Σημειώσεις για τη βιολογία του λαγού…

Κείμενο Φώτο Ν. Φωτακόπουλος

Η γονιμότητα των λαγών είναι παροιμιώδης και αυτό είναι ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συντελούν στην επιβίωση του είδους των. Βέβαια οι τοκετό-ομάδες είναι σχετικά μικρές και ο μέσος όρος των νεογνών είναι μόλις 1,7 ανά τοκετό, ενώ συνήθως αποτελείται από δύο μικρά. Υπάρχουν φυσικά και περιπτώσεις που γεννιούνται περισσότερα λαγουδάκια, ενώ έχει σημειωθεί και μια σπάνια περίπτωση που έχει καταγραφεί στη Σουηδία, όπου κάποια λαγήνα γέννησε 10 μικρά!

Αυτά και άλλα ενδιαφέροντα ελέχθησαν σε ένα σεμινάριο που είχε διοργανώσει πριν αρκετά χρόνια ο Κυνηγετικός Σύλλογος της Κορίνθου, με ομιλητή τον επιστημονικό συνεργάτη της ΣΤ΄ ΚΟΜΑΘ, θηραματολόγο κ. Χρήστο Σώκο.

Ενα άλλο μοναδικό χαρακτηριστικό της γονιμότητας των θηλυκών λαγών είναι η ικανότητα να (ξανά)συλλαμβάνουν, ενώ βρίσκονται ήδη σε προχωρημένη εγκυμοσύνη. Αυτό οφείλεται στη δισχιδή μήτρα τους που τους επιτρέπει οκτώ μέρες πριν από τον τοκετό να «κερδίζουν» πολύτιμο χρόνο προχωρώντας… στις διαδικασίες της επόμενης γέννας! Και λέμε «πολύτιμο χρόνο» δεδομένου πως η εγκυμοσύνη κρατάει όλες κι όλες σαράντα μέρες.

Οπότε, θεωρητικά η λαγήνα γεννάει κάθε μήνα! Και γεννάει κάθε μήνα όλο σχεδόν τον χρόνο, με αποκορύφωμα τον Μάρτη οπότε το 80% των θηλυκών λαγών είναι έγκυοι και το 100% είναι θηλάζουσες! Το εντυπωσιακό είναι πως ακόμα και μέσα στο καταχείμωνο του Δεκεμβρίου, το 80% είναι σε εγκυμοσύνη και το 10-15% θηλάζει!

Βέβαια όλα αυτά τα ποσοστά επηρεάζονται και από άλλους παράγοντες, όπως είναι η ποσότητα και η ποιότητα της διαθέσιμης τροφής, η κάλυψη, η αρπακτικότητα, οι καιρικές συνθήκες κ.λπ. Ειδικά οι καιρικές συνθήκες, είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει τη γονιμότητα και τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου. Είναι λογικό οι λαγοί της Κρήτης να ζευγαρώνουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μέσα σε ένα χρόνο, σε σχέση με τους λαγούς της Κοζάνης και της Φλώρινας, όπου ο χειμώνας είναι και βαρύς και μακρύς.

Η σημασία του βιότοπου

Ο πληθυσμός των λαγών βρίσκεται σε διαρκή ανανέωση, αφού οι δύο στους τρεις λαγούς πεθαίνουν πριν συμπληρώσουν έναν χρόνο ζωής. Τα αρπακτικά είναι η κύρια αιτία θανάτου, ενώ ό,τι αφορά τις αλεπούδες πιστεύεται πως μία αλεπού τρώει περίπου δέκα λαγούς τον χρόνο. Παρ’ όλα αυτά σε σχετική έρευνα που έγινε σε 200 στομάχια αλεπούδων, καταγράφηκαν μόλις τρεις περιπτώσεις με περιεχόμενο υπολειμμάτων λαγού.

Αυτονόητο είναι ότι τα μικρά λαγουδάκια είναι πιο ευάλωτα στα αρπακτικά, γι’ αυτό λίγοι σχετικά λαγοί προλαβαίνουν να ωριμάσουν και να φτάσουν σε αναπαραγωγική ηλικία. Σε συνθήκες προστασίας ο λαγός μπορεί να ζήσει αρκετά χρόνια, μία και υπάρχουν καταγεγραμμένες δύο τουλάχιστον περιπτώσεις, όπου δύο λαγοί έφτασαν στα 12 χρόνια (Πολωνία) και 12,5 χρόνια (Σουηδία), αντίστοιχα.

Οι κλιματολογικές και οι γενικότερες περιβαλλοντικές συνθήκες, όμως, επηρεάζουν καθοριστικά τη ζωή του λαγού… Η προσφερόμενη τροφή και η κάλυψη είναι δύο βασικοί παράγοντες που απορρέουν από το κλίμα και με τη σειρά τους επηρεάζουν καταλυτικά την επιβίωση ή όχι του λαγού.

Χαρακτηριστικό είναι αυτό που προέκυψε μετά από έρευνα που έγινε στη Θεσσαλία και την Ηπειρο, όπου αποδείχτηκε πως όπου υπήρχαν κοπάδια προβάτων και κατσικιών υπήρχαν και λαγοί. Και αυτό γιατί η ευεργετική βόσκηση των αιγοπροβάτων αραίωνε τη βλάστηση, διευκολύνοντας την ορατότητα και την άμυνα του λαγού κατά την ώρα της δικής του βόσκησης.

Για τους μη μυημένους να σημειώσουμε ότι ο λαγός προτιμά τα ανοιχτά χωράφια και τα διάκενα μέσα στο δάσος, ώστε να μπορεί να ελέγχει το περιβάλλον και να έχει ανοιχτό πεδίο διαφυγής, όπου θα μπορεί να αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα.

Οσο για τη διατροφή, έχει μεγάλη σημασία η σχέση ποιότητας και ποσότητας. Είναι δηλαδή σημαντικό η τροφή να είναι θρεπτική και ποιοτική, ώστε το ζώο να μην αναγκάζεται να φάει μεγάλες ποσότητες για να αντλήσει τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται.

Η ποιοτική και θρεπτική τροφή προσλαμβάνεται σε μικρές ποσότητες και γρήγορα. Ετσι ο λαγός είναι λιγότερο χρόνο εκτεθειμένος κατά τη βόσκηση διανύοντας σύντομες αποστάσεις, ενώ είναι ελαφρύς και σβέλτος, αν χρειαστεί να αποφύγει κάποιο εχθρό.

Αντίθετα, η χαμηλής ποιότητας τροφή πρέπει να προσληφθεί σε μεγάλες ποσότητες, ώστε να δώσει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, με αποτέλεσμα ο φουκαράς ο λαγός να μένει πολλές ώρες εκτεθειμένος, να διανύει μεγάλες αποστάσεις και στο τέλος να είναι (παρα)φουσκωμένος κι επομένως ευάλωτος στους διώκτες του…