Η μπεκάτσα και το φως…

Kείμενο του Rodolfo Grassi

Μερικά μυστικά της συμπεριφοράς της “βασίλισσας”.

Η ζωή της εξαρτάται από την φωτεινότητα. Το μυστικό αναλογιών με τον κοκκινολαίμη. Γιατί δεν έχει ποτέ το κεφάλι γυρισμένο προς τη δύση…

Το ρολόι της μπεκάτσας έχει για δείχτες το φως. Γλιστράνε από την αυγή στο καντράν του δάσους και καταναλώνουν τις ώρες της ζωής. Κυλάνε ανάμεσα στα φύλλα του υλοτομημένου δάσους και στους ανοικτόχρωμους κορμούς της σημύδας, στις μεγαλειώδεις βελανιδιές και στα και στα βάτα που ο άνεμος συνεχίζει να παγώνει.

Έτσι είναι ο κόσμος της μπεκάτσας στην ρόδα της ζωής. Και το νερό είναι ο καθρέφτης της.

Έρχεται η άνοιξη και οι ημέρες μεγαλώνουν για να κάνουν πιο τρυφερές τις ώρες της αγάπης και των νεοσσών.

Έρχεται το καλοκαίρι και είναι οι μεγάλες μέρες των τριανταφυλλιών και οι νύχτες είναι πλημμυρισμένες στην πανσέληνο.

Έρχεται το φθινόπωρο και είναι ο καιρός για την αποδημία.

Έτσι γίνεται κάθε χρόνο πάντα με το ρολόι του φωτός που καθορίζει την ύπαρξή της.

Οι επιστήμονες την ονομάζουν φωτοπερίοδο και είναι ίδια για όλα τα ζωντανά και αποφασίζει πότε πρέπει να γεννιούνται τα φύλλα ή να ανθίσουν τα λουλούδια. Μόνο η μπεκάτσα όμως ξέρει να την λαμπρύνει και εξευγενίζει με μια μαγική ανταπόκριση, όπως ταιριάζει σε μια νεράιδα με αδιευκρίνιστα μάτια.

Το φως λοιπόν κατά τη γνώμη των επιστημόνων δρα επάνω στους ενδοκρινικούς αδένες του μυαλού, υπόφυση και επίφυση. Η ενέργειά τους είναι βασική για να φτιάξουν γάμους στην φύση. Τον καιρό του φωτός εκκρίνουν ορμόνες που ερεθίζουν τους γεννητικούς αδένες του αρσενικού και της θηλυκιάς. Η αύξηση των σεξουαλικών αδένων, ήδη από το τέλος του Φεβρουαρίου γίνετε νοσταλγία για τις ζώνες που τα πτηνά φωλιάζουν. Περνάει ο καιρός, το τόξο του ηλίου στον ουρανό μικραίνει και τα φύλλα αρχίζουν να στρώνουν το δρόμο για τις ημέρες του μεγάλο ταξιδιού προς τις περιοχές ξεχειμωνιάσματος.

Όμως οι δείχτες του ρολογιού του φωτός δεν δείχνουν μόνο τους χρόνους της αγάπης και των ταξιδιών, της φυγής από το μεγάλο κρύο και της επιστροφής. Προχωράνε πάντα, στιγμή προς στιγμή γιατί είναι ο ήλιος που τους κινεί. Δρα πάντοτε και έτσι οι μπεκάτσες που το βράδυ βγαίνουν από το δάσος και επιστρέφουν εκεί την αυγή απαντούν όλες στο ίδιο κάλεσμα φωτός, γι` αυτό κινούνται όλες σχεδόν ταυτόχρονα σε ένα χρονικό διάστημα πολύ μικρό και συγκερκιμένο. Ακριβώς σαν να είχανε τα ρολόγια συγχρονισμένα Μπορεί να συμβεί κάποιες να προλαβαίνουν κάποιες άλλες για λίγα λεπτά: αυτό εξαρτάται από τις ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες ακριβώς όπως συμβαίνει και στους χρόνους της αποδημίας γιατί και τότε η τελετουργία είναι ομαδική αλλά γίνετε σε ένα χρονικό διάστημα αρκετά μεγάλο.

Υπάρχει όμως μια ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στο τραγούδι του κοκκινολαίμη και στο πέρασμα της μπεκάτσας. Την αυγή, μετά τις πρώτες νότες του κοκκινολαίμη έρχεται η μπεκάτσα. Να είσαστε βέβαιοι.! Μπαίνει γρήγορα στο δάσος και αρχίζει την ημέρα της, έπειτα με τις τελευταίες νότες της καληνύχτας του κοκκινολαίμη, η βασίλισσα μας δείχνει στον ουρανό το περίγραμμα της.

Κάθε βράδυ το ραντεβού μετακινείτε μερικά δευτερόλεπτα ακριβώς λόγου της μεταβολής του οραρίου εξαιτίας της περιστροφής της Γης που μικραίνει ή μακραίνει τους χρόνους του φωτός. Αρκεί ένα σχεδιάγραμμα για να μας δείξει την ανοδική καμπύλη μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου και την κατιούσα από τη πρώτη Ιανουαρίου έως το Μάρτη ακριβώς γιατί με το χειμωνιάτικο ηλιοστάσιο έχουμε τη μεγαλύτερη διάρκεια της νύχτας.

Είναι φανερό όμως ότι την σύμπτωση ανάμεσα στο τραγούδι του κοκκινολαίμη και στο πέρασμα της μπεκάτσας θα την έχουμε εάν και οι δύο έχουν τις ίδιες συνθήκες φωτός. Εάν πράγματι ο κοκκινολαίμης θα βρίσκονταν στο δάσος και θα επωφελούνταν λιγότερου φωτισμού από την μπεκάτσα αυτή θα πέρναγε κάποιο λεπτό πριν το τραγούδι. Πάνω σε αυτό το θέμα ο Ιταλός φυσιολάτρης και συγγραφέας Matteo Califano παρατηρεί ότι “το πέρασμα της μπεκάτσας είτε το πρωί είτε το βράδυ δεν είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον ήχο που βγάζει ή δεν βγάζει ο κοκκινολαίμης αλλά με τη ποσότητα φωτός που εκείνη τη στιγμή φωτίζει την περιοχή. Τέλος πάντων για να τραγουδήσει ή να σταματήσει να τραγουδά ο ένας και η άλλη να μπει ή να βγει από το δάσος, είναι απαραίτητο να υπάρχει μια ορισμένη φωτεινότητα”. Και αυτό συμβαίνει γιατί και ο κοκκινολαίμης και η βασίλισσα έχουν την ίδια δύναμη όρασης στις ίδιες συνθήκες φωτός. Ας φανταστούμε π.χ. δυο φωτογραφικές μηχανές που να έχουν διαφορετικό μέγεθος: θα είχαν ίδιο φακό για την φωτεινότητα μα όχι για το εστιακό μήκος και αυτό γιατί τα μάτια του κοκκινολαίμη και της μπεκάτσας δεν είναι του ίδιου μεγέθους.

Στη σκιά του δάσους

ψάχνει πάντα τον ήλιο

Στο δάσος ψάχνει πάντα μια ακτίνα φωτός. Έτσι όταν ανεβαίνει προς τα κλαριά σχεδόν σου φαίνεται ότι είναι κρεμασμένη από μια κλωστή Αλλά και κατά την διάρκεια της βοσκής δεν αρνείται περιοχές πιο φωτισμένες από άλλες και όχι μόνο γιατί ο ήλιος κάνει το έδαφος λιγότερο εχθρικό. Οι φυσιολάτρες κυνηγοί μπόρεσαν να κάνουν μερικές παρατηρήσεις που διαφύγανε σε όσους, βλέποντας το σκύλο σε φέρμα προαπολαμβάνανε τη χαρά να χαϊδεύουν τα πούπουλα της βασίλισσας Όταν η μπεκάτσα είναι κάτω στην φέρμα του σκύλου έχει πάντα το κεφάλι γυρισμένο προς τον νότο, προς την ανατολή και το βορρά, ποτέ δυτικά και αυτό για να μπορέσει να πιάσει κάθε πιθανή καλύτερη πηγή φωτός και να την χρησιμοποιεί σαν οδό φυγής.

Ένα παράδειγμα μας το διευκρινίζει καλύτερα: Να πάρουμε ένα καντράν ρολογιού βάζοντας στο 3 το νότο, την ανατολή στο 12 και το βορρά στο 9: η μπεκάτσα στο έδαφος κάτω από τη φέρμα του σκύλου θα έχει το κεφάλι στραμμένο ανάμεσα στο 3 και στο 9 και σχεδόν ποτέ το πρωί δεν θα έχει το ράμφος προς τη δύση. Και δεν είναι ο άνεμος που καθορίζει αυτή την συμπεριφορά Σε αυτό τον τρόπο πράγματι έχει μια ευνοϊκή συνθήκη φωτός ακριβώς γιατί ο ήλιος κάνει μια φανερή κίνηση από ανατολή προς τη δύση.

Και στην πτήση ψάχνει πάντα το φως που την οδηγεί ανάμεσα στα φυλλώματα των χαμηλών δέντρων. Όλοι οι κυνηγοί ξέρουν ότι η μπεκάτσα ξεπεταγμένη από το σκύλο πετάει ενάντια στον ήλιο που κατευθύνει και τις μετακινήσεις της και καθορίζει το καταφύγιό της.