τρυγονι

Published on 3 Σεπτεμβρίου, 2014 | by Kynoclub

0

Ευλογημένο πράμα το τρυγόνι! (μέρος Β)

Κείμενο του  Άγγελου Ποιμενίδη (Σεπτέμβριος 1963)

Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος

ΣΤΕΚΙΑ ΤΡΥΓΟΝΙΩΝ   

trigoni3 Μόνιμα και σταθερά στέκια ανοιξιάτικων περασμάτων τρυγονιών, είναι οι χώροι της ηπειρωτικής πατρίδος και όχι των νησιών της. Αυτοί έχουν μιαν επίσημη τυπικότητα και σταθερότητα. Είναι οι μόνιμες “Ξενίες” για τα πιστρόφια και η υποδοχή των ξένων οπωσδήποτε θα γίνει πληθωρική και κοπαδιαστή και επίσημη. Απ΄ αυτού περνάει η στρατιά με τους στρατηγούς και τα επιτελεία της.

Τέτοιους χώρους μπορεί να κατονομάσω ότι είναι τα μπουγάζια των μεγάλων ποταμών της ελληνικής χώρας. Είναι ο Έβρος (Γκιαούραντας και όλη η παραποτάμια περιοχή του), ο Νέστος (Κοτζά Ορμάν και περιοχή Χρυσουπόλεως), ο Στρυμώνας, ο Αξιός και Αλιάκμονας, ο Πηνειός κ.λ.π.

Οι ποταμοί αυτοί που έχουν κατεύθυνση από βορρά προς το νότο, είναι οι καθαυτό δρόμοι και αρτηρίες τις οποίες προτιμούν τα τρυγόνια για να τις πάρουν και οδηγηθούν προς το εσωτερικό της Ευρώπης. Τους είπα παραπάνω “μπουγάζια”, γιατί κατά μήκος της ροής των χρηματίζονται ρεύματα αέρος διαφορετικά από ό,τι στους μακρύτερα απ΄ αυτούς χώρους και τους λέμε μπουγάζια. Οι Θεσσαλονικείς το ξέρουν αυτό και το μπουγάζι του Αξιού το λένε “φυσά Βαρδάρης”, γιατί τσούζει και είναι ισχυρότερο από το συνήθη βοριά.

Τα πιστρόφια βέβαια δεν έχουν ανάγκη την άνοιξη να τους βοηθήσει το μπουγάζι από ταξίδι. Τους χρειάζεται όμως ο τυποποιημένος αυτός δρόμος τους και τον ακολουθούν ενστικτικά.

Φυσικά αυτού υπάρχουν δεντρωμένοι παρόχθιοι χώροι, νερά και εκτάσεις για βοσκή. Απ΄ αυτού γίνονται τα μαζικά περάσματα των τρυγονιών, και άνετα και όχι τα βίαια και τα καταναγκαστικά για τα πουλιά, όπως και σε απίθανα μέρη σημειώνονται περάσματα στέκια και επισταθμίες ημερησίας διαρκείας ανοιξιάτικων τρυγονιών.

Αλλά η υπόθεση αυτή των ανοιξιάτικων περασμάτων δεν μ΄ ενδιαφέρει. Είναι γνωστή η τοποθέτησή  μου για το κυνήγι τους που ο μέσα μου ξένιος Ζευς μου το απαγορεύει. Αγωνίζομαι για την κατάργησή του και δέχομαι τους κεραυνούς των απιθάνων Θεών, αφού ο μέσα μου Ζευς με παρηγορεί. Και είναι Ολύμπιος, όχι Μολώχ. Αν έγραψα τα παραπάνω, τα έγραψα από υποχρέωση για την ιστορία και για να ολοκληρώσω το θέμα.

Μόλις πατήσουν τα τρυγόνια στα πρώτα στέκια τους, μετά την ποντοπορία τους, στα νότια παράλια της Ευρώπης και πάρουν την ανάσα τους, ανηφορίζουν προς τα μόνιμα στέκια τους, στις πατρίδες τους. Όλα τα πιστρόφια το ίδιο κάμνουν, τα λελέκια, τα χελιδόνια, οι τσαλαπετεινοί, τ΄ αηδόνια και όλος ο φτερωτός κόσμος, που η μοίρα του καθόρισε το πάνε – έλα, τακτικά και απαρέγκλιτα δυο φορές το χρόνο.

Έχουν τα πουλιά αυτά μια λογική, που ο άνθρωπος και αν την έχει, δεν την εφαρμόζει. Ο άνθρωπος κάμνει την λογική του ανάλογα με τις περιστάσεις και ευκαιριακά ελίσσεται και ζει πολλές φορές αντιφατικές συμβατικότητες. “Τα ζώα” έχουν μια συνέπεια θεία και θαυμαστή δίχως εξαιρέσεις και αντινομίες στον βίο τους. Έχουν πατρίδα, την αγαπούν με αλήθεια και δεν την απαρνούνται για δόξες και πλούτη και τυχοδιωκτισμούς.

Έγραψα και άλλοτες για την φιλοπατρία τους αυτή. Τα τρυγόνια λ.χ. ξεκινούν από τα χειμαδιά τους με το πρόγραμμα να παλιννοστήσουν στην πατρίδα, στη γη του προπάππου, της προμάμμης και γενικά των προγόνων τους και να γεννοβολήσουν εκεί διαιωνίζοντας την γενιά τους. Έχουν τίτλους ιδιοκτησίας του χώρου που θα φωλιάσουν, που οι συμβολαιογράφοι μας και τα κτηματολόγιά μας δεν γνωρίζουν. Μαλώματα και δικαστήρια δεν χρησιμοποιούν. Τα σύνορα και τις διαφορές τους τα τακτοποιούν θαυμάσια και αγγελικά.

trigoniΣε μπουλούκια οργανωμένα έρχονται στα πρώτα στέκια, στην πρώτη τους επισταθμία που είπαμε παραπάνω. Από κει και πέρα όμως πάνε στο νοικοκυριό τους φρόνιμα και ζηλευτά. Ποιος χάρτης τα οδηγεί στα προκαθορισμένα και κληρονομικά στέκια και λημέρια τους, δεν ξέρω. Ξέρω ότι είναι ζευγαρωμένα και ξεχωρίζουν αμέσως, μόλις φτάσουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους τα ζευγάρια και φωλιάζουν σε μιά δυό μέρες.

Μόνο χήροι, χήρες και εργένηδες εμφανίζουν μιαν αταξία και έξαλλη δραστηριότητα και ταραχή, από την αδήριτη σπουδή να νοικοκυρευτούνε. Με λίγον καβγά, πολλή ερωτοτροπία και κάποτε με μονομαχία δυο αντεραστών γίνεται το συνοικέσιο με την ιπποτική παραδοχή της ήττας του ενός, και αμέσως σκαρώνεται το σπίτι και αυτωνών. Έτσι τα τρυγόνια μέσα στο Μάη, έχουν αποκατασταθεί και έχουν διαμοιράσει τα οικόπεδά τους.

Από δω και πέρα αρχίζει μια τυπική ζωή, περιορισμένη κάπως, που βαστάει τρεις μήνες περίπου, που φτάνει και δεν φτάνει για δυο φωλιάσματα.

Κάθε ζευγάρι ζει και κυκλοφορεί γύρω από το νοικοκυριό του σε μιαν έκταση ακτίνας 2-3 χιλιομέτρων. Δάση και πυκνούρες θα είναι τα στέκια αυτά, και ποτέ κάμπος σπανός και άδεντρος. Στην περίπτωση του φωλιάσματος, το τρυγόνι είναι ό,τι και η φάσσα, που είπαμε στα προηγούμενα. Σκιερές, μοναξιές, πυκνά δέντρα, ρεματιές απροσπέλαστες, αλλά και δέντρα ψηλά σαν και κείνα που προτιμάνε οι φάσσες.

trigoni1Κανόνας προτιμήσεως για το κτίσιμο της τσακνοφωλιάς δεν υπάρχει. Και σε θάμνο ύψους ενός μέτρου και σε δέντρο ψηλό χτίζει το τρυγόνι τη φωλιά του. Αρκεί ο χώρος να είναι δασωμένος. Προφύλαξη και πονηράδα και καχυποψία για να στήσει την τσακνοφωλιά του μη τάχα και του την χαλάσουν, δεν δείχνει το τρυγόνι. Είναι το ημερότερο πουλί και αγαπάει τον άνθρωπο αν δεν το ενοχλεί.

Και στα περιβόλια μας θα φώλιαζε, αν έλειπαν τα σιδερικά μας και οι σφεντόνες. Σήμερα, που γράφω αυτά, είναι 20 Ιουλίου και παρακολουθώ τα τρυγόνια στην ημεράδα τους. Βόσκουν πάνω στους δρόμους σα δεκαοχτούρες. Λίγο έλειψε να πατήσω ένα με το ποδήλατο. Τόσο άφοβα έβοσκε πάνω στην άσφαλτο.

Η καλύτερη εποχή για να μελετήσει κανένας την ψυχολογία του τρυγονιού είναι ο Ιούλιος-Αύγουστος, πριν αρχίσουν οι έξαλλες μπαταρίες. Όταν αρχίζουν αυτές, τα τρυγόνια αλλάζουν χαρακτήρα και τακτική και στέκια και γενικά την τυπικότητα της ζωής, που διάγουν τα λημέρια τους.

Και αυτή είναι: Κλώσσημα της τρυγόνας επίμονο στα δυο της αβγά. Τουρτούρισμα παρηγοριάς και γλυκάδας του συντρόφου της σε κάποιο κλαδί, φανερό ή σκιερό, εκεί κοντά της. Πέταγμα κατακόρυφο προς το ζενίθ, σαν τους κεφαλάδες που κυνηγούν έντομα, του αρσενικού και της μουδιασμένης κλώσσας για να ξετινάξει αυτή τη σκουριά της ακινησίας της. Στοργικό τάισμα των αχόρταγων μικρών και το σύρτα-φέρτα από τα κοντινά χωράφια. Το πρωινό πότισμα του ζευγαριού ή του ενός μέλους στο ίδιο ποταμάκι ή πηγή κ.λ.π.

Συναναστροφή και μπουλούκιασμα και ομαδικές περιηγήσεις από τα στέκια αυτά του φωλιάσματός τους δεν κάμνουν τα τρυγόνια την εποχήν αυτήν. Η διαιώνιση του είδους είναι το ιερό τους καθήκον και όλη τους η δραστηριότητα σ΄ αυτό εντοπίζεται δυναμικά και με συνέπεια.

Αταξία μονάχα παρουσιάζει ο τραγουδιστής τρυγόνος, διότι σαν άνδρας -εξ ανδρός πηγάζει τα φαύλα και τ΄ άλλα είναι αστεία – βιάζεται να οργιάσει με την κυρά του πριν ακόμα αυτή ξεπετάξει τα γιαβριά της, που και αυτά, με τις κουτσουλιές ακόμα στα μαλλιά τους, αρχίζουν οιδιπόδεια πράγματα και μάλιστα με Οθελλική ζηλοτυπία μέσα στης φωλιάς τους τα σπάργανα! Τρανό αγαθόκακο στον κόσμον αυτό η λίμπιντο και εξάρχων ο ανήρ.

Το νέο ζευγαράκι με τους γεννήτορες, που βιάζονται για δεύτερο σκάρωμα φωλιάς, πάλι εκεί γύρω, δεν απομακρύνεται από τα στέκια αυτά της πατρίδος. Πετά ζευγαρωτά και πολύ δειλά και με πολλή προφύλαξη από δέντρο σε δέντρο και βόσκει κάτω από αυτά. Σε αναπεπταμένους χώρους δεν τολμά να βγει και στις ψηλές κορφές των δέντρων δεν κάθεται, όπως τα μεγάλα τρυγόνια. Τα γιαβριά τρυπώνουν μέσα στους κλώνους των δέντρων και λουφάζουν σαν τα ζευγάρια των ανθρώπων τις πρώτες μέρες που διέπραξαν την αλληλοαπαγωγή τους χωρίς την άδεια των κηδεμόνων τους!

liosporo

Τον τόνο της υπάρξεως τρυγονιών στις περιοχές τους, στα μόνιμα ας πούμε στέκια των φωλιασμάτων τους, τον δίνουν τα μεγάλα -παλιά- ζευγάρια και μάλιστα με μια επιδεικτική παρουσία που εγκαρδιώνει τους κυνηγούς για να περηφανεύονται  και να στοιχηματίζουν λέγοντας ότι “φέτος, άμμος είναι τα τρυγόνια”.

Αυτό είπα στην αρχή πως μας παρηγορεί και μας ενθουσιάζει. Τρία – τέσσερα τέτοια ζευγάρια σε μια περιοχή 6 Χ 6 λ.χ. χιλιομέτρων την πλουτίζουν, την ημερώνουν, την καθιστούν στα μάτια μας κυνηγετικό παράδεισο με την παντοτεινή παρουσία τους. Ολημερίς σχεδόν την διασχίζουν μια για βοσκή, μια για νερό, μια για σεργιάνι και τελευταία, κατά τις αρχές Αυγούστου, για συγκέντρωση – κοπάδιασμα – προετοιμασίας του ταξιδιού τους.

Χίλιες πέρδικες δε μπορούσαν να δώσουν την εγκαρδίωση αυτή με τη ζωή που κάμνουν στις σφιχτές κρυψώνες τους ή με το ποντικοπερπάτημά τους στα περδικοτόπια τους. Αφήνω τις μπεκάτσες που και δέκα χιλιάδες να ήσαν, υποψία δεν θα έδιναν με τη μουδιασμένη τους λούφα, αν εννοείται δεν μεσολαβούσαν κουρσάρικα οι κυνηγοί.

Το τρυγόνι, φίλτατοι, είτε λιγοστό, είτε πληθωρικό, είναι το θήραμα της χαράς και της ελπίδας μας. Δυό τρυγόνια σε μιαν απεραντωσύνη κάμπου, θα φτερουγίσουν πάνω-κάτω και εκατό κυνηγούς θα κάμουν να σκιρτήσουν και θα τους ανάψουν τα αίματα. Αυτά από δω και πέρα θα μας κρατούν στα όπλα. Αυτά μας φοράνε τις κυνηγετικές τόγες. Είναι οι βάρβαροι που τους περιμένουμε, βάρβαροι κι εμείς. Και αν λείψουν, τι θα γίνουμε; λέει ο Καβάφης.

Έπειτα έχουν και την ταχτική επιδεικτική παρουσία τους πάνω στα ξερόκλαδα.

μετά τη βοσκή και το πότισμα, απαραίτητό τους είναι να καθήσουν στα ψηλά δέντρα και να περιδιαβάζουν το περίγυρο. Ώρες κάθονται εκεί το ένα μακρυά από το άλλο, εκτός αν είναι γιαβριά. Εκεί κάμνουν και την τουαλέτα τους. Καθρεφτίζονται στον ουρανό που γυροφέρνουν τα κεφαλάκια τους και τον ελέγχουν. Βουτούν τα ράμφη στα πούπουλά τους και χτενίζονται.

Ούτε μουδιάζουν, ούτε πλήττουν, ούτε στενοχωρούνται πάνω στο κορυφαίο αυτό ξεροκλάδι, που δεν θα το αφήσουν παρά όταν θα θελήσουν να παίξουν, ή όταν θα φανεί εχθρός, ή όταν θα ιδούν άλλα τρυγόνια να πετούν, οπότε θα το κλωτσήσουν και θα ορμήσουν προς τη συντροφιά.

Αν μάλιστα τύχει τρυγόνι που να χάσει τη συντροφιά του, το ταίρι του, τότε το ξερό αυτό κλαδί, το οποίο ήταν ο τελευταίος σταθμός που έχασε εκεί γύρω το ταίρι του, γίνεται μόνιμο στέκι και μοναδική σκοπιά προσμονής της επιστροφής του χαμένου συντρόφου. Μέρες πολλές το ταλαίπωρο στέκι αυτού και αποζητά το λατρευτό του ταίρι. Άλλος τρόπος για να το συναντήσει προσφορότερος δεν υπάρχει.

Την αδυναμία αυτή του τρυγονιού την γνωρίζουν οι καρτερτζήδες των δέντρων. Αν σκοτώσουν ένα πουλί, περιμένουν και το ζευγάρι του, που οπωσδήποτε θάρθει πολλές φορές, έστω και αν τουφεκιστεί και θ΄ αυτοκτονήσει στον χώρο που έχασε το ταίρι του. Κάποτε μάλιστα σκοτώνεται στο ίδιο κλαδί και πέφτει κάτω και συναντά στον ίδιο τάφο το ταίρι του.

Ολόξερα δέντρα δίχως φύλλο, ψηλά και μεμονωμένα είναι της προτιμήσεως των τρυγονιών για στέκια, όπως περιγράφω παραπάνω. Απολύτως όμως όχι. Η προτίμησή τους είναι δέντρα που η κορφή τους είναι γυμνή και έχουν τα παρακάτω κλωνιά φύλλα και μάλιστα ανάρια. Και τα μαδημένα από τα φύλλα τους δέντρα είναι ιδανικά στέκια τους. Στα πυκνόφυλλα δέντρα, όπως είναι οι ζωηρές και φουντωτές, από κλάδεμα, βελανιδιές και στα πλατάνια μόνο για ύπνο -στάλισμα- κάθονται τα τρυγόνια. Αυτό γίνεται μόλις νυχτώσει ή στα καυτά μεσημέρια του καλοκαιριού και μετά το ξεφώλιασμά τους.

Επέμενα πολύ περιγράφοντας τα δέντρα ως στέκια των τρυγονιών, γιατί δέντρα και τρυγόνια έχουν συνάφεια ό,τι ο βάλτος με τα βατράχια. Στα δέντρα περνούν τα τρυγόνια τα 3/4 του χρόνου της ημέρας. Η βοσκή και το πότισμά τους δεν βαστά πολλή ώρα. Στα δέντρα περνούν τη ζωή τους. Εκεί συνεδριάζουν, εκεί καταφεύγουν, εκεί γεννοβολούν, εκεί συγκεντρώνονται για το ταξίδι τους.

Και όποιος κυνηγός έχει επισημάνει τα τέτοια δέντρα, έμαθε το μυστικό τους και τα σακατεύει, ενώ άλλος που νομίζει ότι κάθε δέντρο είναι και στέκι τρυγονιού, παραπαίει και αγωνίζεται στην τύχη. Γι΄ αυτό άλλοι κυνηγοί βαράνε δέκα και άλλοι ένα.

Δείτε : Ευλογημένο πράμα το τρυγόνι!


About the Author



Back to Top ↑
  • Video της εβδομάδας