Πάθος για το λαγοκυνήγι!

Κείμενο Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος

Τα τριχωτά θηράματα που κυνηγάμε στην Ελλάδα, αγριογούρουνο, αγριοκούνελο, αλεπού (θήραμα είναι και αυτή) για να ξεφύγουν από τους διώκτες αυτοσχεδιάζουν στην διαφυγή εμπιστευόμενα το ένστικτό τους. Ο λαγός όμως είναι “άλλη ιστορία”. Χιλιάδες χρόνια καταδίωξης και διαφυγής τον έχουν κάνει να δίνει, σε κάθε μας συνάντηση μαζί του, μαθήματα πονηριάς. Και είναι πάντα η διαφυγή του, ένα τέλεια οργανωμένο σχέδιο πριν ακόμα αποφασίσει να δραπετεύσει από το πουρνάρι που η καλή μας τύχη αποφάσισε να συναντήσουμε.

Ξέρω πολλούς λαγοκυνηγούς που κυνηγάνε τον λαγό με τον παραδοσιακό τρόπο των παππούδων μας και των πατεράδων μας, δηλαδή με ένα ή περισσότερα λαγόσκυλα. Αρκετοί από αυτούς μπορεί για μια ολόκληρη χρονιά να μην καταφέρουν να βάλουν λαγό στην τσάντα και κάποιοι άλλοι να έχουν μέτρια αποτελέσματα.

Ξέρω όμως και πολλούς “φερματζήδες” (υποτιμητική έκφραση των λαγοκυνηγών για όσους κυνηγούν με σκύλους φέρμας) που κάνουν περισσότερους λαγούς από πολλούς λαγοκυνηγούς. Τότε πολύ λογικά θα αναρωτηθεί κάποιος αναγνώστης γιατί να μην έχω μόνο πουλόσκυλα εγώ που κυνηγάω ορτύκι, πέρδικα και μπεκάτσα, αλλά “ψοφάω” και για κανένα λαγό;

Μα γιατί η αισθητική και η γοητεία στο κυνήγι με λαγόσκυλα είναι διαφορετική και για πολλούς αξεπέραστη από το κυνήγι με τον καλύτερο σκύλο φέρμας.

Το κυνήγι του λαγού από πάντα στην Ελλάδα ήταν προνόμιο των χωρικών. “Καταδικασμένοι” να ζουν δίπλα ή μέσα στα λαγοτόπια ξέρουν πόσοι λαγοί έπαιζαν τη νύχτα στο χωράφι τους ή τι ώρα μαζεύονται το πρωί από τη βραδινή βοσκή ή το ερωτικό τους ξεσάλωμα. Εξεζητημένο πιάτο ο λαγός για όλο τον κόσμο πόσο μάλλον για τους χωρικούς που τον βόσκουν και στα μποστάνια τους. Για το κυνήγι του αρκούσε ο ίδιος σκύλος που φύλαγε την αγροικία, το κοπάδι ή το σπίτι. Και επειδή εδώ το ζητούμενο είναι η κατσαρόλα, το θέαμα και ακρόαμα μιας συντονισμένης αγέλης μάλλον δεν εκτιμάται ιδιαίτερα και μάλλον αντιμετωπίζεται με ΄΄βλάχικη΄΄ ειρωνεία.

Τα λαγοτόπια….

Το κυνήγι του λαγού στην πεδιάδα είναι σπάνια υπόθεση. Δρόμοι, αυτοκίνητα, αγροικίες, περιφράξεις, βίλες, τρακτέρ και εργοστάσια τον έχουν διώξει προς τους λόφους και τα ψηλά βουνά. Οι αλεπούδες όμως είναι πάντα παρούσες και χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται στους κάμπους. Σκουπίδια, κοτέτσια, καλαμπόκια, ποντίκια, βοηθούν στην αύξηση του πληθυσμού τους στους επίπεδους βιότοπους. Κυνήγι λαγού στα βουνά λοιπόν.

Η πρώτη φάση του κυνηγίου με λαγόσκυλα είναι ο εντοπισμός του χώρου της νυχτερινής βοσκής. Το πιο σημαντικό στοιχείο σ‘ αυτό τον εντοπισμό είναι οι φρέσκιες “κακαράτζες” που έχουν γυαλιστερό σκούρο πράσινο χρώμα και είναι μαλακές στην αφή. Άλλες ενδείξεις είναι τα ίχνη στο λασπωμένο έδαφος, τρίχες πιασμένες σε αγκάθια και θάμνους ή μασημένα χορτάρια.

Όταν επιβεβαιώσουμε την ύπαρξη του λαγού πριν αφήσει ο κυναγωγός τα σκυλιά, πιάνονται τα καρτέρια από τους υπόλοιπους της παρέας. Εάν το λαγοτόπι είναι μέσα σε επίπεδες καλλιέργειες τα καλύτερα καρτέρια είναι στις άκρες των χωραφιών, στα στεγνά αυλάκια ή στα μονοπάτια. Στο βουνό τα καλύτερα σημεία είναι τα ψηλότερα από το σημείο που βόσκησε ο λαγός (ο λαγός φεύγει προς την ανηφόρα) και ειδικά στα ξέφωτα, στις διασταυρώσεις των μονοπατιών ή στις γιδόστρατες. Όταν όλοι πιάσουν τα καρτέρια ο κυναγωγός λύνει τα σκυλιά. Αυτά αφού ξεσπούν για λίγο τρέχοντας από εδώ και κει, αρχίζουν να χαμηλώνουν τα ρουθούνια προς το έδαφος για να βρουν τα ίχνη. Κάποια στιγμή ένα από αυτά αντιλαμβάνεται το ντορό και αρχίζει να ειδοποιεί με διακοπτόμενα γαυγίσματα. Όλα τα σκυλιά τρέχουν προς τα εκεί. Ένα- ένα ανακαλύπτουν τον ντορό βγάζοντας κραυγές με διαφορετικούς τρόπους και ρυθμούς ανάλογα με την ένταση της αναθυμίασης. Απομακρύνονται σιγά-σιγά ώσπου κάποια στιγμή δεν ακούγεται τίποτα και τα σκυλιά περιφέρονται με εμφανή αβεβαιότητα χωρίς να ξέρουν τι πρέπει να κάνουν. Πήραν τα ίχνη ανάποδα. Συνήθως στο σημείο που τα σκυλιά δείχνουν να μην ξέρουν τι να κάνουν, αν παρατηρήσουμε προσεκτικά το έδαφος θα βρούμε ένα μικρό σωρό από “κακαράτζες”. Αυτός ο μικρός σωρός “εγκαταλείπεται” από τον λαγό την πρώτη ώρα της βοσκής ενώ όσο περνάει η νύχτα αυτός αφήνει όλο και λιγότερα “σπυριά” κακαράτζας.

Φωνάζουμε τα σκυλιά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Για να υπακούσουν όμως αυτά θα πρέπει να τους έχουμε ήδη εμπνεύσει εμπιστοσύνη σαν αρχηγός της αγέλης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και οι ιχνηλάτες (λαγόσκυλα) συμπεριφέρονται ιεραρχικά όπως και οι πρόγονοί τους λύκοι. Και η ιεραρχία στους λύκους σχηματίζεται κατά τη διάρκεια του κυνηγίου. Ο δυνατότερος και ικανότερος είναι αυτός που οδηγεί την αγέλη. Και τα λαγόσκυλα θεωρούν αρχηγό της αγέλης αυτόν που αποδεικνύεται ο καλύτερος στο να ακολουθεί την λεία.

Με ένα ή με πολλούς σκύλους;

Πολλοί πιστεύουν πως κυνηγώντας με μια πολυάριθμη αγέλη από λαγόσκυλα, θα έχουν καλύτερα αποτελέσματα και περισσότερους λαγούς στην τσάντα. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει και ειδικά όταν κυνηγάμε έναν “βετεράνο” και φιλύποπτο λαγό.

Τα πολλά σκυλιά που κλαφουνίζουν τρελαμένα από το μεθύσι της καταδίωξης αλληλοπαρασύρονται και τις περισσότερες φορές διώχνουν το λαγό σε μακρινά μέρη. Το ζητούμενο όμως από τα λαγόσκυλα είναι να ακολουθήσουν τα ίχνη του λαγού και όχι να τον διώξουν σε άλλο νομό. Όταν ο λαγός καταδιώκεται από μια μικρή αγέλη (καλύτερα ομάδα) από 2-3 σκυλιά και έχει πλέον αφήσει σε αρκετή απόσταση τους διώκτες του, κάνει έναν μεγάλο κύκλο, ανάλογα με τις συνθήκες και την μορφολογία του εδάφους και συνήθως επιστρέφει στον ίδιο χώρο (περίπου) που τον σηκώσαμε. Αυτό που λέγεται πολλές φορές από τους λαγοκυνηγούς ότι τα σκυλιά γυρνάνε τον λαγό πάνω στον κυνηγό είναι λάθος. Η πραγματικότητα είναι πως τον λαγό τον τρομάζουν τα ξένα μέρη και νιώθει καλύτερα στα δικά του λαγοτόπια, γι‘ αυτό γυρνάει πάντα σ‘ αυτά αργά ή γρήγορα. Η πίεση που δέχεται από λαγόσκυλα που ακολουθούν τα ίχνη του, τον αναγκάζει να επιστρέψει πιο σύντομα απ‘ ότι σ‘ άλλη περίπτωση που θα γύρναγε με το πάσο του. Άλλωστε ο λαγός είναι πολύ πιο γρήγορος από τα σκυλιά τα οποία ποτέ δεν μπορούν να τον αναγκάσουν να πάει προς μια ορισμένη κατεύθυνση.

Μια πολύ λογική ερώτηση θα ήταν: γιατί να κυνηγάμε τον λαγό με πολλά σκυλιά (αγέλη) αφού τις περισσότερες φορές δεν θα έχουμε καλύτερα αποτελέσματα από ότι αν κυνηγούσαμε με ένα ή δύο σκυλιά; Χώρια που η διατήρηση αγέλης έχει πολλές φορές οικονομικές και οργανωτικές δυσκολίες αξεπέραστες.

Η απάντηση είναι μόνο μια και μπορούν να την καταλάβουν μόνο όσοι έχουν ζήσει, ακούσει και δει το θέαμα μιας αγέλης λαγόσκυλων την ώρα της εργασίας. Ίσως η κυρίαρχη αίσθηση στην απόλαυση του κυνηγίου γενικά να είναι η όραση (για τους περισσότερους κυνηγούς), και στην δεύτερη θέση η γεύση (κατσαρόλα) για πολλούς, κυνηγούς και μη κυνηγούς. Στο κυνήγι όμως του λαγού με αγέλη ιχνηλατών έρχεται και μια άλλη αίσθηση, η ακοή, να διεκδικήσει μεγάλο κομμάτι της απόλαυσης. Και είναι γεγονός πως από όλα τα κυνήγια τριχωτού θηράματος, το κυνήγι του λαγού είναι αυτό που δίνει το μεγαλύτερο θέαμα (ή ακρόαμα). Είναι αυτή η ιδιαιτερότητα και η ανάγκη των λαγόσκυλων να ΄΄διηγούνται΄΄ όσα ΄΄διαβάζουν΄΄ την ώρα της ιχνηλασίας. Το κλαφούνισμα του λαγόσκυλου (ιχνηλάτη) θα μπορούσαμε κάλιστα να το αποδώσουμε με ανθρώπινα συναισθήματα και στην Ελληνική γλώσσα:

αμφιβολία για τα ανεπαίσθητα ίχνη,

απελπισία για το χάσιμό τους,

ικανοποίηση για το ξανασυνάντημα,

μεγάλη χαρά για το ξεσήκωμα,

θριαμβευτική χαρά για την καταδίωξη,

αγωνία για το πλησίασμα.

Πλησιάζοντας στο γιατάκι…

Φωνάζουμε λοιπόν τα αμήχανα σκυλιά προσέχοντας να μην σκορπίσουμε την δική μας αναθυμίαση (πολύ πιο δυνατή από του λαγού) ή πατώντας τον ντορό. Τους δίνουμε χρόνο να ξαναβρούν τον ντορό κάνοντας κύκλους γύρω από το σημείο όπου τον έχασαν. Εάν δεν τα καταφέρνουν επεμβαίνουμε. Αν τα ίχνη διακόπτονται γιατί έχουν εξατμιστεί ή μπερδευτεί με άλλες μυρωδιές φωνάζουμε τα σκυλιά και τα οδηγούμε μακρύτερα σε όλο και μεγαλύτερους κύκλους οπότε είναι πολύ πιθανό να την ξαναβρούν. Αν τα ίχνη διακόπτονται κοντά σε κάποιο πουρνάρι ή πυκνό βάζουμε τα σκυλιά να τα ψάξουν γιατί ο λαγός βρήκε εκεί καταφύγιο. Αν τα ίχνη χάνονται κοντά σε ρυάκια ή ποτάμια βάζουμε τα σκυλιά να ψάξουν και στις δυο όχθες και προς τα πάνω και προς τα κάτω.

Όσο πλησιάζουμε το γιατάκι τόσο δυσκολεύουν τα πράγματα γιατί ο λαγός πριν “γιατακιάσει” κάνει διάφορα κόλπα για να δημιουργήσει ένα “λαβύρινθο” με τα ίδια του τα ίχνη. Πηγαινοέρχεται πάνω στα ίδια ίχνη, κάνει ένα- δύο πηδήματα και στο τέλος με ένα τελευταίο μεγάλο πήδημα χώνεται στην κρυψώνα που θα περάσει την ημέρα του.

Όσο πιο μεγάλος και έμπειρος είναι ο λαγός τόσο πιο πολύπλοκα είναι τα κόλπα και τα ίχνη που αφήνει πίσω του.

Σ‘ αυτές τις περιπτώσεις τα σκυλιά περιφέρονται νευρικά γιατί δεν καταφέρνουν να βρουν την κατάληξη της μυρωδιάς. Ο έμπειρος κυναγωγός καταλαβαίνει πως αυτή η νευρικότητα δεν είναι τίποτα άλλο παρά η απόδειξη πως ο λαγός είναι κοντά. Οδηγούμε τα λαγόσκυλα ξανά στο σημείο που χάνονται τα ίχνη και έπειτα προσεκτικά στους κοντινούς θάμνους ώσπου κάποιο από αυτά περνώντας δίπλα από τον λαγό, τον αναγκάζει να βγει και να τραπεί σε φυγή. Υπάρχουν δύο επιλογές. Η πρώτη είναι η τουφεκιά και το τέλος στο πάθος και την “παράσταση” και η δεύτερη είναι: “Τώρα αρχίζει η παράσταση” και η απόλυτη απόλαυση του λαγοκυνηγού και των λαγόσκυλων η δίωξη. Και βέβαια η δίωξη με αγέλη είναι για κυνηγούς και σκύλους που απολαμβάνουν τα πάθη τους και δεν τους νοιάζει πόσους λαγούς θα κάνουν τον χρόνο, αλλά πόσες φορές θα ξαναζήσουν με τα πάθη τους.