προσωπα

Published on 20 Απριλίου, 2020 | by Kynoclub

Σπύρος Μουστακλής: Ο ήρωας κυνηγός που πολέμησε την χούντα και μαρτύρησε στο ΕΑΤ ΕΣΑ..

κείμενο-Ν. Φωτακόπουλος

Μια από τις συγκλονιστικότερες μορφές στην αντίσταση κατά της δικτατορίας υπήρξε αναμφισβήτητα ο Σπύρος Μουστακλής. Ένας από τους στρατιωτικούς που αντιστάθηκε με σθένος και μεγάλο προσωπικό κόστος στην χούντα των συνταγματαρχών. Κάτι που τελικά τον οδήγησε στην αναπηρική καρέκλα…

– Απομονώθηκε στην Βαρυμπόμπη, εξορίστηκε στην Σαμοθράκη και την Κυνουρία, κρατήθηκε και βασανίστηκε άγρια στο κολαστήριο του ΕΑΤ – ΕΣΑ για 47 ατέλειωτα μερόνυχτα, κατά τη διάρκεια των οποίων υπέστη ολική παράλυση.

-Τον έκαψαν με τσιγάρα, του έκαναν ηλεκτροσόκ, τον κρέμασαν από τα πόδια, του έκαναν φάλαγγα, τον χτύπησαν ανελέητα με κλομπ και τον τελείωσαν με ένα δολοφονικό χτύπημα στην καρωτίδα.

Ο Σπύρος Μουστακλής, ήταν ένας κυνηγός υπόδειγμα. Λάτρευε την ζωή στην φύση, τα ζώα, τα σκυλιά και κάθε πλάσμα…

Όμως το είναι του, ήταν ποτισμένο με το ανυπότακτο πνεύμα του πολιορκημένου Μεσολογγίτη. Με το πνεύμα ενός άλλου ήρωα κυνηγού του συντοπίτη του Γιάννη Γούναρη -Ζούκου

Χαρακτηριστικοί είναι οι στίχοι του Αντώνη Δωριάδη που δημοσιεύθηκαν στην «Ελευθεροτυπία» για το μαρτύριο του Μουστακλή…

«Του ζήτησαν να μαρτυρήσει / Δε μίλησε / Του τσάκισαν τα δόντια / Του τσάκισαν τα δάχτυλα / Του τσάκισαν τα πλευρά / Σιωπούσε / Του ’καψαν το στήθος / Του ’καψαν τα πόδια / Του ’καψαν την κοιλιά / Δε μαρτυρούσε / Του θραύσαν τις μασέλες / Του μάτωσαν τα νεφρά / Του συνθλίψαν τους όρχεις / Αυτός σιωπούσε / Κοίταζε μόνο / Αιώνες μακριά / Με τα μάτια / Του Ιησού».

«Θα σε κάνω να ακούς ΕΣΑ και να τρέμεις»: Αυτή ήταν η φράση την οποία εκστόμισε ο διαβόητος βασανιστής Σπανός μπαίνοντας στο κελί του ταγματάρχη Μουστακλή.

Ενώ τον βασάνιζαν, ένα βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα του προκάλεσε εγκεφαλικό με αποτέλεσμα να διακομιστεί, με καθυστέρηση πολλών ωρών, στο 401 Γ.Σ.Ν.Α., όπου εισήλθε με το ψευδώνυμο «Μιχαηλίδης» και αιτιολογία εισαγωγής… «τρακάρισμα στον Ιππόδρομο».

“ένα κομμάτι συκώτι΄΄

Το εγκεφαλικό του προκάλεσε ολική παράλυση των δεξιών άνω και κάτω άκρων. Η αρχική διάγνωση ήταν «αφασία κινητικού τύπου, με μπλοκαρισμένο το κέντρο της κίνησης και της ομιλίας, εξαιτίας του εγκεφαλικού που προκλήθηκε από βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα».

Σε συνέντευξή της, το 2010, η σύζυγός του, Χριστίνα Μουστακλή, έλεγε:

«Όταν το 1973 ο Σπύρος Μουστακλής βρέθηκε στα χέρια των γιατρών του 401 “ένα κομμάτι συκώτι”, όπως τον χαρακτήρισε η κυρία Πολίτη που τον παρέλαβε, κανείς δεν τίμησε τον όρκο του στον Ιπποκράτη. Έκαναν ό,τι ήθελαν σε έναν άνθρωπο που είχε χάσει τα πάντα. Δεν ειδοποίησαν ποτέ κανέναν συγγενή του για την κατάστασή του και σαράντα επτά ολόκληρες μέρες έκρυβαν έναν ζωντανό νεκρό, συνωμοτώντας με τους δικτάτορες και καλύπτοντας τους δήμιους των ΕΑΤ-ΕΣΑ. Ούτε και εκείνοι ζήτησαν μια συγγνώμη όλα αυτά τα χρόνια. Εγώ προσπάθησα να περισώσω ό,τι είχε απομείνει από τον άνδρα μου και να σταθώ δίπλα στην κόρη μας, τη Ναταλί, που ήταν τότε μόλις δεκαέξι μηνών»…

Στη συνέχεια, ο Μουστακλής μεταφέρθηκε στην Πολυκλινική Αθηνών, κι έπειτα στο ΚΑΤ, όπου παρέμεινε για δυο χρόνια, υποβαλλόμενος σε εντατικές φυσικοθεραπείες. Ύστερα από πολύμηνες προσπάθειες, κατάφερε να σταθεί όρθιος και να περπατήσει, αλλά δεν μπόρεσε να ξαναμιλήσει κανονικά.

Ποιος ήταν…

Ο Σπύρος Μουστακλής (1926 – 28 Απριλίου 1986) ήταν Έλληνας στρατιωτικός με σημαντική αντιδικτατορική δράση και εθελοντική συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση. Βασανίστηκε άγρια από την Χούντα των Συνταγματαρχών με αποτέλεσμα την παράλυσή του.

Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1948. Κατετάγη εθελοντής στην Εθνική Αντίσταση στην οργάνωση Ε.Ο.Ε.Α.- Ε.Δ.Ε.Σ. με στρατηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα στις 2/4/1943 μέχρι την 12/2/1945.

Ως μέλος της οργάνωσης έλαβε μέρος στις παρακάτω μάχες: α) 4/7/1943 στη Γέφυρα Αχελώου κατά των Ιταλών, β) 16-17/7/1943 στη Μακρυνόρο, Σαραντίνα Κρίκελο κατά των Ιταλών, γ) 2-3/10/1943 στον Άγιο Γεώργιο Καστανοχωρίου (Τσακνοχώρι) κατά των Γερμανών, δ) 16-17/10/1943 στους Χαλκιοπούλους Βάλτου κατά των ΕΛΑΣιτών, ε) 21/10/1943 στη μάχη Τετρακώμου κατά των Γερμανών, στ) 3-7/9/1944 στο Κορφοβούνι και Φιλιππιάδα κατά των Γερμανών, ζ) 21/12/1944 στον Προφήτη Ηλία Άρτας κατά ΕΛΑΣιτών. Στη μάχη Προφήτη Ηλία τραυματίσθηκε (συντριπτικό κάταγμα περόνης) και διακομίσθηκε για νοσηλεία στο Συμμαχικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο (Polish General Hospital-No 14750) στο Μπάρι Ιταλίας.

Έλαβε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο (1948-1949) ως ανθυπολοχαγός (Μάχες Βελούτας, Τούρκα Βάλτου, Γέφυρα Κόρακα Τριχωνίδος, Τρίκορφο κ.λπ.) και στη συνέχεια συμμετείχε στον πόλεμο της Κορέας ως υπολοχαγός.

Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας συμμετείχε στο κίνημα του Ναυτικού το οποίο προδόθηκε πριν την εκδηλωσή του.

Παντρεύτηκε με την οδοντίατρο Χριστίνα Μουστακλή -Δημητρακάκη από την Αρκαδία το 1968 και απέκτησε μια κόρη την Ναταλία.

Ο κυνηγός Μουστακλής…

Για την εποχή του ο Σπύρος Μουστακλής, αλλά και για σήμερα, ο Σπύρος Μουστακλής ήταν ένας κυνηγός υπόδειγμα. Λάτρευε την ζωή στην φύση, τα ζώα, τα σκυλιά και κάθε πλάσμα…

Κυνηγούσε όλα τα θηράματα με πλαγιόκαννο όπως και οι περισσότεροι κυνηγοί εκείνης της εποχής. Το όπλο του ένα St. Etien Manufrance Robust που σήμερα αποτελεί ένα ιστορικό κυνηγετικό κειμήλιο,

Με αυτό κυνηγούσε γουρούνια ή λαγό στην Κομοτηνή, πέρδικες στην Σαμοθράκη και την Σύρο , ορτύκια, τρυγόνια και μπεκάτσες στο Μεσολόγγι και στην Κατοχή.

Όταν υπηρετούσε στην Ροδόπη, στα σύνορα με την Βουλγαρία , την δεκαετία του 50 κυνηγούσε τριχωτά θηράματα, γουρούνια, λαγούς αλλά και πέρδικες. Ο ανοιχτός χαρακτήρας του τον έκανε αμέσως αγαπητό και ευπρόσδεκτο στις κυνηγετικές παρέες. Εκεί στην Κομοτηνή γνωρίστηκε με τον οδοντίατρο Κωνσταντίνου Καρουζάκη θείο της μετέπειτα γυναίκας του Χριστίνας. Μαζί έκαναν τα περισσότερα κυνήγια τα χρόνια που υπηρέτησε σε εκείνα τα μέρη.

– Εξαιρετικός στρατιωτικός, εξαιρετικός κυνηγός, όμως εξαιρετικός πρώτα και πάνω από όλα σαν άνθρωπος ο Σπύρος Μουστακλής. Δεν δικαιολογούσε και δεν ανεχόταν καμιά καταπίεση από όπου και αν προερχόταν. Οι καλύτεροι φίλοι του ήταν οι Πομάκοι της οροσειράς της Ροδόπης. Σε μια εποχή που ήταν απομονωμένοι, και για την ακρίβεια περιθωριοποιημένοι, είδαν στο πρόσωπο του Σπύρου Μουστακή ένα φίλο, ένα συνάνθρωπο έναν συμπολίτη, έναν συνάδελφο κυνηγό. Τον λάτρεψαν. Οι παλιότεροι ακόμα μιλούν για τον χαμογελαστό λοχαγό που έσκυβε στα προβλήματα τους και βοηθούσε όπου ήταν εφικτό…

-Ιδιαίτερα διορατικός και βαθειά δημοκρατικός ο Σπύρος Μουστακλής διέκρινε το τραγικό λάθος των τότε κυβερνήσεων που έσπρωχναν τους συμπατριώτες μας Πομάκους στην αγκαλιά των εξ ανατολών γειτόνων μας…

Κυνήγι στην εξορία.

Το κυνήγι ήταν για τον Σπύρο Μουστακλή ένα διαρκές πάθος. Όπου και να υπηρέτησε ασχολήθηκε και με το κυνήγι. Ένα πάθος που δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. Ούτε καν στην εξορία..

Όταν ήταν εξόριστος, σε δυο περιόδους, στην Σαμοθράκη είχε παρέα τον αείμνηστο αντιστασιακό κτηνίατρο Ιπποκράτη Σαβούρα, επίσης εξόριστο. Ο Ιπποκράτης Σαββούρας πριν την εξορία παρακολουθούσε τα σκυλιά του Μουστακλή στην κλινική που διατηρούσε στο Παλαιό Φάληρο ενώ αρθρογραφούσε για κτηνιατρικά θέματα στα ΄΄Κυνηγετικά Νέα΄΄ του Πειρουνάκη.

Μαζί τους στην πρώτη εξορία, το 1970, ήταν και αρκετοί δημοκρατικοί αξιωματικοί που η χούντα είχε αποτάξει και εξορίσει στην Σαμοθράκη. Επέστρεψε από την Σαμοθράκη με την ΄΄αμνηστία΄΄ του 1971 για να βρεθεί για δεύτερη φορά εξόριστος στο ίδιο νησί το 1972 μαζί με ομάδα αριστερών αντιστασιακών. Όπως και σε όλους τους τόπους εξορίας έτσι και στην Σαμοθράκη απαγορευόταν στους εξόριστους να απομακρυνθούν πέρα από κάποια όρια. Ο Σπύρος όμως κατάφερνε να ξεφεύγει κρυφά και να πηγαίνει για …πέρδικες μόνος του ή με τον Βασίλη Μαμουγιώργη έναν ντόπιο κυνηγό, εξαίρετο άνθρωπο και δημοκράτη που γνώρισε κατά την διάρκεια της εξορίας. Είχαν κρύψει ένα όπλο στο βουνό. Ο Σπύρος το ΄΄ξέθαβε΄΄, πήγαινε για κυνήγι και το έκρυβε πάλι μέχρι την επόμενη παρακινδυνευμένη εξόρμηση… Έφευγε κρυφά αξημέρωτα για να μην γίνει αντιληπτός από τους χωροφύλακες. Τρέχοντας απομακρυνόταν για να κερδίσει χρόνο, για να προλάβει να ρίξει κάποια τουφεκιά και να επιστρέψει πριν γίνει αντιληπτή η απουσία του. Το κυνηγετικό πάθος παρέμενε ασίγαστο και στις δύσκολες συνθήκες της εξορίας. Ανάλογες είναι οι κυνηγετικές αναμνήσεις και σωστότερα η κυνηγετική …στέρηση από έναν άλλο τόπο εξορίας. Το Καστρί Κυνουρίας στην Αρκαδία όπου βρέθηκε και εκεί ως εξόριστος…

Τα περιοδικά και τα φυσίγγια..

Όμως ο Σπύρος Μουστακλής ήταν και ένας ενημερωμένος και ”σκεπτόμενος κυνηγός΄΄ όπως θα έλεγε και ο Νικήτας Κυπρίδημος. Στους τόπους που υπηρετούσε ως στρατιωτικός ή ακόμα και στην εξορία διάβαζε κυνηγετικό τύπο. Όπως όλοι οι σκεπτόμενοι κυνηγοί εκείνης της εποχής ΄΄στοίβαζε΄΄ κυνηγετικά περιοδικά που τότε ήταν το μόνο μέσο κυνηγετικής κατάρτισης και ενημέρωσης

– ”Πήγαινα στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Χρυσοσπηλιωτίσης, και ανανέωνα κάθε χρόνο την συνδρομή του στο περιοδικό ΄΄Κυνηγετικά Νέα΄΄ θυμάται η κα Χριστίνα Μουστακλή και συνεχίζει:

–΄΄Του άρεσε να γεμίζει μόνος του τα φυσίγγια του και να ασχολείται με τα κυνηγετικά του …συμπράγκαλα. ΄΄Καθόμαστε μαζί ώρες και γεμίζαμε. Τον ευχαριστούσε αυτή η διαδικασία. Έχω όλα του τα σύνεργα… Ζυγαριές, μεζούρες, τσάντες κ.λ.π. Μάλιστα γέμιζε και μοίραζε φυσίγγια και στους φίλους του…

Αγαπούσε όλα τα κυνήγια και όλα τα θηράματα.. Και το κυνήγι της μπεκάτσας. Αγαπούσε ιδιαίτερα αυτό το πουλί. Θαύμαζε τα μάτια του. Όταν γεννήθηκε η κόρη μας η Ναταλία επειδή είχε και αυτή μεγάλα μάτια την φώναζε …μπεκάτσα!΄΄

Αγάπη για κάθε γωνιά της Ελλάδας

-Ο Σπύρος Μουστακλής αγαπούσε κάθε γωνιά αυτής της πατρίδας. Όπου και αν πέρασε, όπου και αν έζησε έκανε φίλους. Και είχε πολλούς φίλους. Μόνο φίλους. Αγαπούσε ιδιαίτερα την Κύπρο και την Σύρο. Στην Κύπρο είχε πάει ως εθελοντής όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε στείλει την ελληνική Μεραρχία προετοιμάζοντας την άμυνα της Μεγαλονήσου. Υπηρέτησε ως διοικητής τάγματος στην Καρπασία κοντά στην Αμμόχωστο. Όμως η λαίλαπα που προετοιμαζόταν δεν ήθελε στα πόδια της τον δημοκράτη Σπύρο Μουστακλή και τον έστειλε πίσω στην Ελλάδα.

-΄΄Στην Σύρο όπου υπηρέτησε ως φρούραρχος περπάτησε και κυνήγησε σε όλα τα χωριά. Το λάτρεψε το νησί, τον λάτρεψαν και οι Συριανοί. Τον έκαναν επίτιμο δημότη. Σήμερα υπάρχει η προτομή του στο Δημαρχείο ενώ κεντρικός δρόμος, όπως και σε πολλές πόλεις της Ελλάδος, φέρει το όνομα του΄΄ μας λέει με συγκίνηση η κυρία Χριστίνα Μουστακλή που κυνηγούσε και αυτή μαζί του. ΄΄Τον ακολουθούσα σε αρκετά κυνήγια του και ιδιαίτερα στην Σύρο όπου οι κυνηγότοποι ήταν όλοι κοντινοί….΄΄

**Στην Κομοτηνή με τον οδοντίατρο Κωνσταντίνο Καρουζάκη θείο της μετέπειτα γυναίκας του Χριστίνας.**

Στο Μεσολόγγι με Επανιέλ Μπρετόν

Ο Σπύρος Μουστακλής κυνηγούσε πολύ συχνά και στην πατρίδα του το Μεσολόγγι. Πήγαινε τακτικά για κυνήγι ορτυκιών, μπεκάτσας και τρυγονιών στο Πεντάλοφο και τον κάμπο του Λεσινίου μαζί με το μαύρο του Επανιέλ Μπρετόν την ΄΄Νάνσυ΄΄. Όταν γυρνούσε από το κυνήγι περνούσε ώρες βγάζοντας τις κολλιτσίδες από τα αυτιά και το κορμί της Νάνσυ. Η Νάνσυ ήταν το αγαπημένο του πουλόσκυλο. Ενα καθαρόαιμο Επανιέλ Μπρετόν ήταν πολύ σπάνιο εκείνα τα χρόνια…

Διαχρονικό σύμβολο…

Η τραγική κατάληξη του Μουστακλή αλλά και η ηρωική του στάση παραμένουν διαχρονικά σύμβολα του αγώνα κατά τις δικτατορίας. Μετά τον θάνατό του, δόθηκε τιμητικά ο βαθμός του Αντιστράτηγου και το όνομά του στο στρατόπεδο – κέντρο νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου (Σύνταγμα Πεζικού). Προτομή του έχει αναγερθεί στα πρώην κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ (σήμερα πάρκο Ελευθερίας) στην Αθήνα. Υπάρχουν οδοί με το όνομά τους στην Πυλαία Θεσσαλονίκης, στην Καλαμαριά, στην Ερμούπολη, στα Χανιά και το Ηράκλειο Κρήτης, στο Ίλιον, στη Λυκόβρυση στο Αιγάλεω της Αθήνας ενώ πριν λίγες ημέρες, τον Μάρτιο του 2020 πήρε το όνομα του το 43 Δημοτικό Σχολείο στο Ηράκλειο της Κρήτης με απόφαση του υπουργείου Παιδείας, ύστερα από σχετικές προτάσεις των τοπικών φορέων.

Η σιωπή της Κυνηγετικής Συνομοσπονδίας.

Δυστυχώς η Κυνηγετική Συνομοσπονδίας Ελλάδος και γενικότερα οι Κυνηγετικές Οργανώσεις, ουδέποτε ασχολήθηκαν και ουδέποτε τίμησαν τον κυνηγό, τον ήρωα Σπύρο Μουστακλή. Έναν σύγχρονο ήρωα που η θυσία και η προσφορά του για την ελευθερία του Ελληνικού λαού στέκουν ισότιμα δίπλα στην θυσία και την προσφορά ενός άλλου κυνηγού του Γιάννη Γούναρη Ζούκου. Του μετέπειτα Καλόγερου της Κλεισούρας που θυσίασε την οικογένεια του για να σώσει τους πολιορκημένους του Μεσολογγίου από τους βαρβάρους του Ομέρ Βρυώνη. Δυστυχώς για την ΚΣΕ και την Δ ΚΟΣΕ η θυσία και η προσφορά του ήρωα κυνηγού Σπύρου Μουστακλή είναι σαν να μην υπήρξε.

Ίσως η κατάρα των χουντικών καταστατικών των κυνηγετικών οργανώσεων, το έτος ίδρυσης τους (1969), και οι διαχρονικές εμμονές των αιωνίων κυνηγοσυνδικαλιστών δεν αφήνουν περιθώρια τέτοιων δημοκρατικών ευαισθησιών και πρωτοβουλιών. Άλλωστε ενδεικτική της νοοτροπίας των διοικούντων κυνηγοσυνδικαλιστών είναι η εκφρασμένη άποψη του νυν Γενικού Γραμματέα της Κυνηγετικής Συνομοσπονδίας που θεωρεί τους επιόρκους δικτάτορες της 21ης Απριλίου ως …λαϊκούς κυνηγούς. Και επί πλέον πως ήταν (οι δικτάτορες) ανώτερης εξυπνάδας σε σχέση με τους σημερινούς κυνηγούς που ασχολούνται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης! Έτσι ακριβώς!

-Ο Σπύρος Μουστακλής πέθανε στις 27 Απριλίου 1986 και κηδεύτηκε στο Μεσολόγγι με τιμές ήρωα.

-Ευχαριστούμε την κυρία Χριστίνα Μουστακλή για τις πληροφορίες και τις φωτογραφίες που μας παρείχε.