Εισαγωγή στη βιολογία και το κυνήγι της φάσας (Columba palumbus)

Επιμέλεια: Αλεξίου Βασίλειος, Χατζηνίκος Ευάγγελος Δασολόγοι Περιβαλλοντολόγοι

Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος

Αποτελεί το μεγαλύτερο σε μέγεθος είδος της οικογένειας των περιστερειδών. Η φάσα για την Ελλάδα είναι αποδημητικό, όμως ενδημεί σε ορισμένα ορεινά δάση Ελάτης και Μαύρης Πεύκης της χώρας μας. Αρχίζει να μεταναστεύει προς το νότο στα μέσα Σεπτεμβρίου ως τις αρχές του Νοεμβρίου, με μέγιστο το πρώτο μισό του Οκτωβρίου για τη Νότια Ευρώπη. Ενώ από την πλευρά του Ατλαντικού το μέγιστο παρατηρείται 1-10 Νοεμβρίου( Alerstan 1977, Lebreton 1969 )

Κοινωνική συμπεριφορά

Όταν ένα κοπάδι είναι στο έδαφος οι άσπρες κηλίδες στο λαιμό όσο και κάποιες κινήσεις των φτερών αποθαρρύνουν άλλο κοπάδι να προσγειωθεί στο ίδιο χώρο. Όταν τα κοπάδια είναι ολιγομελή τα πουλιά είναι αδύναμα γιατί παρατηρώντας για εχθρούς δεν τρέφονται σωστά. Η φάσα κινείται σε αγέλες στις θέσεις τροφοληψίας και στις θέσεις κουρνιάσματος πλην της αναπαραγωγικής περιόδου. Η φάσα είναι μονογαμικό είδος για μια ή περισσότερες περιόδους και πιθανόν ισόβια(Bettman 1970, Koton 1976). Με το πρώτο φως της ημέρας εγκαταλείπουν, όλα μαζί και ξαφνικά, τις θέσεις κουρνιάσματος για τις θέσεις τροφοληψίας, ενώ πριν το ηλιοβασίλεμα κινούνται μαζικά, για το μέρος που πίνουν νερό και πλένονται, από εκεί μετά σιγά και όχι όλα μαζί, πηγαίνουν στις θέσεις κουρνιάσματος (Anders 1975). Οι καιρικές συνθήκες επιδρούν σημαντικά στη δομή και στο μέγεθος των κοπαδιών, αλλά δεν έχουν μεγάλη επίδραση στις διαδρομές που ακολουθούν. ¨Όταν το κοπάδι τρέφεται στο έδαφος , υπάρχουν μερικά άτομα τα οποία παρατηρούν . Σε περίπτωση κινδύνου ειδοποιούν τα υπόλοιπα τα οποία απομακρύνονται ξαφνικά , ενώ ένα παραμένει και τα ξανακαλεί να επιστρέψουν μόλις περάσει ο κίνδυνος .

Αναπαραγωγική συμπεριφορά

Η φάσα είναι μονογαμικό είδος για μια ή περισσότερες περιόδους και πιθανόν ισόβια(Bettman 1970, Koton 1976). Η ίδια φωλιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το συγκεκριμένο ζευγάρι αρκετές φορές το χρόνο, έχει παρατηρηθεί μέχρι 4. Γεννάει 2 αυγά, που τα κλωσάει και το αρσενικό. Ο χρόνος για να εκκολαφθούν τα αυγά είναι 17 ημέρες. Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής αν το ζευγάρι ενοχληθεί εγκαταλείπει τη φωλιά. Επίσης έχει παρατηρηθεί να σκεπάζει τα αυγά, όταν δεν είναι στη φωλιά. Τα νεαρά ταΐζονται και από τους δύο γονείς. Αφού οι νεοσσοί πετάξουν, το θηλυκό χρησιμοποιεί την ίδια θέση κουρνιάσματος με τα νεαρά και μετά 12-14 μέρες τα εγκαταλείπει . Τα ανώριμα δεν ακολουθούν τα ενήλικα στις θέσεις τροφοληψίας ώστε να μάθουν να τρέφονται, αλλά εκπαιδεύονται μόνα τους.

Η τροφή της

Η τροφή της φάσας είναι κυρίως φυτική. Περιστασιακά τρέφεται και με ασπόνδυλα. Την τροφή τη συλλέγουν κυρίως στο έδαφος, αλλά τρέφονται και στα δένδρα. Αξιοσημείωτο είναι η ταχύτητα που κινούνται πάνω στα μικρά κλαδιά και ο τρόπος με τον οποίο κρεμιούνται προς τα κάτω στα κλαδιά για να φτάσουν την τροφή τους. Στο έδαφος τρέφονται κυρίως σε κοπάδια , η τροφοληψία γίνεται με καθορισμένη ιεραρχία: στο μπροστινό μέρος του κοπαδιού τα υποτελή συλλέγουν την τροφή τους με αργότερους ρυθμούς ενώ τα κυρίαρχα τρέφονται στο κέντρο και στο τέλος του κοπαδιού. Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής παρατηρούνται δύο πικ τροφοληψίας : νωρίς το πρωί που τρέφονται κυρίως τα αρσενικά και αργά το απόγευμα που τρέφονται κυρίως τα θηλυκά άτομα.( Jensen and Haarlov 1963).

Το κυνήγι της

Το κυνήγι της φάσας γίνεται στο καρτέρι. Κατά τις πρωϊνές κυρίως ώρες πιάνονται τα καρτέρια, τα οποία συνήθως βρίσκονται σε ράχες, ξέφωτα και παρυφές δασών ή σε δέντρα και σε φυσικούς φράκτες στους αγρούς όπου τρέφονται. Το καρτέρι πρέπει να είναι καλά καμουφλαρισμένο ώστε να μη γίνεται αντιληπτός ο κυνηγός. Η φάσα διαθέτει εξαιρετική όραση και μπορεί να αντιληφθεί από μεγάλη απόσταση οτιδήποτε έρχεται σε αντίθεση με το υπόλοιπο περιβάλλον. Ιδανικές συνθήκες για το κυνήγι της είναι ο συννεφιασμένος καιρός και η ομίχλη. Τότε πετούν χαμηλά αφού η ορατότητα είναι περιορισμένη και έτσι δίνονται αρκετές ευκαιρίες στον κυνηγό αφού περνούν σε αποστάσεις βολής. Για το κυνήγι της προτιμούνται τσοκαρισμένες κάννες και ενισχυμένα φυσίγγια με σκάγια Νο 4,5,6 λόγω της μακρινής τουφεκιάς. Αρκετές φάσες χάνονται χτυπημένες αφού πέσουν μακριά. Τη στιγμή που πέφτει στο έδαφος αφήνει αρκετά πούπουλα και αυτό αποτελεί ενδεικτικό σημείο για το που έχει πέσει.