Τα «κόλπα» για τα χηνάρια!

Κείμενο: Ζαφείρης Κινάλης

Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος

Είναι πολύ γνώριμη εικόνα από παλιά που ο χειμώνας στα μέρη μας ήταν βαρύς, τα αμέτρητα κοπάδια από χήνες που περνούσαν πάνω από τα χωριά, αλλά και τις επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας.

Περιστασιακά ο κυνηγός του βάλτου κυνηγώντας πάπιες ,τουφεκάει χήνες στα ίδια καρτέρια, χωρίς να ασχοληθεί ιδιαίτερα με τον εντοπισμό και τις ιδιαιτερότητες του κυνηγίου της. Άλλοτε πάλι, οι χήνες προτιμούνε άλλα, τελείως διαφορετικά δρομολόγια από αυτά της πάπιας, γι’ αυτό είναι απαραίτητος άλλος σχεδιασμός για το κυνήγι τους.

Οι χήνες έρχονται στην Ελλάδα με βαριά χειμωνιά, όταν οι αχανείς επίπεδες τούντρες του αρκτικού βορρά που ζούνε, έχουν καλυφθεί με χιόνια και δεν μπορούν πλέον να βοσκήσουν. Το κυνήγι τους βασίζεται στην καλή γνώση των συνηθειών και των διατροφικών τους προτιμήσεων, διαφορετικά ο κυνηγός θα είναι απλός θεατής των μεγάλων ψηλωμένων κοπαδιών που… από κάπου έρχονται και κάπου πηγαίνουν!

Έχουν λοιπόν την συνήθεια οι χήνες μια ή δύο φορές την ημέρα (ανάλογα πόσο διαρκεί το φώς της μέρας και οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν), να μετακινούνται από τις περιοχές που κοιμούνται και ξεκουράζονται, προς το χώρο που τρέφονται. Αν δεν ενοχληθούν σοβαρά, τα δρομολόγια που ακολουθούνε για βοσκή είναι σταθερά (τα ίδια σε καθημερινή βάση), αλλά αν ασκείται μεγάλη κυνηγετική πίεση τότε παρεκκλίνουν από αυτά και ψηλώνουν εκτός βολής. Το πρωινό δρομολόγιο αρχίζει μετά το ξημέρωμα στις 7.00-7.30 και διαρκεί 1-1.30 ώρα, ανάλογα τον όγκο των πουλιών και τον αριθμό των κοπαδιών που βρίσκονται στην περιοχή.

Τα μέρη που ξεκουράζονται είναι εκτενείς επίπεδες επιφάνειες, ώστε να ελέγχονται εύκολα από τους «βιγλάτορες» του κοπαδιού για επερχόμενους κινδύνους.

Είναι γνώριμη εικόνα το καθιστό κοπάδι που βοσκάει ή ξεκουράζεται, ενώ μερικές χήνες βρίσκονται με τεντωμένο το λαιμό τους και παρατηρούν τα πάντα σε εύρος 360 μοιρών. Αυτές θα δώσουν με τις φωνές τους τον συναγερμό για να ξεσηκωθεί το κοπάδι να πετάξει, όταν οποιοσδήποτε εισβολέας πλησιάσει. Είναι παλιά πουλιά που έχουν την ευθύνη του κοπαδιού και αποτελούν και τους οδηγούς στις πτήσεις τους.

Τα μέρη που πιάνουν τα πουλιά, συνήθως είναι δυσπρόσιτες περιοχές κοντά στην θάλασσα, ή χωράφια που δύσκολα μπορεί να πλησιάσει ο κυνηγός. Τα πουλιά δεν ανησυχούν από γνώριμες ακίνδυνες εικόνες, όπως του γεωργού που καλλιεργεί το χωράφι του, από τον βοσκό που σεργιανάει με το κοπάδι του κοντά τους, από το κάρο που περνάει αργά από τον κοντινό χωματόδρομο ή από τον ψαρά που μαζεύει τα δίχτυα του. Το τετρακίνητο όμως που κινείται προς το μέρος τους ή ο σκυφτός κυνηγός που πλησιάζει με δόλο, αρκούν για να ξεσπάσει ο συναγερμός!

Δες πως περνούν τη μέρα και την νύχτα τους

Τα μέρη που προτιμά για τροφή είναι χωράφια με πρασινάδα όπως τριφύλλι, ή πράσινη φύτρα από στάρι, πεσμένα καλαμπόκια ή οποιαδήποτε άλλη χαμηλή βλάστηση. Επειδή είναι μεγάλα πουλιά και τα κοπάδια πολυπληθή, οι ποσότητες της τροφής που απαιτούνται είναι εξαιρετικά μεγάλες. Όταν ανακαλύπτουν τέτοια χωράφια η μετακίνησή τους εκεί είναι επίμονη, και οι καταστροφή που επιφέρουν στις καλλιέργειες- όταν πέφτουν τα κοπάδια- ολοκληρωτικές!

Στα χωράφια αυτά της βοσκής (και στα περάσματα των κοπαδιών από και προς αυτά) κυνηγιέται συνήθως η χήνα. Πρέπει να δαπανήσει αρκετές ώρες παρατήρησης και ανίχνευσης ο κυνηγός.

Στα χωράφια οι χήνες αφήνουν πολλές κουτσουλιές, που είναι σε μέγεθος του μικρού δακτύλου του χεριού μας σε χρώμα ανοικτό σταχτί, με την μια άκρη πιο σκουρόχρωμη. Με τις κουτσουλιές μπορούμε να βγάλουμε συμπέρασμα πόσες μέρες περίπου βοσκάει το κοπάδι εκεί, καθώς και πόσα πουλιά περίπου το επισκέπτονται.

Συγχρόνως, θα δούμε και μικρά φτεράκια ή πούπουλα σκαλωμένα στα χόρτα.

Αν το χωράφι είναι βαρκό θα διακρίνουμε και τις μεγάλες πατημασιές.

Τα όρια επιτρεπόμενης με απαγορευμένης ζώνης, όπου διανυκτερεύουν τα πουλιά, είναι σημεία που περνούν χαμηλά για κοντινές τουφεκιές. Γι’ αυτό και εκεί συνήθως στήνονται τα καρτέρια για το κυνήγι τους στο πέρασμα. Τα χωράφια που έχουν βοσκήσει την προηγουμένη είναι αυτά που αποτυπώνονται στην μνήμη τους, και αυτά πρώτα θα αναζητήσουν την επομένη μέρα, αν τίποτε δεν είναι «παράταιρο» και επικίνδυνο για να «στρώσει» το κοπάδι. Εφόσον λοιπόν έχει εντοπίσει ο κυνηγός το χωράφι που ταΐζονται τα πουλιά, πρέπει να καταστρώσει το κυνηγετικό του πλάνο.

Το μυστικό εδώ είναι να βρούμε μεγάλο χωράφι χωρίς πονηρά σημεία (π.χ. θάμνους, τούμπες με χώμα), γιατί σ’ αυτά τα σημεία που κρύβουν κινδύνους… οι χήνες αποφεύγουν να στρώσουν….

Οι φυλάχτρες μας εδώ είναι δύσκολες και στρατηγικής σημασίας. Θα προτιμήσουμε κάποιο γειτονικό κανάλι, ή θα σκάψουμε μέσα στο χωράφι τρύπα για να κρυφτούμε, ή -αν τίποτε από αυτά δεν είναι εφικτό- θα… ξαπλώσουμε στο χωράφι σκεπασμένοι με καμουφλάζ και θα περιμένουμε να στρώσουν τα πουλιά.

Τα καρτέρια που θα στηθούνε δεν πρέπει να διαταράξουν το γνώριμο για τα πουλιά περιβάλλον των χωραφιών, επομένως δεν πρέπει να γίνουν «γκιουμέδες» με κατασκευές. Το σκάψιμο είναι το καλύτερο! Μια τρύπα μέσα στην γη, ένα μέτρο και βαθύτερο αν είναι δυνατόν, για να τρυπώσει μέσα ο κυνηγός. Όμως, τα χώματα από την εκσκαφή πρέπει να απομακρυνθούν με επιμέλεια μακριά από την τρύπα. Βέβαια, το καταχείμωνο με τους παγετούς, το χώμα στα χωράφια γίνεται πολύ σκληρό και το σκάψιμο δυσχερές. Απαιτεί κόπο και πολλές ώρες για να γίνει. Δυο-τρεις κυνηγοί πρέπει να «δέσουν» το μέρος, ώστε να τουφεκίσουν τα πουλιά και στις εξόδους διαφυγής τους μετά τις πρώτες τουφεκιές, αφού σπάσει το κοπάδι και σηκωθεί από το χωράφι.

Ο συντονισμός στις τουφεκιές πρέπει να είναι άψογος, για να μην χαλάσουν το μεταξύ τους κυνήγι.

Η καχυποψία και η οξύτατη όραση, όπως και οι ερευνητικές βόλτες πριν πιάσουν, είναι τα «αντίμετρα» των κοπαδιών της χήνας.

Αρκεί ένα και μόνο πουλί σε ολόκληρο το κοπάδι να αντιληφθεί τον κίνδυνο και με τις φωνές του και το «μπατάρισμα» στην πτήση του, να γυρίσει το κοπάδι και να απομακρύνει τα πουλιά. Τα καρτέρια πρέπει να είναι «αόρατα», αφού το κοπάδι προτού στρώσει κάνει 2-3 κύκλους πάνω από το χωράφι.

Τσοκαρίσματα και φυσίγγια

Τα φυσίγγια και τα τσοκαρίσματα είναι ανάλογα του μεγέθους του πουλιού.

Το λάθος που συνήθως γίνεται είναι η μη σωστή εκτίμηση του ύψους και της ταχύτητας πτήσης του πουλιού, λόγω μεγέθους. Επσίσης, συνήθως ο κυνηγός από τη λαχτάρα του, τουφεκάει χωρίς σωστή προσκόπευση και συγκεκριμένο στόχο, «μέσα σε όλα». Τα σκάγια από Νο 2 και κάτω μέχρι 40βολα και ΒΒ είναι κατάλληλα, για να καταβάλουν το θήραμα. Αλλά και ψιλότερα σκάγια μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αν οι αποστάσεις είναι κοντινές.

Πολλές φορές ο κυνηγός περιδιαβαίνοντας με το αυτοκίνητό του στα χωράφια, εντοπίζει το κοπάδι να βοσκάει καθιστό. Με πολύ μεγάλη προσοχή, αργά, σκυφτά ακόμη και έρπην, μπορεί να πλησιάσει από κάποιο γειτονικό κανάλι ή βαθιά αυλακιά σε απόσταση βολής. Στην τουφεκιά του στα καθιστά πρέπει να σημαδέψει…κεφάλια, γιατί το πυκνό φτέρωμα θα αποστρακίσει τα σκάγια χωρίς να καταβληθεί το θήραμα. Δεν είναι λίγες οι φορές που παίρνει πουλιά ο κυνηγός, δεν είναι λίγες όμως ούτε και οι άλλες- που αφού συρθεί για εκατοντάδες μέτρα- λίγο πριν βάλει τα πουλιά στο βεληνεκές, αυτά… σηκώνονται και φεύγουν.

Αφού πέσουν τα πρώτα πουλιά με τις τουφεκιές, τρέχουμε να τα μαζέψουμε, γεμίζοντας ταυτόχρονα το όπλο, γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που πεσμένα και τραυματισμένα πουλιά, αφού ξεπεράσουν το πρώτο σοκ, φτεροκοπάνε και απομακρύνονται χαμηλά-χαμηλά, ώσπου χάνονται. Μετά τις τουφεκιές παρατηρούμε το κοπάδι μέχρι να απομακρυνθεί, αφού δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιο πουλί ξαφνικά ξεκρεμάει από το κοπάδι και πέφτει στη γη.