Τα δηλητηριασμένα δολώματα πλήττουν τα σαρκοφάγα θηλαστικά και πρώτα τα σκυλιά εργασίας

Τα δηλητηριασμένα δολώματα πλήττουν περισσότερο τα σαρκοφάγα θηλαστικά, με τα σκυλιά εργασίας να είναι στην κορυφή της λίστας. Το ποσοστό των δηλητηριάσεων εντός προστατευόμενων περιοχών αγγίζει το 34%

«Η κατάσταση σε ό,τι αφορά τα δηλητηριασμένα δολώματα είναι ανεξέλεγκτη στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η μοναδική χώρα για την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κινήσει προδικαστική διαδικασία είναι η χώρα μας. Αυτό που εμείς βλέπουμε αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου. Δεν έχουμε σαφή εικόνα.

»Τα δηλητηριασμένα δολώματα αποτελούν μια εξαιρετικά διαδεδομένη πρακτική που πλήττει όχι μόνο την άγρια πανίδα αλλά και τους σκύλους εργασίας, τους ποιμενικούς κατά βάση, που χρησιμοποιούν οι κτηνοτρόφοι.

»Τη δεκαετία του ’80 ο ουρανός των Μετεώρων σκιαζόταν από τον ασπροπάρη. Σήμερα έχουν απομείνει μόλις δώδεκα άτομα. Πρέπει να γίνει κατανοητή η έκταση της ζημιάς που προκαλείται στο οικοσύστημα από αυτή την παράνομη πρακτική. Πρόκειται για περιβαλλοντικό έγκλημα.

»Τα όρνια προσφέρουν αφιλοκερδώς πολύτιμες υπηρεσίες. Οι γύπες εξαφάνιζαν τα νεκρά ζώα, σήμερα οι περιφέρειες οφείλουν να καταβάλουν χρήματα για την περισυλλογή τους. Κάθε διαταραχή του οικοσυστήματος έχει επιπτώσεις σοβαρές και προκαλεί απορρυθμίσεις», τονίζει στην «Εφ.Συν.» η υπεύθυνη περιβαλλοντικής πολιτικής της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Κωνσταντίνα Ντεμίρη.

«Η τοποθέτηση ενός δηλητηριασμένου δολώματος έχει πολλαπλάσιες επιπτώσεις. Δεν είναι μόνο οι απώλειες που έχεις πρωτογενώς από τη θανάτωση ενός ζώου, αλλά και οι δευτερογενείς επιπτώσεις από το σαρκοβόρο θηλαστικό έως και το άγριο πτηνό που θα φάει το δηλητηριασμένο ζώο και μπορεί να μετακινηθεί και σε απόσταση πενήντα χιλιομέτρων. Δημιουργείται δηλαδή μια κατάσταση ανεξέλεγκτη με αρνητικά αποτελέσματα στα θηλαστικά, στα πτηνά, στους σκύλους εργασίας και εν τέλει στην τοπική οικονομία αφού μέσω αυτής της αλυσιδωτής αντίδρασης πλήττεται η κτηνοτροφία», σημειώνει στην ο Νίκος Μπόκαρης, τμηματάρχης στο τμήμα διαχείρισης άγριας ζωής και θήρας της γενικής διεύθυνσης Δασών του ΥΠΕΚΑ.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Αρκτούρος, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Καλλιστώ, WWF Ελλάς, ο σύλλογος περίθαλψης άγριας ζωής ΑΝΙΜΑ, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης-Πανεπιστήμιο Κρήτης υπό τον συντονισμό της Ορνιθολογικής Εταιρείας συντάσσουν το 2017 έκθεση στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE+ με τίτλο «Επείγοντα μέτρα για την εξασφάλιση της επιβίωσης του ασπροπάρη (Neophron percnopterus) στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία».

Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η αποτροπή της εξαφάνισης του ασπροπάρη και στις δύο χώρες, μελετώντας και αντιμετωπίζοντας τις κύριες απειλές του είδους.

Οπως αποδεικνύεται, «η κύρια αιτία για την πληθυσμιακή κατάρρευση τους είδους στην Ελλάδα είναι η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων…» .

Σε λιγότερο από τρεις δεκαετίες, όπως σημειώνεται, οι πληθυσμοί των γυπών κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα κατέρρευσαν, ενώ παράλληλα σημειώθηκαν και τοπικές εξαφανίσεις των ειδών αυτών.

Ο ασπροπάρης είναι ο μικρότερος σε μέγεθος από τα τέσσερα είδη γυπών της Ευρώπης και ο μοναδικός που μεταναστεύει διανύοντας περισσότερα από 4.000 χιλιόμετρα για να φτάσει στους τόπους διαχείμασής του στην Αφρική, ενώ την άνοιξη επιστρέφει πάλι στην Ελλάδα.

Παράλληλα καταγράφονται και τοπικές εξαφανίσεις αυτών των ειδών, όπως ο γυπαετός ο οποίος τα τελευταία χρόνια απαντά μόνο στην Κρήτη, ο μαυρόγυπας, ο μεγαλύτερος σε μέγεθος γύπας, που έχει συρρικνωθεί στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης, καθώς και ο ηπειρωτικός πληθυσμός του όρνιου που έχει αποδεκατιστεί με κύριο υπαίτιο τα δηλητηριασμένα δολώματα.

Τον Φεβρουάριο του 2012 σημειώνεται στα Στενά του Νέστου μαζική δηλητηρίαση της αποικίας όρνιων. Κατόπιν τούτων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκκινεί το 2013 προδικαστική διαδικασία εναντίον της Ελλάδας καλώντας τις ελληνικές αρχές να αναλάβουν τις ευθύνες τους.

Το 2016 η Επιτροπή αποστέλλει αιτιολογημένη γνώμη τονίζοντας ότι αν οι ελληνικές αρχές δεν λάβουν μέτρα εντός δύο μηνών η υπόθεση μπορεί να παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Τα συναρμόδια υπουργεία Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης απάντησαν εντός της ορισμένης προθεσμίας και αναμένεται η τελική απόφαση της Επιτροπής.

Η κατσίκα του γείτονα…

Το 2016, τονίζεται στην έκθεση, καταγράφηκαν 169 δηλητηριασμένα ζώα, μεταξύ αυτών μεγάλα σαρκοφάγα θηλαστικά, όπως ο λύκος και η αλεπού, μικρά σαρκοφάγα θηλαστικά, όπως ο ασβός, το κουνάβι, ο σκαντζόχοιρος, πτωματοφάγα αρπακτικά πουλιά, όπως το όρνιο, ο χρυσαετός, η γερακίνα, καθώς και σκύλοι εργασίας, όπως κυνηγετικοί και ποιμενικοί.

«Σε κάθε περιοχή είναι διαφορετικές οι συνθήκες που προκαλούν τη δηλητηρίαση των ζώων. Στην Ιταλία ενδεικτικά δηλητηριάζονται οι σκύλοι που ανιχνεύουν τρούφες, στην Αφρική οι λαθροθήρες χαυλιόδοντα ελεφάντων δηλητηρίαζαν τα όρνια καθώς η συγκέντρωσή τους αποτελούσε σήμα για τους φύλακες», επισημαίνει ο κ. Βαβύλης.

Και στην Ελλάδα γιατί;

«Με βάση τη διαθέσιμη πληροφορία, το πιο σύνηθες κίνητρο είναι η εξόντωση κυνηγετικών σκύλων, με την εξόντωση των αδέσποτων ζώων και ανταγωνιστικών ειδών να καταλαμβάνουν ισότιμα τη δεύτερη θέση. Τα σαρκοφάγα θηλαστικά ήταν η ομάδα της άγριας πανίδας που πλήττεται περισσότερο (23%), ενώ στο σύνολο, το μεγαλύτερο ποσοστό των δηλητηριασμένων ζώων καταλάμβαναν τα σκυλιά εργασίας. Αξιοσημείωτο δε ήταν και το ποσοστό των δηλητηριάσεων εντός προστατευόμενων περιοχών (34%)», τονίζεται στην έκθεση.

«Η χρήση δηλητηρίων είναι αποτέλεσμα των σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ κυνηγών και κτηνοτρόφων, απουσία κατάλληλης χωροθέτησης των δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο, με θύματα τους ποιμενικούς και κυνηγετικούς σκύλους. Συχνά κτηνοτρόφοι επιχειρούν να αποτρέψουν τους κυνηγούς να θηρεύουν ή να εκγυμνάζουν τους κυνηγετικούς σκύλους στα βοσκοτόπια τους.

»Παράλληλα, κυνηγοί χρησιμοποιούν δολώματα για την εξόντωση των ποιμενικών σκύλων που μπορεί να βλάψουν τα σκυλιά τους κατά την άσκηση της θηρευτικής δραστηριότητας.

»Σε πολλές περιπτώσεις, οι απώλειες σε ποιμενικά σκυλιά είναι πολύ σοβαρές, με αποτέλεσμα ο κτηνοτρόφος να μένει απροστάτευτος από τις επιθέσεις σαρκοφάγων ζώων. Επιπλέον κυνηγοί χρησιμοποιούν δηλητηριασμένα δολώματα για την εξόντωση της αλεπούς, είτε επειδή τη θεωρούν ανταγωνίστρια στη θήρα του λαγού είτε επειδή μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εκπαίδευση των κυνηγετικών σκύλων», σημειώνεται χαρακτηριστικά.

»Επίσης διαφαίνεται πως «οι δράστες έχουν εύκολη πρόσβαση σε επικίνδυνες τοξικές ουσίες καθώς αυτές είναι διαθέσιμες στην αγορά, τόσο νόμιμα όσο και παράνομα, ως δραστικά συστατικά ευρέος φάσματος εγκεκριμένων φυτοφαρμάκων ή ως παράνομα προϊόντα που είναι διαθέσιμα στη μαύρη αγορά. Η αγορά του Methomyl, που είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη ουσία στα περιστατικά του 2016, επιτρέπεται μόνον από επαγγελματίες χρήστες», προστίθεται.

«Συνεργαζόμαστε στενά με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις για την κατάστρωση σχεδίων δράσης αντιμετώπισης του φαινομένου. Δρομολογούμε υπουργική απόφαση για σχέδια δράσης, όπως η πιλοτική εφαρμογή των Μετεώρων με την οποία θα καθορίζονται οι εμπλεκόμενοι φορείς, διερεύνηση των αιτίων, επανεξέταση των δράσεων κ.λπ. Απαιτείται ενημέρωση επίσης και ευαισθητοποίηση των πολιτών» προσθέτει ο κ. Μπόκαρης.

Ομως, όπως σημειώνεται στην έκθεση, «οι αρμόδιες αρχές, όπως η Δασική και η Κτηνιατρική Υπηρεσία, παρουσιάζουν έλλειψη τεχνογνωσίας και πόρων, δεν έχουν κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, είναι υποστελεχωμένες και αντιμετωπίζουν διοικητικά εμπόδια, όπως ο περιορισμός της κίνησης των υπηρεσιακών οχημάτων με όριο τα 1.500 χλμ. μηνιαίως.

Επιπλέον, η καταπολέμηση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων βρίσκεται χαμηλά στην ατζέντα της Δασικής Υπηρεσίας.

Αντίστοιχα οι δραστηριότητες της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας εξαντλούνται κυρίως στα παραγωγικά ζώα», ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι «τη διεκπεραίωση του μεγάλου όγκου των δειγμάτων δηλητηριασμένων ζώων και δολωμάτων (συμπεριλαμβάνονται και τα αστικά περιστατικά) την έχει επωμιστεί αποκλειστικά ένα και μόνο άτομο στο Τμήμα Τοξικολογίας, Καταλοίπων και Περιβαλλοντικών Ρυπαντών του Κέντρου Κτηνιατρικών Ιδρυμάτων Αθηνών του ΥΠΑΑΤ».

Εν τέλει οι παθόντες απευθύνονται στη Δικαιοσύνη; Οχι βέβαια. «Αφ’ ενός οι παθόντες θεωρούν πως δεν θα υπάρξει ανταπόκριση από τις αρμόδιες αρχές καθώς το έγκλημα της δηλητηρίασης δεν αποτελεί προτεραιότητα και αφ’ ετέρου επειδή είναι εξαιρετικά δύσκολος ο εντοπισμός του δράστη και η περαιτέρω στοιχειοθέτηση του αδικήματος. Η στάση αυτή ενισχύεται από την ανοχή και αδιαφορία των τοπικών κοινωνιών απέναντι στα εγκλήματα κατά της άγριας ζωής αλλά και των αδέσποτων/οικόσιτων ζώων».

«Είναι το μελανό μας σημείο», δηλώνει ο κ. Γρηγοράκης. «Εμείς εμφανιζόμαστε κατόπιν εορτής και οι μηνύσεις που κατατίθενται είναι κατά αγνώστων που φυσικά δεν εντοπίζονται».

Ωστόσο προσθέτει ο κ. Βαβύλης: «Λειτουργεί η παρουσία μας ως εξαιρετικό φόβητρο έναντι των επίδοξων δραστών».

Ενα μεγάλο ευχαριστώ λοιπόν στις ακατάβλητες μουσούδες του Κούκι, της Καρίνας και των συναδέλφων τους.

Δηλητηριασμένα δολώματα

Ο Κούκι και η Καρίνα σώζουν ζωές

Δύο υπέροχοι και ακατάβλητοι διασώστες της άγριας πανίδας που δραστηριοποιούνται στις περιοχές των Μεγάρων και της Δυτικής Κρήτης αντίστοιχα μας συστήνονται μέσω των «Νησίδων».

Ο Κούκι και η Καρίνα, οι εκπαιδευμένοι εξ Ανδαλουσίας σκύλοι, έχουν διασχίσει χιλιόμετρα αναζητώντας δηλητηριασμένα δολώματα, σώζοντας με τις ακούραστες μουσούδες τους άγρια σαρκοφάγα ζώα, πτηνά, απειλούμενα είδη και αδέσποτα από άσχημο θάνατο.

Εργάζονται σκληρά και διάγουν λιτό βίο, ενώ η επιβράβευση και η μεγαλύτερη ικανοποίησή τους είναι το παιχνίδι που έπεται με τα μαξιλαράκια του δαγκώματος.

Από το 2014 δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή των Μετεώρων και της Θράκης δύο Ομάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων υπό την αιγίδα της Ορνιθολογικής Εταιρείας και του WWF Ελλάς, ενώ το 2016 δημιουργήθηκε και η Κρητική Ομάδα Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων.

Η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων συνιστά διαδεδομένη πρακτική στην ελληνική επικράτεια, με δραματικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στους πληθυσμούς σπάνιων ειδών της άγριας πανίδας αλλά και στην κτηνοτροφία καθώς πολύ συχνά στα θύματα των δηλητηρίων συγκαταλέγονται και οι σκύλοι εργασίας.

Ούτε λίγο ούτε πολύ η κατάσταση με τα δηλητήρια στην Ελλάδα είναι ανεξέλεγκτη, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να έχει κινήσει προδικαστική διαδικασία εναντίον της χώρας μετά τη μαζική δηλητηρίαση τον Φεβρουάριο του 2012 της μεγαλύτερης μέχρι τότε αποικίας όρνιων στα Στενά του Νέστου.

Δύο… Ανδαλουσιανοί σκύλοι

Στις 25 Σεπτεμβρίου ο Κούκι έκλεισε τα πέντε του έτη. Εδώ και 3,5 χρόνια έχει διανύσει στην περιοχή των Μετεώρων 1.000 χιλιόμετρα ανακαλύπτοντας με την ικανότατη μουσούδα του περισσότερα από 120 δηλητηριασμένα δολώματα, που μεταφράζεται στη διάσωση πολλαπλάσιων ειδών της άγριας ζωής αλλά και σκύλων εργασίας και αδέσποτων.

Ο Κούκι είναι διασταύρωση γερμανικού ποιμενικού και Μαλινουά. Επί ενάμιση χρόνο εκπαιδεύτηκε στην πατρίδα του την Ανδαλουσία και μετά μεταφέρθηκε στην ελληνική επικράτεια.

«Την πρώτη εβδομάδα που έφτασε απαιτήθηκε να πιάσει δουλειά», τονίζει στην «Εφ.Συν.» ο βιολόγος συνοδός του Κούκι, Δημήτρης Βαβύλης. «Είναι ένας εξαιρετικά ανοιχτός σκύλος που αναζητά τις καινούργιες μυρουδιές. Ο Κούκι δεν εργάζεται σε αστικές περιοχές καθώς αυτές έχουν πολλούς περισπασμούς, κινείται αποκλειστικά στην ύπαιθρο. Οι δυνατότητές του είναι απεριόριστες. Στις περιπολίες που διενεργούμε μαζί εγώ δεν μιλάω, περιμένω από τον Κούκι να εντοπίσει με τη μουσούδα του το δόλωμα. Οι κανόνες μας είναι με τη σειρά άσκηση (που είναι η δουλειά του), υποταγή (στον αρχηγό της αγέλης, δηλαδή εμένα) και βέβαια αγάπη. Μένει μαζί μου στο σπίτι στην αυλή. Η μεγαλύτερη χαρά του είναι όταν μετά το πέρας της αποστολής επιβραβεύεται με το μαξιλαράκι για δάγκωμα με το οποίο παίζουμε. Ο Κούκι, που εργάζεται σκληρά, θα συνταξιοδοτηθεί γύρω στα οκτώ του έτη. Η ζωή του είναι λιτή, σκεφτείτε ότι δεν έχει το προνόμιο να φάει μια μπριζολίτσα, η τροφή του αποτελείται αυστηρά από κροκέτες. Και φυσικά θα μείνει μαζί μου και μετά τη συνταξιοδότησή του, δεν τίθεται θέμα επ’ αυτού», καταλήγει ο κ. Βαβύλης.

Η πρώτη περιπολία του Κούκι στην Ελλάδα, τον Μάρτιο του 2014 και συγκεκριμένα στο Καλοχώρι Καλαμπάκας, όπως εξηγεί στην «Εφ.Συν.» η Ρούλα Τρίγκου, συντονίστρια ενημέρωσης δράσεων διατήρησης της Ορνιθολογικής Εταιρείας, «αφορούσε την ανεύρεση τεσσάρων δηλητηριασμένων τσοπανόσκυλων. Στις δε περιπολίες που ακολούθησαν εντοπίστηκαν άλλα τέσσερα τσοπανόσκυλα, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των θυμάτων σε οκτώ. Εν τέλει εντοπίστηκαν τα δηλητηριασμένα δολώματα σε τρεις σωρούς από κρέατα, τα οποία είχαν τοποθετηθεί στρατηγικά στην πορεία που ακολουθούσαν τα κοπάδια της περιοχής. Η συνολική μάλιστα ποσότητα των δολωμάτων υπερέβαινε τα οκτώ κιλά. Ολα τα ευρήματα εντοπίστηκαν σε απόσταση μόλις δέκα χιλιομέτρων από μια ενεργή φωλιά ασπροπάρη, όπου τα πουλιά μόλις είχαν φτάσει μετά το κοπιαστικό και μακρινό ταξίδι της μετανάστευσής τους».

Σε ένα δεύτερο ενδεικτικό περιστατικό στο Περτούλι Τρικάλων τον Μάρτιο του 2015, «κάτοικος του χωριού ειδοποίησε την ομάδα της Ορνιθολογικής ότι ο σκύλος του δηλητηριάστηκε κατά τη βόλτα του στο πανεπιστημιακό δάσος της περιοχής. Στην επιτόπια έρευνα που ακολούθησε εντοπίστηκαν συνολικά 23 φόλες τριών τύπων (συκώτι και λουκάνικο με φυτοφάρμακο και κάψουλα παραφίνης) διασκορπισμένες κατά μήκος δασικού δρόμου. Επίσης εντοπίστηκε μια νεκρή αλεπού, γάντια μιας χρήσης καθώς και χαρτί από κρεοπωλείο με έντονη οσμή φυτοφάρμακου. Οι τοξικολογικές αναλύσεις κατέδειξαν δύο διαφορετικές ουσίες από το απαγορευμένο φυτοφάρμακο Phorate καθώς και υδροκυάνιο. Το δασαρχείο της περιοχής διενήργησε προανακριτική διαδικασία υποβάλλοντας μήνυση κατά αγνώστων, χωρίς να βρεθεί ο ένοχος», καταλήγει η κ. Τρίγκου.

Εξ Ανδαλουσίας ορμώμενη είναι και η 2,5 ετών Καρίνα, το γερμανικό ποιμενικό που δραστηριοποιείται στη Δυτική Κρήτη.

Συνοδός της εν προκειμένω ο θηροφύλακας Γιάννης Γρηγοράκης καθώς στην Κρήτη συμμετέχει στις ομάδες ανίχνευσης των περιβαλλοντικών οργανώσεων και η Α’ Κυνηγετική Ομοσπονδία Κρήτης-Δωδεκανήσου. Η Καρίνα πάτησε ελληνικό έδαφος την προηγούμενη χρονιά.

«Ατίθασος χαρακτήρας είναι το κορίτσι αυτό», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο κ. Γρηγοράκης.

«Η αδελφή της η Ντάικα δραστηριοποιείται στο Ηράκλειο της Κρήτης. Τρέχουμε στο βουνό και όταν μυρίσει κάτι που της κινεί το ενδιαφέρον ανεβάζει αμέσως ταχύτητα. Τώρα με την έναρξη της κυνηγετικής περιόδου έχουμε περισσότερη δουλειά καθώς αυτή την περίοδο αυξάνουμε τις περιπολίες. Η επιβράβευσή της είναι το γνωστό παιχνίδι με το μαξιλαράκι. Θα δουλέψει μέχρι τα οκτώ-εννιά της χρόνια. Φυσικά και θα μείνει μαζί μου μετά τη συνταξιοδότησή της. Οπως λέω συχνά, στην οικογένεια έχω δύο αγόρια και ένα κορίτσι, την Καρίνα».

Πηγή: http://www.efsyn.gr