μια μόνο στιγμή να κάψει όλη την ενέργεια λες και όσα θα συμβούν μετά δεν έχουν νόημα. Εάν το σκεφτούμε καλά πρόκειται για ένα πραγματικό ελατήριο που δεν είναι ικανό μόνα να σπριντάρει στην αρχή μα να εγγυάται ένα σταθερό τροχασμό που πρέπει να είναι παρατεταμένος και όταν υπάρξει ανάγκη να γίνεται καλπασμός.

Το πρότυπο μας περιγράφει, εάν ξέρουμε να το ερμηνεύσουμε σωστά, όλα τα θαυμάσια προσόντα του. Όμως περισσότερα μας λένε οι αγώνες αλλά και οι κυνηγετικές ημέρες όταν όλα γίνονται μαγικά. Είναι τότε που το σεγκούτσι μας μεταφέρει σε ένα κόσμο, που στους άσχετους μοιάζει απίθανος, και είναι ο αγώνας με το θήραμα που με μάρτυρα τον άνθρωπο ακριβώς όπως γίνονταν πριν 10 χρόνια ή στους περασμένους αιώνες.

Όταν είναι επάνω στα ίχνη γαβγίζει και τότε όλο το σύμπαν σωπαίνει. Σιωπή, μιλάει το ιταλικό σεγκούτσι και διηγείται σε όποιον έχει το προνόμιο να ακούσει και να καταλάβει θαυμάσιες ιστορίες για εντοπιστές, κυναγωγούς μα και ειδικούς στα μονοπάτια και δασκάλους στη φυγή. Γράφει ο Mario Quadri, κυνόφιλος Διεθνής κριτής, για πολλά χρόνια πρόεδρος του ιταλικού συλλόγου για τα Σεγκούτσι: τα Σεγκούτσι μεταφέρουν ένα τέλειο μήνυμα κάτι σαν τηλεοπτικό ρεπορτάζ. Από τον τόνο της φωνής του καταλαβαίνεις αν ο λαγός σταμάτησε για μια στιγμή, πιθανόν για μια ανάσα, ή έκανε κάποιο σάλτο ή μια απότομη στροφή ή αν έμεινε ακίνητος νομίζοντας πως θα γλιτώσει. Όταν φτάνουν στα διπλά πατήματα που δεν είναι τίποτα άλλο παρά πηδήματα που οι λαγοί κάνουν πριν «γιατακιάσουν» ώστε να αφήνουν ίχνη μακριά και μπερδεμένα, τότε οι φωνές των σεγκούτσι γίνονται διακοπτόμενες και στη συνέχεια ακολουθεί μια παύση σιωπής για να ξεσπάσει το κλαφούνισμα σαν συναγερμός όταν εμφανισθεί ο δραπέτης. Στην καταδίωξη τα κλαφουνίσματα γίνονται πιο έντονα σαν μια χορωδία που ενθουσιάζει τους παθιασμένους σ` ένα κυνήγι που οι Έλληνες είπαν αγαπητό στην Άρτεμη για να τονίσουν την τελετουργική του όψη.

Όποιο και να είναι το καινούργιο ίχνος δύσκολα θα μείνει άγνωστο και ανεξιχνίαστο από τα σεγκούτσι που θα βάλουν τη μύτη κάτω, θα γυρίσουν τον εαυτό τους, θα επιστρέψουν πίσω, θα φύγουν μπροστά και θα ψάξουν επίμονα μύτη με μύτη σαν να είναι συμβούλιο για να ξαναβρούνε την άκρη του μπερδεμένου κουβαριού.

Τα δίνουν όλα στο μαρτύριο της έρευνας ψάχνοντας σ` ένα αληθινό λαβύρινθο όταν ο λαγός είναι ο Μίνωας και ενώ ο κάθε δρόμος φαίνεται να είναι ο κύριος δρόμος τελικά όλοι καταλήγουν σε αδιέξοδο εκτός από έναν.

Και έπειτα ξαφνικά σχεδόν σαν από θαύμα η κλωστή ξαναδένεται με τον αέρα και τα σεγκούτσι ξαναρχίζουν τι τραγούδι του έρωτα, γιατί κανένα άλλο συναίσθημα ούτε το μίσος, θα μπορούσε να είναι τόσο επίμονο για να τα κάνει να τρέχουν μέχρι εξάντλησης για να ευχαριστήσουν τον κυνηγό.

Όταν προχωρούν ψάχνοντας το λαγό στο δάσος, στην πλαγιά, στις πεδιάδες ή στους θάμνους και όταν τον αισθάνονται κοντά τους «μιλάνε» με έναν ιδιαίτερο τόνο. Παρασύρεσαι και πιστεύεις ότι σου διηγούνται τα τελευταία γεγονότα του κόσμου και έτσι αισθάνεσαι να είσαι μέσα στο δάσος ένας προνομιούχος συνομιλητής σε μια τελετή που εφευρέθηκε από τους αρχαίους για να ξεφεύγουν από την πείνα.

Πράγματι η Τεχνική και η διαδικασία της τελετής παραμένει πάντα ίδια όπως χιλιάδες χρόνια πριν. Άλλαξαν τα εδάφη και οι καλλιέργειες, άλλαξαν οι άνθρωποι και τα ρούχα, άλλαξαν τα όπλα. Μόνο οι ιχνηλάτες έμειναν ίδιοι όπως και οι λαγοί. Ο σκύλος, το άγριο θήραμα, ο ήλιος, η βροχή, ο άνεμος. Τι άλλο θέλεις για να ζεις τις πιο έντονες στιγμές του κυνηγίου; Γι` αυτό ο Mario Quandri μεγάλος συγγραφέας για κυναγωγούς αγέλης ιχνηλατών χαρακτηρίζει τον ιχνηλάτη σαν τον «πιο αφελή σκύλο για το πιο όμορφο κυνήγι». Και πριν από αυτόν ο μεγάλος Ξενοφώντας έγραψε στο πρώτο εγχειρίδιο για το κυνήγι του λαγού με ιχνηλάτες: «στην καταδίωξη πρέπει να είναι γρήγορα και ορμητικά, έτοιμα να ακολουθήσουν τις παρεκκλίσεις του θηράματος και να γαβγίσουν την καταλληλότερη στιγμή. Πρέπει όμως να αποφεύγουν να εγκαταλείπουν τα ίχνη και να επιστρέφουν στον κυνηγό». Και ακόμη. «Θα ανακοινώσουν στον κυνηγό την παρουσία του λαγού με ένα πιο γρήγορο πήγαινε- έλα και θα δίνουν πιο ακριβείς ενδείξεις με την διέγερση των αυτιών, την κίνηση του κεφαλιού και με την αλλαγή της συμπεριφοράς τους». Ο Ξενοφώντας συμβουλεύει και κάποια προσοχή. «Να αποφεύγετε να τους συνηθίσετε να καταδιώκουν την αλεπού γιατί είναι μια συνήθεια που αλλοτριώνει την συμπεριφορά και δεν σας επιτρέπει να τα έχετε κοντά όταν χρειαστεί».

Και ο Arriano έλεγε ότι ο πραγματικός κυνηγός κυνηγάει το λαγό όχι για να τον πιάσει, μα για την ευχαρίστηση να βλέπει τα σκυλιά να εργάζονται.

Έτσι αιώνα με τον αιώνα η γοητεία του λαγού συνεχίζει να κάνει τον κόσμο να είναι ερωτευμένος μαζί του, και οι ιχνηλάτες να τρέχουν πίσω στον χρόνο γιατί οι ζωές και οι υπάρξεις τους είναι τόσο δεμένες από μια αόρατη κλωστή που αναρωτιέσαι τι θα ήταν τα σκυλιά χωρίς θήραμα και το αντίστροφο, και αν το θήραμα θα κατάφερνε να διατηρηθεί μέσα στους αιώνες.

Ιστορίες γραμμένες στις υφασμάτινες ταπετσαρίες του Βασιλιά της Γαλλίας και στους πίνακες του 600 όταν ο σκύλος είχε μάτια που φαινόταν σαν θράκα. Και έπειτα ξαναβλέπουμε ιχνηλάτες σε γλυπτά από μάρμαρο και μπρούντζο, γλυπτά που φαίνονται ανίκανα να σταματήσουν την κούρσα της αγέλης. Και εάν σκεφτείς πόσος καιρός πέρασε, πόσες φορές ήρθε ο θάνατος και γράφτηκε η ιστορία, πόσο άλλαξε ο άνθρωπος που τώρα πια κοιτάζει το φεγγάρι με την ίδια αδιαφορία που προσέχει τον επόμενο σιδηροδρομικό σταθμό, ανατριχιάζεις, γιατί από το κυνήγι έμεινε μια αρχαία πραγματικότητα στη σημερινή εποχή.

Ανατρέχοντας ανάποδα στην ιστορία των δύο «Ιταλών» θα βρεθείς στα καλύβια των παλαιών χωριών με τους ανθρώπους ντυμένους με δέρματα και οπλισμένους από δόρατα και ρόπαλα. Οι πρώτες λέξεις βρίσκονταν γραμμένες στην Folgore του San Gimignano, ποιητή που στον 14^ο αιώνα περιγράφει σε ένα σονέτο «σκυλιά για περιλαίμια και ιχνηλάτες για ίχνη». Και σου δίνει να καταλάβεις πως τότε χρησιμοποιούσαν δύο είδη εξειδικευμένα. Ιχνηλάτες για να ξεσηκώσουν το θήραμα και λαγωνικά που κυνηγούσαν τον λαγό μόλις τον έβλεπαν και του επιτίθεντο και αυτό το δεύτερο είναι ένα τελείως διαφορετικό καθήκον, λιγότερο αθλητικό, και δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια κούρσα. Και βέβαια δεν είναι όπως το κυνήγι με σεγκούτσι όπου το δάσος ή η πεδιάδα γίνονται ένα τεράστιο παλκοσένικο. Το 500 ο Michelangelo Biondo σε ένα εγχειρίδιο κυνηγίου επαινεί ένα τύπο σκύλου που «ιχνηλατεί φρενιωδώς ενώ μυρίζει την γη και έχει «ζωηρή κίνηση της ουράς».

Ο Francesco Birago σε ένα έργο του 1626 (κυνηγετικό βιβλίο) περιγράφει εκτεταμένα τα σκυλιά για λαγό και εκεί βρίσκουμε ομοιότητες και χαρακτηριστικά του ιταλικού ιχνηλάτη. Τέλος ο Bonaventura Crippa το 1871 περιγράφει ένα σκύλο, κατάλληλο για να πιάσει τον λαγό, με μακριά αυτιά, μεγάλα και ζωηρά μάτια, νεφρά κεκλιμένα σε σχήμα τόξου, πλατείς μηρούς και ίσια κνήμη και είναι μια ακόμη περιγραφή της φυλής.

Για να καταγράφουν τα χαρακτηριστικά της φυλής του σημερινού ιταλικού ιχνηλάτη έκαναν μια μεγάλη διαδρομή που εμποδίζονταν από λογομαχίες όπως συμβαίνει πάντα όταν είναι όλοι πεπεισμένοι ότι η καλύτερη γνώμη δεν είναι αυτή του αντιπάλου. Μια πρώτη συνεννόηση ανάμεσα στους ειδικούς καθόρισε ότι το ύψος πρέπει να κυμαίνεται από 48 μέχρι 58 εκ. ενώ η ύπαρξη παράνυχου θα πρέπει να θεωρείται σημάδι από πιθανές διασταυρώσεις με Ιταλικό Μπρακ ή Σπινόνε, δηλαδή όχι καθαρής γενεαλογίας. Έτσι έγινε το πρώτο βήμα.

Το 1954 ιδρύθηκε ο Sips (Ιταλικός Οργανισμός για το Σεγκούτσι) που ασχολείται ενεργά και με επιτυχία για τη σωστή επιλογή. Το 1955 ο καθηγητής Giuseppe Solaro γνωστός κυνόφιλος σ` όλη την Ευρώπη συντάσσει το πρότυπο που βελτιώθηκε το 1989 με έναν πιο έντονο διαχωρισμό μεταξύ σκληρότριχου και κοντότριχου. Έτσι όπως τα λέμε είναι με λίγα λόγια η ιστορία αιώνων γεμάτη από προσπάθειες και συγκρίσεις του κάθε εκτροφέα για να αποκτήσει το καλύτερο. Ακούραστοι και οι εκτροφείς σαν τα σκυλιά τους.

Σήμερα το Σεγκούτσι έχει φτάσει σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο και παραμένει πάντα γοητευτική φυλή λόγω του χαρακτήρα της. Ένας χαρακτήρας που δεν είναι ικανός να κάνει πολλά κομπλιμέντα γιατί τα φυλάει όλα για τον κυναγωγό, ή για τον λαγό!

– Διαφορετικά τα χαρακτηριστικά (ψυχική διάθεση και φυσικά προσόντα) του σκληρότριχου και του κοντότριχου που αναγνωρίστηκαν σαν ξεχωριστές φυλές από την Διεθνή Κυνολογική Ομοσπονδία (F.C.I.) το 1990. Το κοντότριχο είναι εκδηλωτικό, ζωηρό και δεν διστάζει να εκδηλώνει τη χαρά του όταν βλέπει το αφεντικό του και ζητάει χάδια. Αυτή η εκδηλωτικότητα μπορεί να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα αν και για πολλούς είναι ευχάριστη. Όταν πλησιάσουμε το κυνοστάσιο για να το πάρουμε για κυνήγι το κοντότριχο Σεγκούτσι γίνεται ανήσυχο και αρχίζει να γαβγίζει επειδή δεν μπορεί να συγκρατήσει τη μεγάλη του χαρά. «Η λαμπερή έκφραση των ματιών του – γράφει ο Mario Quadri- είναι ο καθρέφτης του χαρακτήρα που δεν υπάρχει σε καμία άλλη φυλή ιχνηλατών».

– Αντίθετα, το σκληρότριχο είναι πιο ήσυχο, ήρεμο, και έχει ένα βλέμμα που είναι ευγενικό, τρυφερό μια «υπερήφανο και θολωμένο» το περιγράφει το πρότυπο σαν φωτοστέφανο μελαγχολίας.

Η εκπαίδευση του, ακριβώς λόγω της μεγάλης ικανότητας του στον αυτοέλεγχο είναι πιο εύκολη όπως πιο εύκολη είναι και η δημιουργία ομοιογενούς στην συνεργασία αγέλης σε σύγκριση με το κοντότριχο. Ο κυναγωγός πρέπει να γνωρίζει αυτά τα χαρακτηριστικά και να τα λαμβάνει υπόψη του για να είναι ένας ικανός και αποτελεσματικός κυναγωγός. Διαφορετικός είναι ο τρόπος που εκδηλώνει την αγάπη μα ίδια είναι πάντα η αγάπη για το αφεντικό και κανένας δεν πρέπει να αμφιβάλλει γι` αυτό.

Σκληρότριχα και κοντότριχα Σεγκούτσι, δεν έχει καμιά σημασία αυτό, όταν πρέπει να αφήσουν τον τόπο τους όπου έζησαν για πολύ καιρό και είναι αναγκασμένα να κυνηγήσουν με άλλο κυνηγό δεν θα είναι σπάνιο αν πέσει στο μισό η κυνηγετική τους απόδοση. Επιστρέφουν στις αρχικές τους ικανότητες μετά από πολύ καιρό και γι` αυτό οι ειδικοί συμβουλεύουν την αγορά νέων σκυλιών που μόλις άρχισαν και ήδη υπόσχονται πολλά.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Ιταλικού Σεγκούτσι είναι η ευαισθησία η οποία γίνεται προτέρημα εάν ο άνθρωπος καταφέρει να κατακτήσει όλη την αγάπη του. Και αυτή είναι μια μεγάλη πρόκληση που σε κάνει να προσπαθήσεις και αν την κερδίσεις έχεις σαν βραβείο το θαυμάσιο Σεγκούτσι.