Ο θάνατός σου η ζωή μου!

Κείμενο-Φώτο: Ν.Φωτακόπουλος

Πίνακες ζωγραφικής; Αndrea Mazzoli

Αυτός είναι ο κανόνας που ισχύει από υπάρξεως αυτού του κόσμου και σε κάθε γωνιά του πλανήτη σε στεριά και θάλασσα. Ο νόμος της ζούγκλας επιβάλει το σαρκοφάγο να φάει το φυτοφάγο, το εντομοφάγο το έντομο, ο δυνατός τον αδύναμο και ο νόμος της θάλασσας το μεγάλο ψάρι να φάει το μικρό…

Μπορεί στην ανθρώπινη ηθική αυτή η βία κατά των αδυνάτων να προκαλεί αισθήματα οίκτου και λύπης, αλλά η φύση, εκεί έξω από τις πόλεις και τις κοινωνίες των ανθρώπων, έχει τους δικούς της κανόνες. Έννοιες και αισθήματα όπως είναι η λύπη ή ο οίκτος δεν υπάρχουν. Και καλώς δεν υπάρχουν διότι διαφορετικά δεν θα υπήρχε τίποτα. Ούτε η ίδια η ζωή. Ούτε ο άνθρωπος ούτε τα ζώα ούτε τα φυτά…

Ο κύκλος της ζωής λοιπόν επιβάλει την διατροφική αλυσίδα όπου τα πάντα από το πιο ταπεινό χορταράκι και το πιο ταπεινό έντομο μέχρι το πιο μεγάλο θηλαστικό κάποια στιγμή θα αποτελέσουν τροφή για κάποιο άλλο είδος είτε εν ζωή είτε μετά θάνατον..

Το έντομο θα φαγωθεί από το βάτραχο ή το χελιδόνι που με την σειρά τους θα φαγωθούν από τον πελαργό ή το γεράκι. Το χορτάρι θα φαγωθεί από την γαζέλα ή τον λαγό που στην συνέχεια θα πέσουν θύματα ενός αρπακτικού όπως είναι η λεοπάρδαλη ή το αρπακτικό πουλί.. Ακόμα και το πιο ισχυρά είδη θα αποτελέσουν τροφή για κάποιο άλλο είδος.

Και αυτός ο βασιλιάς των ζώων το λιοντάρι δεν θα ξεφύγει από αυτή την μοίρα. . Όταν πια δεν θα μπορεί να αντισταθεί θα κατασπαραχθεί εν ζωή ακόμα από τις ύαινες και άλλα νεκροφάγα ζώα και πουλιά…

Η αρπακτικότητα και κατ επέκταση η θνησιμότητα διαφέρει από περιοχή σε περιοχή και από εποχή σε εποχή. Η άνοιξη π.χ. είναι μια εποχή κατά την οποία η θνησιμότητα όλων των ειδών λόγω αναπαραγωγικής περιόδου, βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα του έτους. Τα αυγά στις φωλιές και τα νεογνά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στους άρπαγες και ειδικά σε κάποια είδη όπως είναι τα κοράκια τα οποία αποκτούν ….εξειδίκευση σε αυτό τον τομέα. Διαβάστε σχετικά με την αρπακτικότητα των κορακοειδών στο σχετικό θέμα που θα βρείτε σε άλλες σελίδες αυτού του τεύχους.

Η εξέλιξη των ειδών..

Μπορεί ο άνθρωπος να μην έχει πλέον ανάγκη να εξελίσσετε σωματικά για να επιβιώσει αλλά τα άγρια είδη ποτέ δεν έπαψαν να εξελίσσονται και να βελτιώνονται. Και όσα δεν το κατάφεραν εξαφανίστηκαν. Αυτή η αέναη μάχη για επιβίωση βελτιώνει τα είδη, τα χαρακτηριστικά τους και τα επιθετικά ή τα αμυντικά τους όπλα. Όσο π.χ. οι φυγάδες γίνονται πιο γρήγοροι άλλο τόσο και οι άρπαγες πρέπει να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους για να μπορούν να τους φτάσουν και να επιβιώσουν. Νόμος λοιπόν η εξέλιξη των ειδών και μαζί με τα υπόλοιπα είδη εξελίσσεται και το ανθρώπινο είδος, και ο πολιτισμός του που επηρεάζει όλο τον πλανήτη και όλα τα είδη που επιβιώνουν πάνω του… Αυτό όμως είναι άλλο θέμα που δεν είναι του παρόντος….

Προτιμήσεις…

-Τα στατιστικά στοιχεία που καταγράφουν την αρπακτικότητα είναι πάντα σχετικά με την παράμετρο της προσφερόμενης ποσότητας του κάθε διαφορετικού είδους.. Δηλαδή αν σε μια περιοχή υπάρχουν μεγάλοι πληθυσμοί π.χ αγριοκούνελων είναι λογικό τα αρπακτικά να στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε αυτό το είδος και όχι σε κάποιο άλλο που είναι δυσεύρετο. Άλλωστε αυτός είναι και ένας από τους βασικούς μηχανισμούς της φύσης (ο έλεγχος των πληθυσμών) μια και όλοι οι άρπαγες προτιμούν την ευκολότερα προσφερόμενη (και κατακτόμενη) λεία παρά αυτή που χρειάζεται περισσότερο κόπο και κατανάλωση ενέργειας. Φυσικό επίσης είναι η μεγάλη προσφερόμενη ποσότητα τροφής να προσελκύει στην περιοχή και περισσότερα αρπακτικά τουλάχιστον για όσο διάστημα αυτή είναι διαθέσιμη.

Η αλεπού και ..ο κόρακας!

Στην πατρίδα μας η αλεπού θεωρείται και είναι ο πολυπληθέστερος άρπαγας της πατρίδας μας και ο κουρσάρος των φωλιών των εδαφόβιων πουλιών (πέρδικα, ορτύκι, σιταρήθρα κ.λ.π) αλλά και των νεογνών των λαγών. Βέβαια τα ποντίκια αποτελούν γι αυτήν μια διαρκή παρακαταθήκη διατροφής σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ελλάδος και ολόκληρης της γης αλλά συνήθως αυτή η προσφορά της δεν λαμβάνεται και τόσο πολύ υπ όψιν των ανθρώπων. ..

Και στην περίπτωση της αλεπούς ισχύει η αρχή που επιβάλει την προτίμηση στο πλέον διαθέσιμο και πολυπληθέστερο είδος που προσφέρεται για λεία. Χαρακτηριστική είναι η έρευνα σε χώρα της κεντρικής Ευρώπης , σε στομάχια αλεπούδων όπου αποδείχτηκε πώς τα αγριοκούνελα αποτελούσαν την βασική τροφή τους σε ποσοστό 65% ενώ οι πεδινές πέρδικες και οι φασιανοί το 15%. Τα δε ποντίκια παρά τα περί αντιθέτου δεδομένα, αποτελούσαν πολύ μικρό ποσοστό της προτίμησης τους.

Σε άλλη έρευνα που έγινε στην Ελλάδα σε περιοχή της Θεσσαλίας κατά την διάρκεια ερευνητικού προγράμματος υπό τον καθηγητή Δασολογίας-Θηραματολογίας κ. Αθανάσιο Σφουγγάρη βρέθηκε πώς οι λαγοί αποτελούσαν μέρος της διατροφής των τοπικών αλεπούδων σε ποσοστό 10%

Βέβαια δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για αυτά τα ποσοστά αν δεν είναι γνωστοί και οι πληθυσμοί των ειδών που αποτελούν τα θηράματα και ο συσχετισμός τους με τους πληθυσμούς των αρπακτικών αλλά και την αλληλοεπίδραση μεταξύ των διαφορετικών ειδών αρπακτικών.

Η παρουσία π.χ. λύκων σε μία συγκεκριμένη περιοχή επιδρά αρνητικά στην ύπαρξη και παρουσία των ανταγωνιστικών αλεπούδων στον ίδιο χώρο. Το ίδιο συμβαίνει και με άλλα είδη όπως είναι τα γεράκια και τα κορακοειδή με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ανταγωνιστική κίσσα που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί της και εκδιώκει τους παρείσακτους από την περιοχή της. Βέβαια δεν λείπει και ο ανταγωνισμός και η αντιπαλότητα μεταξύ ομοίων. Όπως π.χ. λύκοι εναντίον λύκων και κορακοειδή εναντίον κορακοειδών και ας λέει η παράδοση άλλα περί κοράκων….

Η ανθρώπινη παρέμβαση

Μπορεί η φύση να είναι σοφή και να ξέρει καλά την δουλειά της ενίοτε όμως χρειάζεται και την ανθρώπινη παρέμβαση και την επιστημονική διαχείριση κάποιων ειδών τουλάχιστον σε τοπικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο υπερπληθυσμός των αλεπούδων και ειδικά γύρω από τις κατοικημένες περιοχές. Άλλο παράδειγμα είναι οι καρακάξες που έχουν καταλάβει …το Πεδίο του Άρεως και τον Εθνικό κήπο…