Η «προπόνηση» στα ντοπιάρικα ορτύκια!

Κείμενο: Θωμάς Πετρόχειλος

Φωτο: Ν. Φωτακόπουλος

Η 6μηνη περίπου «κλειστή» περίοδος του κυνηγίου είναι δύσκολη για όλους εμάς που έχουμε συνδέσει τα «θέλω» μας με τα βουνά και τις ερημιές της πατρίδας μας, ωστόσο αυτό ακριβώς το διάστημα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα «δημιουργικό» στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης και της εκγύμνασης ενός κυνηγετικού σκύλου… Χωρίς το άγχος της κάρπωσης και του αποτελέσματος που -είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι- υπάρχει πάντα στο πραγματικό κυνήγι, το διάστημα που διανύουμε τώρα προσφέρεται καλύτερα για «εκπαιδευτικά μαθήματα» που θα έχουν στο επίκεντρό τους μόνο τον σκύλο και τις ανάγκες του, την αξιολόγησή του, την ενδεχόμενη διόρθωση των σφαλμάτων του και την απόκτηση εμπειριών εξαιρετικά χρήσιμων για τις μετέπειτα «αποστολές» του στο πραγματικό κυνήγι. Στις διάφορες Ζώνες Εκγύμνασης αυτό είναι κάτι που τη θερινή περίοδο μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε θήραμα, κυρίως όμως σε πέρδικες, λαγό και ορτύκια… Πιο νωρίς την άνοιξη βέβαια, ανάλογες «ευκαιρίες» προσφέρουν και τα μπεκατσίνια, ιδιαίτερα φέτος που οι πολλές βροχές του Μάρτη και του Απρίλη δημιούργησαν ευνοϊκές συνθήκες για να σταθμεύσουν για μέρες αυτά τα πουλιά στους κάμπους μας… Κάθε θήραμα έχει τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητές του, και μπορεί αντίστοιχα να προσφέρει πολλά στη διατήρηση και βελτίωση των φυσικών χαρισμάτων του σκύλου μας.

Ο καλπασμός

Είτε πρόκειται για την αντοχή του είτε για την εκλέπτυνση της οσφραντικής του ικανότητας είτε για την ψυχολογική και πνευματική του ωρίμανση, είτε – τέλος– για το «δέσιμο» και τη βελτίωση της συνεννόησης και του ελέγχου με τον ιδιοκτήτη του, το άγριο θήραμα έχει πάντα να προσφέρει πολλά. Ωστόσο, το ντόπιο ορτύκι ήταν, είναι και θα παραμείνει αναντικατάστατο για την εκπαίδευση των νεαρών κυνηγόσκυλων! Ο ένας λόγος έχει να κάνει με…τη «γεωγραφία» του και την κατανομή του: υπάρχει σε μεγάλους αριθμούς και σε πολλά μέρη της χώρας, οπότε και δεν θα δυσκολευτούμε να το βρούμε. Ο άλλος λόγος έχει να κάνει με την ίδια τη βιολογία του και τη συμπεριφορά του: η τόσο λεπτή αναθυμίασή του αναγκάζει τον σκύλο μας να περιορίσει την ταχύτητά του, να κάνει πολύ πυκνότερη και στενότερη την έρευνά του, ώστε να μπορέσει να γίνει αποτελεσματικός! Η εμπειρία και η αντικειμενική παρατήρηση δείχνει ότι, όσο καλή μύτη και εάν διαθέτει ένα κυνηγόσκυλο, δεν θα κατορθώσει να φερμάρει παρά ελάχιστα ντοπιάρικα ορτύκια, εάν δεν κατορθώσει να ελέγξει και να ρυθμίσει την ένταση του καλπασμού του! Ενας σκύλος με μέτρια οσφραντική ικανότητα, εάν πηγαίνει με μια ταχύτητα 12 έως 13 χιλιόμετρα την ώρα, μπορεί με ευνοϊκό αέρα να φερμάρει ένα ορτύκι σε μια απόσταση 25 – 50 πόντων μακριά από τη μύτη του… Επειδή αυτό το σημείο έχει ιδιαίτερη σημασία, θα προσπαθήσω να γίνω πιο συγκεκριμένος, κάνοντας μερικές συγκρίσεις και υποθέσεις εργασίας:

Οι “διαφορές”

Ενας σκύλος με εξαίρετη μύτη θα μπορούσε να φερμάρει πολύ εύκολα μια πέρδικα ή μια μπεκάτσα σε απόσταση 50 και 60 μέτρων, έστω και τρέχοντας με ταχύτητα 35-40 χιλιομέτρων. Ο ίδιος σκύλος θα μπορούσε να φερμάρει ένα ντόπιο ορτύκι γύρω στο 1 με 1,5 μέτρο μακριά του, ερευνώντας όμως με…. μια ταχύτητα 15 χιλιομέτρων την ώρα. Εάν αυτό το κυνηγόσκυλο αυξήσει την ταχύτητά του μόλις κατά 1 χιλιόμετρο, η εμβέλεια της μύτης του πέφτει… κάτω από μισό μέτρο, ενώ αν την αυξήσει κατά 2 χιλιόμετρα αυτός ο σκύλος γίνεται τελείως αναποτελεσματικός στα ντοπιάρικα ορτύκια! Εφόσον λοιπόν ο σκύλος μας είναι ένα γερό και δυνατό ζώο που έχει μάθει να κυνηγάει με μια ταχύτητα 35 – 40 χιλιομέτρων την ώρα, θα πρέπει να μειώσει μόνος του την ταχύτητά του πολύ πάνω από το μισό… Και βέβαια αυτό δεν μπορούμε να του το επιβάλουμε εμείς μέσω εντολών ή …«διαλογικής συζήτησης», αλλά θα πρέπει να το αντιληφθεί ο ίδιος μόνος του. Αυτή λοιπόν τη λεπτή «διαφορά», ο σκύλος τη διδάσκεται… από το ίδιο το ορτύκι! Οταν το κυνηγόσκυλο «κουτουλάει» άθελά του κάποιο ορτύκι και το διώχνει, υπάρχουν λόγοι και αιτίες που αυτό συνέβη: είτε δεν μπόρεσε να αντιληφθεί έγκαιρα την παρουσία του είτε δεν προσαρμόσθηκε στη φορά του ανέμου είτε η ταχύτητά του ήταν υπερβολική για τις ανάγκες του θηράματος που αναζητούσε. Τότε, έρχεται η δική μας σειρά! Σταματάμε το κυνηγόσκυλο με την εντολή «στοπ» και το βάζουμε να ξαπλώσει για τρία λεπτά στο σημείο που θα έπρεπε να είχε φερμάρει το ορτύκι. Αυτή η παρέμβαση αποτελεί μια πολύ ισχυρή «τιμωρία» για τον σκύλο διότι τον αναγκάζει να σταματήσει το κυνήγι, πράγμα το οποίο είναι εξαιρετικά δυσάρεστο για κάθε κυνηγόσκυλο. Ετσι, με συνεχείς προπονήσεις 4 και 5 φορές την εβδομάδα και με συνεχείς διορθώσεις, ο σκύλος θα μπορέσει μετά 4 μήνες να φερμάρει έναν ικανοποιητικό αριθμό ορτυκιών από αυτά τα οποία βρίσκονται στο πεδίο της έρευνάς του… Εξυπακούεται βέβαια ότι η δική μας ταχύτητα τη στιγμή που ψάχνει ο «μαθητής» μας, είναι κάτω του ενός χιλιομέτρου την ώρα. Είναι παρατηρημένο επίσης ότι κουτάβια ηλικίας 5 – 5,5 μηνών μπορούν ευκολότερα να προσαρμοστούν στις ανάγκες του ορτυκιού, διότι ενώ από τη μια η οσφραντική τους ικανότητα είναι μεγάλη, η ταχύτητά τους από την άλλη είναι πολύ μικρή. Αυτονόητο βέβαια είναι πως ένα τόσο μικρό κουτάβι πρέπει να βγαίνει σε τέτοιου είδους «προπόνηση» υπό τις καλύτερες καιρικές και εδαφικές συνθήκες, χωρίς την παρουσία μεγαλύτερου σκύλου (μόνο η… παρέα κουταβιών της δικής του ηλικίας επιτρέπεται). Ο χρόνος δε της ημερήσιας «προπόνησης» καλό θα ήταν να μην υπερβαίνει τη μία ώρα, τουλάχιστον στην αρχή… Αντίθετα με όσα κατά καιρούς έχουν ειπωθεί ή γραφεί από διάφορες πλευρές, ούτε τα «εκπαιδευτικά» ούτε το κυνήγι σε ορτύκια πιστεύω ότι μπορούν να βλάψουν ή να επιφέρουν ανεπανόρθωτες «φθορές» στο εργασιακό στυλ ενός κυνηγόσκυλου.

Και εξηγώ το γιατί:

Εάν πρόκειται για ένα σκυλί, έτσι κι αλλιώς μικρής ταχύτητας και περιορισμένης οσφραντικής ικανότητας, που προσπαθεί να εντοπίσει το ορτύκι με τη μύτη κολλημένη στο έδαφος ψάχνοντας το ίχνος του, δεν υπάρχει τίποτα να «χαλάσεις»… Ο σκύλος αυτός έτσι θα συνεχίσει να ψάχνει, διότι αυτό είναι το στυλ και οι δυνατότητές του. Εάν πρόκειται από την άλλη για ένα κυνηγόσκυλο με αξιοπρόσεκτα προσόντα αντοχής, ταχύτητας και οσφραντικής ικανότητας, είναι αδύνατον το ορτύκι να επιφέρει τη μη αντιστρέψιμη «ζημία» που φοβούνται ορισμένοι από εμάς… Αυτός ο σκύλος περιορίζει ηθελημένα την ταχύτητά του για να γίνει αποτελεσματικότερος, αλλά αυτός ο περιορισμός είναι πρόσκαιρος… Οταν ο ίδιος σκύλος κυνηγάει ένα άλλο θήραμα με μεγαλύτερη αναθυμίαση -όπως π.χ. η πέρδικα και η μπεκάτσα- αισθάνεται μεγαλύτερη σιγουριά, οπότε η ταχύτητα της έρευνάς του επανέρχεται στα φυσικά της όρια, όπως επίσης και ο τρόπος που κρατάει το κεφάλι και τη ράχη του…

“Σχολείο”

Το ντοπιάρικο ορτύκι οξύνει το μυαλό του κυνηγόσκυλου και τονώνει την επαφή με τον κυναγωγό του σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ενας σκύλακας που έχει φερμάρει 100 και 200 καμπίσιες πέρδικες εξακολουθεί να θεωρείται άπειρο κουτάβι, ενώ ένας που έχει φερμάρει 30 ντοπιάρικα ορτύκια, να είστε σίγουροι πως έχει κάνει πολύ… από τον «δρόμο» που πρέπει να διανύσει για να θεωρείται καλός κυνηγετικός σκύλος! Αυτοί είναι πάνω – κάτω οι λόγοι που προσωπικά θεωρώ το ντοπιάρικο ορτύκι του κάμπου ως «μεγάλο σχολείο» για τους νεαρούς σκύλους μας… Γι΄ αυτά δηλαδή τα κυνηγόσκυλα στα οποία όλοι μας επενδύουμε ελπίδες για το μέλλον, γι΄ αυτούς τους «συντρόφους» που σε ένα κοντινό αύριο θα μας δίνουν την αίσθηση της σιγουριάς και της αυτοπεποίθησης, στις ερημιές της υπαίθρου που τόσο αγαπάμε να βρισκόμαστε…

Τα …ανυπάκουα

Ένα ανυπάκουο και ανεξέλεγκτο κυνηγόσκυλο, δεν πρόκειται ποτέ να γίνει καλό ορτυκόσκυλο… Αντιθέτως, ένα ισορροπημένο, υπάκουο και αποτελεσματικό στα ορτύκια νεαρό κυνηγόσκυλο, δίνει πολλές «υποσχέσεις» -εφόσον έχει αντοχή, όσφρηση και ταμπεραμέντο- για να εξελιχθεί σε εξαιρετικό μπεκατσόσκυλο όταν θα έρθει η ώρα του!