Οι… θέσεις και οι προτιμήσεις των λαγών

κείμενο: Κιούσης Δημήτρης, Δασοπόνος

φωτο: Ν. Φωτακόπουλος

Ο λαγός στα ανοιχτά και το γουρούνι στους λόγγους, λένε οι γνώστες και όχι άδικα. Γιατί όμως οι λαγοί προτιμούν τα ανοιχτά και τι είναι αυτό που τους κάνει να αποφεύγουν τα πυκνά; Και γιατί όπου καψάλα και μαντρί ο… λαγός πρώτος;

Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο που αφορά τις αυξομειώσεις του πληθυσμού του λαγού στη χώρα μας είναι οι καμένες εκτάσεις. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι στις καμένες εκτάσεις ο πληθυσμός του είδους αυξάνει. Σε κάποιες περιπτώσεις το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα εκτεταμένο ενώ σε κάποιες λιγότερο. Τι διεργασίες όμως λαμβάνουν χώρα στις καμένες εκτάσεις και οι λαγοί ευνοούνται τόσο πολύ;

Στις ανοιχτές εκτάσεις οι λαγοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλα τα όπλα τους και να τελειοποιήσουν όλες τις τεχνικές τους και συγκεκριμένα αυτήν της
διαφυγής και του μπερδέματος του ντορού.

Στις καμένες εκτάσεις, με το κάψιμο της βλάστησης δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για την φύτρωση κυρίως αγρωστωδών και ψυχανθών φυτών, τα οποία θεωρούνται άριστη τροφή για τον λαγό. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνονται οι εκτάσεις που προσφέρουν τροφή για τους λαγούς αφού δημιουργούνται μεγάλης έκτασης διάκενα, ενώ παράλληλα η τροφή τόσο ως προς την ποιότητα όσο και προς την ποσότητα είναι καλύτερη. Επιπλέον, αυτές οι εκτάσεις ανάλογα με την προηγούμενη βλάστηση και την αναγέννησή της διατηρούν για μικρό ή μεγαλύτερο διάστημα τους πληθυσμούς των λαγών, που φτάνουν το μέγιστο αριθμό τους συνήθως το δεύτερο με τρίτο χρόνο από την πυρκαγιά για να αρχίσει η σταδιακή πτώση τους όσο πυκνώνει η βλάστηση.

Επιπλέον, οι καμένες εκτάσεις δεν ευνοούν τους εδαφόβιους άρπαγες. Η αλεπού όπως και το πετροκούναβο, που είναι οι δύο κυριότεροι τετράποδοι θηρευτές του λαγού, προτιμούν να διαβιούν σε εκτάσεις με πυκνή βλάστηση και αυτό γιατί αυτή προσφέρει κάλυψη, καθώς ο τρόπος που κυνηγούν είναι συνήθως η ενέδρα.

Περαιτέρω, στις ανοιχτές εκτάσεις που δημιουργούνται από τις πυρκαγιές οι λαγοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλα τα όπλα τους και να τελειοποιήσουν όλες τις τεχνικές τους και συγκεκριμένα αυτήν της διαφυγής και του μπερδέματος του ντορού. Στις ανοιχτές εκτάσεις, ο λαγός μπορεί με την άνεσή του να πραγματοποιήσει όσα μπερδέματα θέλει και να αναπτύξει τη μέγιστη ταχύτητα διαφυγής του που μπορεί να φτάσει και τα 60 χλμ. την ώρα για σύντομο χρονικό διάστημα.

Η συνύπαρξη της κτηνοτροφίας και των λαγών μπορεί να είναι ευεργετική κυρίως στην περίπτωση που δεν παρατηρείται υπερβόσκηση και κατ’ επέκταση η τροφή επαρκεί τόσο για τα κτηνοτροφικά ζώα όσο και για τους λαγούς.

Πυκνότητα λαγών

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Μακεδονία έδειξε ότι η πυκνότητα των λαγών ήταν χαμηλότερη το πρώτο έτος μετά τη φωτιά στις καμένες περιοχές σε σύγκριση με τις περιοχές που δεν είχαν καεί. Αυτή η διαφορά ήταν εντονότερη στις περιοχές που δεν είχαν παραμείνει άκαυτοι θύλακες εντός των καμένων εκτάσεων. Αυτό συνέβη καθώς το πρώτο έτος μετά τη φωτιά, η βλάστηση εντός αυτών των εκτάσεων ήταν ελάχιστη, με αποτέλεσμα να μην προσφέρει την απαιτούμενη κάλυψη στους λαγούς παρά μόνο οι άκρες της να χρησιμοποιούνται ως θέσεις βοσκής.

Ακριβώς όμως το αντίθετο διαπιστώθηκε το δεύτερο έτος όπου οι λαγοί ήταν περισσότεροι εντός της καμένης έκτασης και συγκριτικά με αυτούς που παρατηρούνταν στις διπλανές… άκαυτες. Οι πληθυσμοί συνέχιζαν να παραμένουν μεγαλύτεροι την τρίτη και την τέταρτη χρονιά μετά την πυρκαγιά, ενώ την πέμπτη και την έκτη ο πληθυσμός ήταν σχεδόν ίδιος στην καμένη και στην άκαυτη έκταση.

Μία άλλη «συγκυρία» που κρατά ανοιχτούς τους βιότοπους και διατηρεί σε υψηλό επίπεδο τον πληθυσμό των λαγών είναι η βόσκηση. Οσον αφορά τη σχέση της πυκνότητας των λαγών και της κτηνοτροφίας, καθώς και την αλληλεπίδραση όταν συνυπάρχουν και τα δύο ελάχιστα στοιχεία είναι γνωστά μέχρι σήμερα. Γενικά γνωρίζουμε ότι όταν μία περιοχή βοσκείται διατηρούνται τα απαραίτητα μονοπάτια για την κίνηση των λαγών, αλλά και τα διάκενα που χρησιμοποιούνται ως θέσεις τροφοληψίας.

Ένταση βόσκησης

Έλληνες επιστήμονες αξιολόγησαν αυτήν ακριβώς τη σχέση μετρώντας τα περιττώματα των λαγών σε διάφορες περιοχές με διαφορετική ένταση βόσκησης. Διαπίστωσαν πως στις λάκκες και τα διάκενα που δεν υπήρχε βόσκηση, καθώς και σε αυτά που η βόσκηση ήταν πολύ μικρή, οι λαγοί που απαντούνταν ήταν λιγότεροι από τις εκτάσεις όπου η βόσκηση ήταν μέτρια. Η διαφορά αυτή αποδίδεται στο γεγονός ότι στις περιοχές με καθόλου ή λίγη βόσκηση, η βλάστηση στα διάκενα διατηρείται υψηλή. Σε αυτήν την περίπτωση ο έγκαιρος εντοπισμός των θηρευτών από τους λαγούς γίνεται δυσκολότερος, ενώ δυσκολότερη είναι και η διαφυγή τους σε περίπτωση κινδύνου. Σε αντίθεση με τα ανοιχτά λιβάδια όπου η βλάστηση είναι χαμηλή και κατ’ επέκταση η διαφυγή πιο εύκολη, ενώ η αλεπού και το πετροκούναβο γίνονται ευκολότερα αντιληπτά.

Το συμπέρασμα της παραπάνω έρευνας καταλήγει στο γεγονός ότι η συνύπαρξη της κτηνοτροφίας και των λαγών μπορεί όχι μόνο να είναι συμβατή, αλλά και ευεργετική, κυρίως δε στην περίπτωση που δεν παρατηρείται υπερβόσκηση και κατ’ επέκταση η τροφή επαρκεί τόσο για τα κτηνοτροφικά ζώα όσο και για τους λαγούς.

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε γίνει μάρτυρες αυτής ακριβώς της διαπίστωσης των επιστημόνων. Στις καλλιεργημένες εκτάσεις κυρίως σιτηρών την περίοδο που τα φυτά είναι σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης, παρατηρούμε οι λαγοί να τρέφονται σε όλη την έκταση της σποράς. Όταν όμως η βλαστική περίοδος προχωρήσει και τα σιτηρά έχουν ψηλώσει αρκετά, σπάνια θα δούμε λαγούς να βόσκουν στο κέντρο της έκτασης. Θα προτιμήσουν τις άκρες εκεί όπου η βλάστηση παραμένει χαμηλή, καθώς οι άκρες των καλλιεργημένων εκτάσεων αρδεύονται ελλιπώς ή οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν κρατήσει χαμηλά τη βλάστηση.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στα βουνά μας. Την άνοιξη και το καλοκαίρι που τα φυτά βρίσκονται στο μέγιστο ύψος τους ακόμα και όταν είναι ξερά, οι λαγοί δεν τρέφονται μέσα στις εκτάσεις όπου συνηθίζαμε να τους βρίσκουμε τον περασμένο χειμώνα. Προτιμούν τις άκρες τους και τις πλαγιές με χαμηλή βλάστηση. Μετά όμως τα πρωτοβρόχια της εποχής όπου σε συνάρτηση με τους ισχυρούς ανέμους «καθίζουν» το χορτάρι, οι λαγοί επανέρχονται σε αυτές τις θέσεις…

πηγή: http://www.kynigi.org/