Published on 26 Αυγούστου, 2014 | by Kynoclub

Η λατρεία για τα …κόκκινα!

κείμενο: Ραίημοντ Ουτουάγιερ

(αποσπάσματα σεμιναρίου που διοργανώθηκε το 1996 στον ΟΚΑΔΕ)

-«Το ιρλανδικό σέττερ είναι η ζωντανή παράδοση της Ιρλανδίας και των Ιρλανδών. Χωρίς Ιρλανδούς δεν θα είχαμε αυτό το υπέροχο σκυλί σήμερα, δεν θα είχαμε αυτό που ο Τζων Νας αποκάλεσε την λατρεία του Κόκκινου Σκύλου».

Η Ιρλανδία που γέννησε το Ιρλανδικό Σέττερ ήταν μορφολογικά μια διαφορετική χώρα από αυτήν που αντικρύζουμε σήμερα. Δεν είχε δάση, δεν είχε αποστραγγιστικά έργα. Ηταν μια χώρα με μεγάλες εκτάσεις λόγγου, βουνού και βάλτου. Τα θηράμάτα, κόκκινο γκράους, μπεκατσίνι, μπεκάτσα, ήταν άφθονα και είχε και ικανούς πληθυσμούς πέρδικας και φασιανού. Ηταν ένας παράδεισος για τον κυνηγό.

– Το κόκκινο Σέττερ, όπως και το ασπροκόκκινο ήταν απόγονοι του κυνηγετικού Σπάνιελ που οι παλιοί αποκαλούσαν και κόκκινο Σπάνιελ. Οι ακριβείς διασταυρώσεις που έγιναν για να σταθεροποιηθεί το κόκκινο χρώμα δεν είναι γνωστές. Πάντως στον 18^ο αιώνα το κόκκινο και το ασπροκόκκινο θεωρούνταν ως μια φυλή. Οι πηγές στοιχείων που έχουμε για τη μεταβατική περίοδο είναι λιγοστές και είναι έργα ζωγραφικής και χαρακτικής της εποχής. Οι άλλες φυλές εκείνης της εποχής, τα Σπρίνγκερ και τα Μπρετόν, προφανώς έχουν και αυτά το κυνηγετικό Σπάνιελ στην καταγωγή τους, παρά τη διαφορετική μορφολογική εξέλιξή τους στα μετέπειτα χρόνια».

– Οι κυνηγοί της Ιρλανδίας προτιμούσαν το σέττερ αντί το πόιντερ επειδή ήταν καλύτερα προσαρμοσμένο στις συνθήκες της χώρας.

– Η υπεροχή του κόκκινου σέττερ οδήγησε το κυνηγετικό κοινό στην προτίμηση κόκκινων σκύλων ως επιβήτορες. Το 1819 ο Λαντσήερ χάραξε την εικόνα ενός σέττερ που είναι σχεδόν όμοιο με τα σημερινά.

-«Εδώ να τονίσω ότι ποικιλίες σέττερ υπήρχαν στα χέρια οικογενειών κυνηγών και αυτές οι οικογένειες ίσως να παρουσίαζαν διαφορές μεταξύ τους. Η εκτροφή, βάσει απόλυτα πρακτικών εργασιακών κριτηρίων, σταδιακά οδήγησε στη σταθεροποίηση της φυλής και στην ανάδειξη ενός τύπου πολύ πριν τη διοργάνωση αγώνων και εκθέσεων και αρκετά πριν να αρχίσει το φαινόμενο του κυνηγίου με παγάνα.

Στην υπηρεσία του κυνηγετικού όπλου

Το Ιρλανδικό Σέττερ διαμορφώθηκε από τις συνθήκες κυνηγίου στην Ιρλανδία, πριν ακόμη να γίνει δημοφιλές το κυνήγι με το λειόκαννο. Μην ξεχνάτε ότι πριν τα πυροβόλα, τα όπλα του κυνηγού ήταν το γεράκι και το δίχτυ, σε συνδυασμό πάντα με το σκυλί.

«Το πυροβόλο όπλο όμως ήταν ο καθοριστικός παράγοντας στη βελτίωση της φυλής. Με την τελειοποίηση του όπλου έγινε και η πλήρης σταθεροποίηση της φυλής. Ο μεγάλος Μίλνερ (1850-1931) εκτροφέας του Ιρλανδικού Σέττερ, δεινός σκοπευτής που πήρε το χρυσό μετάλλιο στη σκοποβολή με ραβδωτό στους Ολυμπιακούς του 1908 σε ηλικία 58 ετών, άφησε πίσω του σημαντικό έργο στη βελτίωση της φυλής. Ο Μίλνερ το 1924 έγραφε ότι από την εποχή του βασιλιά Ουίλιαμ ΙΙΙ μέχρι την επανάσταση του 1798, η αγροτική Ιρλανδία ήταν το καλύτερο κυνηγοτόπι του κόσμου και οι κάτοικοί της, πλούσιοι και φτωχοί, ήταν ενθουσιώδεις κυνηγοί και ο σύντροφός τους, το κόκκινο Σπάνιελ ευδοκιμούσε. Από αυτό το Σπάνιελ που ήταν ήδη ένα καλό κυνηγόσκυλο, βγήκε το Ιρλανδικό Σέττερ».

Ολο και πιο πολλά σκυλιά εκτρέφονταν μετά το 1900 αλλά η ποιότητα έπεφτε. Εδώ εντοπίζεται η αρχή του διαχωρισμού μεταξύ του Ιρλανδικού Σέττερ εργασίας και εκθέσεων. Αλλά η δουλειά των προηγούμενων 200 ετών δεν μπορούσε να χαλάσει τόσο εύκολα. Η Ιρλανδία πέρασε και από τον εμφύλιο πόλεμο του 1922, ενώ αργότερα ο Παγκόσμιος Πόλεμος επηρέασε και αυτός αρνητικά τα οικονομικά και την ικανότητα των ανθρώπων να ασχοληθούν με την εκτροφή και τους αγώνες. Τα διάσημα σκυλιά του μεσοπολέμου δεν φαίνονται στα γενεαλογικά πιστοποιητικά των μεταπολεμικών σκυλιών. Αλλά ευτυχώς στη δεκαετία του ’50 είχαμε μια αναγέννηση του ενδιαφέροντος για τη φυλή και αυξανόμενες συμμετοχές σε αγώνες στην Ιρλανδία και την Αγγλία.

Τι σημαίνει όμως στιλ στους κυνηγετικούς σκύλους; Το στιλα αφορά την αποτελεσματικότητα με την οποία το σκυλί ερευνά, εντοπίζει, φερμάρει και παράγει θήραμα για τον κυνηγό. Το στιλ είναι ιδιότητα που ΚΛΗΡΟΝΟΜΕΙΤΑΙ.

Το κυνηγετικό καθήκον

Τα σκυλιά με στιλ διακρίνονται από τον ελεύθερο καλπασμό τους, κάτι που τους δίνει ένα πλεονέκτημα, αφού εντοπίζουν το θήραμα πιο εύκολα από ένα σκυλί με περιορισμένο καλπασμό. Αλλά να τονίσουμε ότι διαφορετικά εδάφη και διαφορετικά θηράματα παρουσιάζουν συνθήκες που ενδέχεται να αναγκάσουν το σκυλί να αλλάξει τρόπο εργασίας. Για να δούμε ακριβώς το στιλ του Ιρλανδικού Σέττερ, πρέπει να πάμε πίσω στην αρχή και να το δούμε στα θηράματα και τις συνθήκες που το ανέδειξαν, το γκράους και την πέρδικα στην Ιρλανδία. Σε αυτά τα θηράματα και συνθήκες θα δούμε το πραγματικό στιλ της φυλής.

«Η ένταση, η αίσθηση αυτοσυγκέντρωσης και προσπάθειας που μεταδίδει ένα σκυλί, είναι είναι όλα μέρος αυτού που λέμε στιλ. Το κεφάλι κρατιέται πάνω από τη γραμμή της ράχης. Η γραμμή του ρύγχους είναι παράλληλη με το έδαφος. Ο καλπασμός είναι ελεύθερος και ρευστός. Η γραμμή της ράχης μένει οριζόντια λόγω της αρμονικής και συντονισμένης κίνησης των μπρος και πίσω ποδιών. Η ουρά μένει λίγο κάτω από τη γραμμή της ράχης και η κίνησή της είναι λιγοστή. Η εμπειρία μας λέει ότι τα σκυλιά που είναι σοβαροί κυνηγοί δεν εμφανίζουν έντονη κίνηση της ουράς.

«Όταν το σκυλί πάρει μυρωδιά από το θήραμα, τα λασέ του γίνονται μικρότερα, μέσα στον κώνο της μυρωδιάς. Προχωρώντας προς τη φέρμα του, το σκυλί μπορεί να δέιξει κάποια κίνηση της ουράς. Η φέρμα είναι με τα πίσω πόδια χαμηλότερα από τα μπροστινά. Τα αυτιά είναι προς τα εμπρός. Η φέρμα ακολουθείται από ένταση και απόλυτη συγκέντρωση του ζώου. Το κεφάλι κατά τη φέρμα κρατιέται ψηλά, η ουρά σταθερή και ίσως να φουντώσει λίγο, αλλά παραμένει κάτω από τη γραμμή της ράχης».

Το Ιρλανδικό Σέττερ ψάχνοντας για θήραμα προχωρά με γρήγορες εκρήξεις κίνησης προς την αναθυμίαση. Η τάση να κολλά το σκυλί και να μην κάνει αυτές τις γρήγορες κινήσεις προς τη μυρωδιά, είναι σοβαρό ελάττωμα. Το Ιρλανδικό Σέττερ είναι σκυλί μεγάλης έρευνας που ελέγχει το χώρο έξυπνα και με ακρίβεια. Όπως και άλλα κυνηγετικά σκυλιά, εξελίχθηκε στα χέρια ανθρώπων που ξέρουν ότι το κυνήγι είναι κάτι περισσότερο από το να σκοτώνεις πουλιά.

Ο ρόλος του σκυλιού καθορίζει και τη μορφολογία του. Το Ιρλανδικό Σέττερ εξελίχθηκε σαν ζώο που καλπάζει για ώρες, αλλά όχι σαν σπρίντερ που θα τρέξει με εκρηκτική ταχύτητα για μικρή απόσταση. Με την εισβολή των εκτροφέων εκθέσεων, η φυλή ταλαιπωρείται από δύο βασανιστικά προβλήματα: το χρώμα και το μέγεθος! Και αυτό οδήγησε στο διαχωρισμό σε δύο τύπους, τον κυνηγετικό και τον εκθεσιακό.

«Ο ρόλος του καλπαστικού ζώου μεγάλων αποστάσεων επιβάλλει ένα συσχετισμό μεταξύ βάρους και ύψους. Η σιλουέτα του Ιρλανδικού είναι τετράγωνη, κάτι που επιτρέπει την αρμονική χρήση και των τεσσάρων ποδιών. Το πιο σημαντικό κριτήριο όμως της μορφολογίας είναι η ρευστή κίνηση του ζώου. Η παρουσία ελαττωμάτων κόβει αυτή τη ρευστή κίνηση. Το ζητούμενο είναι ένα ύφος που φανερώνει ενδιαφέρον και ζωντάνια. Στην επιλογή των κουταβιών, τα μάτια παίζουν μεγάλο ρόλο. Αυτό που δεν θέλουμε είναι ένα απλανές και αδιάφορο ύφος, και μάτια που είναι πολύ ανοιχτά ή πολύ σκούρα».

«Ο χαρακτήρας είναι ίσως η μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα σε ένα πραγματικό κυνηγετικό Ιρλανδικό Σέττερ και ένα σκυλί εκθέσεων. Στο κυνηγετικό ζώο αναζητούμε ένα φλογερό και έντονο χαρακτήρα, στα σκυλιά εκθέσεων αντίθετα ψάχνουν για ένα σκυλί με πράο και άτονο ταμπεραμέντο.

«Πολλά αλλάζουν στη ζωή μας. Μερικά πράγματα όμως αξίζει τον κόπο να μην τα αφήσουμε να χαθούν. Ένα από αυτά είναι η θέα του Κόκκινου Σκύλου καθώς καλπάζει άνετα σα να πετάει πάνω από το έδαφος.

Η απόψεις για τη φέρμα

Να μην ξεχνάμε ότι το Ιρλανδικό Σέττερ είναι πρωταρχικά ένα σέττερ που αρχικά εξελίχθηκε για να κυνηγά με το δίχτγυ και ότι έπρεπε να ξαπλώνει για να μπορεί ο κυνηγός να περάσει το δίχτυ από πάνω του. Σε γυμνό έδαφος δεν έχουμε πρόβλημα με το χαμήλωμα κατά τη φέρμα. Αλά αν υπάρχει βλάστηση και στην Ιρλανδία έχουμε μεγάλες εκτάσεις με ρείκια, τότε θέλουμε το ζώο να φερμάρει όρθιο για να το βλέπουμε. Πρόκειται για θέμα αποτελεσματικότητας του συνδυασμού κυναγωγού- σκύλου…

«Το αγγλικό σέττερ φερμάρει χαμηλωμένο, έτσι λένε οι ειδικοί, αλλά στη Νορβηγία, που έχει 4.000 μέλη στον Ομιλο του Αγγλικού Σέττερ, οι ειδικοί θεωρούν ένα Αγγλικό Σέττερ που χαμηλώνει στη φέρμα ελαττωματικό. Το λέω αυτό για να δείξω, ότι τα πάντα δεν είναι απόλυτα και ότι πάντα έχουμε μια συνεχή εξέλιξη κριτηρίων ανάλογα με τις συνθήκες κυνηγίου στην κάθε χώρα.