αγριοχοιρος

Published on 3 Απριλίου, 2014 | by Kynoclub

0

Γνώσεις για τον Αγριόχοιρο…

Κείμενο: Περικλής Μπίρτσας Δρ. Δασολόγος Θηραματολόγος

Καθηγητής ΤΕΙ  Άγριας Ζωής

Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος

5.2.1.1. Αγριόχοιρος – Sus scrofa, Τάξη:  Ardiodactyla, Οικογένεια: Suidae  

Γνωρίσματα

Μοιάζει με τον οικόσιτο χοίρο αλλά φέρει γκριζόμαυρο τρίχωμα. Τα αρσενικά υπερέχουν σε μέγεθος και βάρος έναντι των θηλυκών. Έχει σώμα ογκώδες και συμπαγές, κεφάλι επίμηκες που απολήγει σε ρύγχος. Στο πάνω μέρος και στο μέσο του ρύγχους σχηματίζεται μικρή κύρτωση, η οποία αυξάνει με την ηλικία του ζώου. Έχει αυτιά μεγάλα και όρθια, μάτια μικρά καφέ χρώματος, σκέλη κοντά και ισχυρά. Η ουρά είναι μετρίου μεγέθους και στο άκρο της σχηματίζεται μία τούφα από μακριές τρίχες. Τα άκρα των δακτύλων καλύπτονται από οπλές.

Στο αρσενικό τα πάνω δόντια εξέχουν.

Ενδιαίτημα

Προϋπόθεση για να είναι ένα ενδιαίτημά κατάλληλο για τον αγριόχοιρο είναι η ύπαρξη άφθονου νερού και λασπόλουτρων τα οποία τα χρειάζεται για να προστατεύεται από τα εξωπαράσιτα

agriogourouno3

Συνήθειες

Ο αγριόχοιρος είναι ζώο κοινωνικό και ζει σε πολύ καλά οργανωμένες και αυστηρά ιεραρχημένες κοινωνίες, τα κοπάδια, οι οποίες είναι τυπικές κοινωνίες μητριαρχικού τύπου. Τα κοπάδια αυτά συγκροτούνται από 1 έως 5-6 ώριμες θηλυκές (συνήθως συγγενείς) ακολουθούμενες από τα μικρά τους και τα θηλυκά της προηγούμενης αναπαραγωγικής περιόδου που δεν έχουν ακόμη τεκνοποιήσει. Το μέγεθος του κοπαδιού ποικίλει και μπορεί να είναι μια θηλυκιά με τα μικρά της δηλ. 5-6 ζώα συνολικά, αλλά μπορεί να είναι 6-7 θηλυκές με τα παιδιά τους δηλ. 40 – 50 ζώα συνολικά.  Η γηραιότερη και πιο έμπειρη θηλυκιά είναι η αρχηγός του κοπαδιού, η οποία μεριμνά για την ασφάλεια και την εύρεση τροφής. Είναι το ζώο που βρίσκεται επί κεφαλής του κοπαδιού, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις κινδύνου. Αυτή επιλέγει τις θέσεις για γιατάκι, καθορίζει τις διόδους διαφυγής, την χρονική διάρκεια της ανάπαυσης, τους τόπους της βοσκής, κλπ. Τα αρσενικά σε ηλικία 9-10 μηνών εκδιώκονται, πολλές φορές και βίαια, από το κοπάδι και ζούν το υπόλοιπο της ζωής τους μοναχικά (μονιάδες).

Ο αγριόχοιρος συνήθως βόσκει τη νύχτα και την ημέρα αναπαύεται στο γιατάκι του. Σε περιπτώσεις όμως που νιώθει ασφάλεια και ησυχία δραστηριοποιείται και την ημέρα. Επίσης όταν τα γουρουνάκια είναι ακόμη πολύ μικρά και δεν μπορούν να βαδίζουν πολλές ώρες συνεχώς, το κοπάδι δραστηριοποιείται όλο το 24ωρο με ενδιάμεσες 2ωρες αναπαύσεις.

agriogourouno2Είναι ζώο πολύ κινητικό. Κινείται πολύ γρήγορα με έναν χαρακτηριστικό τροχασμό που μοιάζει μ’ έναν βιαστικό ταξιδιώτη. Κολυμπά επίσης εξίσου καλά. Για να βρει την τροφή του και ήσυχα μέρη για να γιατακιάσει μπορεί να διανύσει πολλά χιλιόμετρα. Ο ζωτικός χώρος μέσα στον οποίο κινείται ένα μικρό κοπάδι (μια μητέρα με τα παιδιά της) κυμαίνεται μεταξύ 20.000 – 50.000 στρεμάτων.

Μία από τις χαρακτηριστικές συνήθειές του αγριόχοιρου, είναι το κύλισμα στη λάσπη. Με τα λασπόλουτρα απαλλάσσεται από τα παράσιτα και εμπλουτίζει το δέρμα του με ορυκτά άλατα που περιέχονται στη λάσπη. Μετά το λασπόλουτρο πηγαίνει σε κοντινούς κορμούς δέντρων και τρίβεται αφήνοντας ορατά σημάδια. Παράλληλα αποφλοιώνει με τους κυνόδοντές του κορμούς δέντρων με σκοπό τη σήμανση της επικράτειας του.

Αναπαραγωγή

Είναι είδος πολυγαμικό. Ο οίστρος του δεν παρουσιάζει ετήσια περιοδικότητα, αλλά εμφανίζεται περισσότερες από μια φορά το χρόνο. Ο κύκλος αυτός έχει περίοδο 21 ημέρες, από τις οποίες μόνο οι 2 είναι «γόνιμες». Αυτός ο κύκλος διακόπτεται όταν το ζώο κυοφορεί, όταν βρίσκεται σε γαλουχία και στη διάρκεια του καλοκαιριού (Ιούνιος – Αύγουστος). Ανάλογα λοιπόν με τις συνθήκες του περιβάλλοντος και κυρίως με την διαθεσιμότητα της τροφής, μπορεί ζευγαρώσει από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάϊο και να γεννήσει από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Σεπτέμβριο.

Μετά τον θερινό άνοιστρο, οι κυρίαρχες θηλυκές (αρχηγοί), κρίνοντας από την διαθεσιμότητα της τροφής, έρχονται σε οίστρο και συμπαρασύρουν και τις υπόλοιπες και ιδιαίτερα τις «πρωτάρες». Πολύ σημαντικό στοιχείο στην αναπαραγωγή του αγριόχοιρου είναι το ότι οι «πρωτάρες» αν δεν συμπαρασυρθούν από έμπειρες θηλυκές δεν έρχονται ποτέ σε οίστρο και παραμένουν στείρες εφόρου ζωής. Τις ημέρες που αρχίζει ο οίστρος του κοπαδιού οι θηλυκές σημαδεύουν τον ζωτικό τους χώρο με οσμές που αφήνουν τρίβοντας τους αδένες τους στα δέντρα, στο έδαφος κ.α. για να προσελκύσουν κάποιον κάπρο της περιοχής. Πολλοί κάπροι θα πλησιάσουν, αλλά μετά από αιματηρές μάχες μεταξύ τους, ένας θα καταφέρει να φθάσει στο κοπάδι και αφού τον εγκρίνει η αρχηγός θα ζευγαρώσει διαδοχικά με όλες.

Η κυοφορία διαρκεί 115 ημέρες (3 μήνες, 3 εβδομάδες και 3 μέρες). Όσο πιο μεγάλο είναι το ζώο τόσα πιο πολλά έμβρυα θα φέρει. Συνήθως γεννά από 2 έως 8 νεογνά. Ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος μια γουρούνα μπορεί να μπει στην αναπαραγωγική διαδικασία από 8 μηνών, ενώ μια άλλη στα 2 της χρόνια. Γενικά ισχύει:

  • Στα θηλυκά ηλικίας μικρότερης του ενός έτους κυοφορεί το 1 στα 3.
  • Στα θηλυκά μεταξύ 1 και 2 ετών το 80%
  • Και στα θηλυκά ηλικίας μεγαλύτερης των 2 ετών το 90%

Βέβαια εδώ πρόκειται για μέσους όρους, οπότε κατά τόπους και χρόνους τα παραπάνω ποσοστά μπορεί να αλλάξουν πολύ. Συνοψίζοντας, ο αριθμός των εμβρύων εξαρτάται από το βάρος και την ηλικία της θηλυκιάς και από την διαθεσιμότητα της τροφής.

Αριθμός κυοφοριών ανά έτος

Αφού η περίοδος του οργασμού του αγριόχοιρου είναι 21 ημέρες, θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι μια θηλυκιά θεωρητικά μπορεί να κυοφορήσει οποιαδήποτε εποχή του χρόνου.          Ας δούμε όμως τι συμβαίνει μεταξύ δύο διαδοχικών ετών:

  • Μια θηλυκιά ζευγαρώνει τον Ιανουάριο και είναι έγκυος μέχρι τα τέλη Απριλίου: 4 μήνες
  • Τον Μάϊο και τον Ιούνιο βρίσκεται σε γαλουχία: 2 μήνες περίπου
  • Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο βρίσκεται σε άνοιστρο λόγω καλοκαιρινής περιόδου: 2 μήνες
  • Από τον Σεπτέμβριο και μετά μπορεί να έρθει η νέα περίοδος οργασμού η οποία διαρκεί 21 ημέρες. Ακριβώς το πότε θα έρθει η ώρα του οργασμού δηλ. αρχές Σεπτεμβρίου, τέλη Σεπτεμβρίου, Οκτώβριο; εξαρτάται από την διαθέσιμη τροφή και τις επικρατούσες κλιματικές συνθήκες.
  • Το φθινόπωρο και τον χειμώνα κυοφορεί: 4 μήνες
  • Tον Μάρτιο και τον Απρίλιο βρίσκεται σε γαλουχία: 2 μήνες
  • Τον Μάϊο ξαναμπαίνει σε οργασμό και κυοφορεί μέχρι τον Σεπτέμβριο: 4μήνες
  • Τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο βρίσκεται σε γαλουχία: 2 μήνες
  • Από τον Νοέμβριο έως τον Ιανουάριο του τρίτου έτους ξαναμπαίνει σε οίστρο.

Τον πρώτο χρόνο λοιπόν η γουρούνα έκανε μια γέννα και τον δεύτερο δύο. Αυτό βέβαια συμβαίνει υπό την προϋπόθεση ότι και στα δύο διαδοχικά χρόνια οι συνθήκες τροφής είναι πολύ καλές, οι καιρικές συνθήκες ήπιες και η ηλικιακή δομή των κοπαδιών πυραμιδοειδής. Πιο σωστό λοιπόν είναι να λέμε ότι ο ώριμος θηλυκός αγριόχοιρος κυοφορεί τρεις φορές στα δύο χρόνια.

agriogourouno1

Τα μικρά γεννιούνται με ανοιχτά μάτια και είναι σε θέση μετά από λίγες  ώρες να στέκονται στα πόδια τους. Το τρίχωμά τους είναι κοκκινωπό και κατά μήκος των πλευρών σχηματίζονται επιμήκεις στενές λωρίδες ανοιχτού χρώματος με αποτέλεσμα να δημιουργείται μία τέλεια χρωματική προσαρμογή με το περιβάλλον. Λόγω του ότι το σώμα των μικρών είναι καλυμμένο με αραιό τρίχωμα τις πρώτες μέρες, αυτά απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα. Αυτή εξασφαλίζεται με τη συνεχή παραμονή τους στη φωλιά και το πλάγιασμα με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι το ένα δίπλα στο άλλο και κοντά στη μητέρα, η οποία κατά τις πρώτες μέρες παραμένει συνεχώς στη φωλιά. Μετά την έβδομη μέρα, η μητέρα και τα μικρά βγαίνουν για λίγο, πάντα όμως διανυκτερεύουν στη φωλιά τους. Μετά την δεύτερη – τρίτη εβδομάδα αρχίζουν την αναζήτηση τροφής, αν και ο θηλασμός διαρκεί μέχρι 2-3 μήνες περίπου. Στην ηλικία των 6 μηνών το χρώμα των μικρών γίνεται καφέ και οι ραβδώσεις ατονούν. Με τη συμπλήρωση του πρώτου χρόνου αποκτούν το χρωματισμό του ενήλικου. Κατά την ηλικία αυτή τα άτομα γίνονται ανεξάρτητα. Η σεξουαλική τους ωριμότητα επέρχεται σε ηλικία 9-18 μηνών. Αυτή εξαρτάται κυρίως από τη διαθεσιμότητα της τροφής. Σε χρόνια με ευνοϊκές συνθήκες διατροφής  το 50% των θηλυκών ηλικίας κάτω του ενός έτους αναπαράγεται. Σε μέσες συνθήκες το ποσοστό αυτό είναι 10%. Όταν όμως υπάρχει έλλειψη τροφής τα άτομα ηλικίας κάτω του ενός έτους δεν αναπαράγονται.

Η θνησιμότητα των νεογνών είναι μεγάλη ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών μηνών της ζωής τους. Κυριότερες αιτίες θνησιμότητας είναι οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες και οι άρπαγες. Κατά μέσο όρο το ποσοστό θνησιμότητας τους φτάνει το 40-50%. Σε πολύ ευνοϊκά χρόνια μπορεί να έχουμε δύο γέννες το χρόνο, μία τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο και μία κατά το δεύτερο μισό του Ιουλίου με αρχές Αυγούστου. Διασταυρώνεται με το οικιακό είδος. Ζει 15-20 χρόνια.

Τροφή

Είδος παμφάγο προτιμάει καρπούς, ρίζες, μανιτάρια, βολβούς, φρούτα, καρπούς με ιδιαίτερη προτίμηση στα βελανίδια, κάστανα κ.λπ.. Καταναλώνει επίσης ζωικής προέλευσης τροφή που αποτελείται κυρίως από σκουλήκια, σαλιγκάρια, προνύμφες εντόμων, ερπετά, αμφίβια, τρωκτικά, αβγά εδαφόβιων πουλιών και ψοφίμια.


About the Author



Back to Top ↑
  • Video της εβδομάδας