Η φαλαρίδα και τα χίλια πρόσωπα της!

Κείμενο: Ν. Φωτακόπουλος

Φωτο: Ν. Φωτακόπουλος

Η φαλαρίδα, ή μπάλιζα, είναι ίσως το πιο «ταπεινό» θήραμα από τον κατάλογο των βρώσιμων θηρεύσιμων. Ελάχιστοι κυνηγοί εκτιμούν το κυνήγι της και ακόμα λιγότεροι την γεύση της. Οι περισσότεροι …ανατριχιάζουν στην ιδέα και μόνο ενός αχνιστού πιάτου με άπειρα καρυκεύματα, που προσπαθούν να «σκεπάσουν» την βαλτώδη γεύση της.

Όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Οι παλιότεροι θα θυμούνται τα μνημειώδη παραδοσιακά κυνήγια με την μέθοδο του κλοιού στο Κοτύχι, το Αιτωλικό και αλλού. Εκατοντάδες και χιλιάδες πουλιά ήταν η κάρπωση αυτών των κλοιών που κάποτε είχαν πανηγυρικό χαρακτήρα και συμμετείχαν σε αυτούς όλοι οι κυνηγοί (και οι πλάβες) της περιοχής. Τα παλιότερα χρόνια η φαλαρίδα έδινε αρκετό κρέας στις φτωχές οικογένειες που κατοικούσαν γύρω από τις λιμνοθάλασσες και γι’ αυτό αποτελούσε ένα δημοφιλές πουλί παρά το …μαύρο του χρώμα.

Ποιο όμως είναι το προφίλ της φαλαρίδας;

Το παρουσιαστικό της υποδηλώνει ένα ασήμαντο και ευάλωτο πουλί και τίποτα επάνω της δεν φανερώνει τον μαχητικό και πονηρό χαρακτήρα της. Όσοι κυνηγοί την έχουν συναντήσει θα ξέρουν με πόση μαεστρία κρατάει τις αποστάσεις ασφαλείας από το τουφέκι. Γνωρίζει πολύ καλά ότι η απόσταση ασφαλείας είναι η ίδια η επιβίωσή της. Όταν όμως μεταναστεύει και βρεθεί σε αστικές περιοχές, τότε αλλάζει συμπεριφορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μπάλιζες της Καστοριάς. Σουλατσάρουν στην λίμνη και στην παρόχθια βλάστηση και δεν τρομάζουν από τα αυτοκίνητα και την ανθρώπινη παρουσία. Λες και γνωρίζουν ότι εκεί δεν κινδυνεύουν. Ουσιαστικά ο χαρακτήρας της είναι ντροπαλός και …απρόθυμος όμως στην ανάγκη γίνεται επιθετική και ανταγωνιστική και χρησιμοποιεί τα νύχια και το ράμφος της για να υπερασπιστεί τον ζωτικό της χώρο. Προτεραιότητα έχει πάντα το …συμφέρον της για αυτό δεν έχει πρόβλημα να συχνάζει σε ανθρώπινα περιβάλλοντα, όπου είναι ευκολότερη η προσφορά τροφής. Όσοι έχουν ταξιδέψει στις Βορειότερες χώρες της Ευρώπης θα την έχουν δει να σουλατσάρει μαζί με τα πρασινοκέφαλα μέσα στα αστικά ποτάμια, παραμένοντας όμως πάντα δύσπιστη και επιφυλακτική.

Είναι κυρίως αποδημητικό πουλί και στην πατρίδα μας όπως και στους υδροβιότοπους της Νότιας Ευρώπης εμφανίζεται μαζικά και σε μεγάλα κοπάδια τον χειμώνα, με τις μεγάλες παγωνιές. Αναπαράγεται σε όλη την Ευρωπαϊκή ήπειρο, πλην της Σκανδιναβίας και της Βόρειας Ρωσίας, καθώς και στην Ινδία, ανατολική Ασία και Αυστραλία. Δεν θα δείτε ποτέ κοπάδια να αποδημούν και γενικά στις πτήσεις τους είναι μοναχικά πουλιά. Ίσως μόνο να τις δείτε σε μικρές ομάδες όπου τα πουλιά πετάνε σε απόσταση δεκάδων μέτρων το ένα από το άλλο. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της το περνάει ανάμεσα στις καλαμιές όπου κτίζει μια χοντροκομμένη φωλιά. Προτιμάει να …σουλατσάρει το σούρουπο και την νύχτα αλλά οι βόλτες της εξαρτώνται από την διαθέσιμη τροφή. Τρέφεται κυρίως με χορταρικά που ξεριζώνει από το βυθό τρώγοντας τις ρίζες ή μικρά ασπόνδυλα.

Το κυνήγι της

Δεν έχει ιδιαίτερη θηρευτική αξία αλλά κυνηγιέται παραδοσιακά σε υγρότοπος της Νότιας και Δυτικής Ελλάδος. Για τους βαλτοκυνηγούς είναι περιζήτητο άγριο θήραμα γιατί δίνει την ευκαιρία για πολλές τουφεκιές και μεγάλη κάρπωση.Αποτελεσματικότερο είναι το καρτέρι ή το κυνήγι από μπλάβα (χωρίς μηχανή). Χρειάζεται δυνατή τουφεκιά με σκάγια νούμερο 5 ή 6.

Γνωρίσματα

Μαύρο σώμα με λευκή πλάκα (προέκταση του ράμφους) στο μέτωπο. Είδος μεταναστευτικό (κυρίως). Αναπαράγεται σε ανοιχτούς υγροτόπους, με πυκνή βλάστηση, στις όχθες και στα ποτάμια με παρόχθια βλάστηση. Φωλιάζει κυρίως σε καλαμιώνες και υπερασπίζεται έντονα την περιοχή γύρω από τη φωλιά του, χωρίς να ανέχεται την παρουσία άλλων ατόμων. Η φωλιά χτίζεται και από τα δύο φύλα και αποτελείται από μια μάζα νεκρής βλάστησης συσσωρευμένη ανάμεσα σε καλάμια. Γεννάει μια φορά το χρόνο 5 – 7 αβγά διάστικτα με σκοτεινού καφέ ή μαύρου χρώματος κηλίδες. Η επώαση γίνεται και από τα δύο φύλα και διαρκεί 21 – 24 ημέρες και η εκκόλαψη είναι ασύγχρονη. Οι νεοσσοί τρέφονται και από τους δύο γονείς και είναι ικανοί να πετάξουν μετά από 55 – 60 ημέρες. Ξεχειμωνιάζει νότια και δυτικά από τις περιοχές αναπαραγωγής, μετακινούμενο κατά κοπάδια. Οι πληθυσμοί που αναπαράγονται στην δυτική Ευρώπη είναι μόνιμοι όλο το χρόνο.

Οι διαστάσεις της

Μήκος σώματος: 36 – 38 cm

Άνοιγμα φτερών: 70 – 80 cm

Βάρος αρσενικού: 744 – 953 gr

Βάρος θηλυκού: 604 – 751 gr