προσωπα

Published on 20 Δεκεμβρίου, 2020 | by Kynoclub

Δρ. Χρήστος Σώκος: Το κυνήγι είναι χρήση γης και δραστηριότητα του πρωτογενούς τομέα

συνέντευξη στον Νίκο Φωτακόπουλο

Γνωριστήκαμε πριν από ..δεκαετίες! Αυτός επιστημονικός συνεργάτης της ΣΤ ΚΟΜΑΘ και εγώ ΄΄νεαρός΄΄ εκδότης του περιοδικού ΄΄Κυνήγι και Κυνηγόσκυλα΄΄. Τα άρθρα του για τα θηράματα και το περιβάλλον έδωσαν ένα ειδικό βάρος στο περιοδικό ενώ μετέφεραν πολύτιμη γνώση σε χιλιάδες κυνηγούς που τότε ήταν δυσεύρετη. Από τότε (δεν) άλλαξαν πολλά…

Σήμερα ο δρ. Χρήστος Σώκος εργάζεται στο Υπουργείο περιβάλλοντος, ενώ συνεργάζεται με πανεπιστημιακά ιδρύματα προσφέροντας τις πολύτιμες γνώσεις του για το καλό της πανίδας, του περιβάλλοντος και της κυνηγετικής δραστηριότητας….

Το …περιληπτικό βιογραφικό του εντυπωσιακό! Και ακόμα πιο εντυπωσιακό το πλήρες που για πρακτικούς λόγους δεν μπορούμε να μεταφέρουμε εδώ. Ας τον γνωρίσουμε λοιπόν μέσα από το βιογραφικό του και τις απαντήσεις που ευγενικά έδωσε στα ερωτήματα του kynocub.gr

Το βιογραφικό…

Ο Δρ. Χρήστος Κ. Σώκος είναι Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος του Α.Π.Θ., κάτοχος δύο μεταπτυχιακών (Α.Π.Θ. και Δ.Π.Θ.) και Διδακτορικού στην Οικολογία και Διαχείριση της Άγριας Πανίδας (Π.Θ.). Υπήρξε αριστούχος και έλαβε πέντε υποτροφίες από διαφορετικούς φορείς κατά τη διάρκεια των σπουδών του.

Έχει εργαστεί ως ερευνητής, μελετητής και δημόσιος υπάλληλος. Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας & Θράκης και σήμερα εργάζεται στο Τμήμα Διαχείρισης Άγριας Ζωής & Θήρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και ως διδάσκοντας στα Τμήματα Κτηνιατρικής και Δημόσιας & Ενιαίας Υγείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Στον τομέα του έχει διακρίσεις και επιτεύγματα, όπως π.χ. από τα διεθνή επιστημονικά περιοδικά Wildlife Biology (για την επίδραση της θηρευτικής όχλησης στα μεταναστευτικά πτηνά) και Wildlife Society Bulletin (για τη φιλοσοφία της ελληνικής θήρας).

Συνολικά έχει 94 επιστημονικές δημοσιεύσεις. Διετέλεσε Επιστημονικός Υπεύθυνος ή Μέλος της Ερευνητικής Ομάδας σε 38 έργα για τη διαχείριση της άγριας πανίδας. Είναι συγγραφέας τριών επιστημονικών βιβλίων, 150 εκλαϊκευμένων άρθρων και διατηρεί την ιστοσελίδα www.panida.gr. Έχει συμμετάσχει σε επιτροπές και έχει συμβάλλει στην έκδοση κανονιστικών πράξεων της Διοίκησης.

Με τι ασχολείσαι επαγγελματικά;

Καταρχήν ευχαριστώ την ιστοσελίδα kynoclub και τον κ. Φωτακόπουλο για την πρόσκληση αυτή. Εργάζομαι ως θηραματολόγος εδώ και 20 έτη στις κυνηγετικές οργανώσεις, στο αρμόδιο Τμήμα Διαχείρισης Άγριας Ζωής & Θήρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και συνεργάτης σε πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Τι σημαίνει για εσένα το κυνήγι;

Μέρος της ταυτότητάς μου, μια από τις κύριες ανθρώπινες δραστηριότητες την οποία θα ήθελα να γνωρίσω στα παιδιά μου.

Τι εκτιμάς περισσότερο στους φίλους σου;

Την απλότητα, τη λογική, τη δοτικότητα στον άνθρωπο και τη φύση, και την αδελφοσύνη.

Αν δεν ήσουν ο εαυτός σου ποιός θα ήθελες να είσαι;

Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ.

Ποιο είναι το βασικό σου γνώρισμα στο κυνήγι;

Να προσπαθώ να προβλέψω τις κινήσεις και τις επιλογές του θηράματος.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σου κυνηγότοπος;

Ο υγρότοπος, ο βαλτότοπος, έχω βραχεί, κρυώσει και ξημερώσει σε τέτοια μέρη, αναμένοντας το απρόσμενο.

Τι είναι αυτό που σε φοβίζει πιο πολύ;

Η αδιαφορία, ο ωχαδελφισμός, η απερισκεψία.

Ποια κυνηγετική …κακογουστιά είναι αυτή που σε ενοχλεί περισσότερο;

Η επιφανειακή προσέγγιση μιας τέτοιας δραστηριότητας. Είναι άδικο που δεν έχει αναπτυχθεί στο επιθυμητό επίπεδο η κυνηγετική παιδεία και ηθική. Οι κυνηγοί μας πρέπει να κατανοήσουν τη θήρα μέσα από το τρίπτυχο της πολύπλευρης γνώσης, της δοκιμασίας και τέλος της ελευθερίας, η οποία κερδίζεται μέσα από την υπευθυνότητα. Αν και σήμερα είμαστε στο 2020, η κυνηγετική παιδεία έχει μείνει πίσω.

Πως θα περιέγραφες τον εαυτό σου;

Αυτό πρέπει να το αφήνουμε στους άλλους.

Σε ποιο μέρος θα ήθελες να ζεις;

Στην επαρχία. Εκεί είναι το ενδιαίτημά μου και κανονικά εκεί και του επαγγέλματός μου. Δυστυχώς οι ελληνικές συνθήκες δεν επιτρέπουν εύκολα το αυτονόητο.

Ποια ήταν η σημαντικότερη κυνηγετική σου ημέρα;

Έχω διάφορες όμορφες κυνηγετικές αναμνήσεις, όπως όταν κυνηγούσα ορτύκι και πέρασε σε απόσταση βολής ένα κοπάδι ασπρομετωπόχηνες, αλλά δεν πυροβόλησα ή όταν μου ξέφυγε δύο φορές ο ίδιος πιθανόν λαγός. Δεν είναι τυχαίο ότι θεά του κυνηγίου είναι η όμορφη, αλλά απόμακρη και φευγαλέα Άρτεμις.

Με ποιο όπλο κυνηγάς;

Τη διαχρονική Browning από 18 ετών μέχρι σήμερα στα 44.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου θήραμα και γιατί;

Όλα έχουν τη χάρη τους, εγώ έχω μια καλύτερη γνωριμία με το λαγό.

Ποιες οι μεγαλύτερες επιτυχίες σου ως θηραματολόγος;

Η θηραματολογία είναι μια σχετικά νέα εφαρμοσμένη επιστήμη για τα ελληνικά δεδομένα, την πρωτο-ανάγνωσα στα άρθρα του αείμνηστου Μπασουράκου ως γυμνασιόπαιδο και έτσι χάραξα μια πορεία που να συνδυάζει το κυνήγι με την επιστήμη.

Είμαι ευτυχής όπου αμέσως μετά τις σπουδές μου συνεργάστηκα με αξιόλογους συναδέλφους και υπό τη σκέπη της φιλόξενης και δραστήριας ΚΟΜΑΘ. Στη συνέχεια θα ήθελα να μου προσφέρονταν οι υποδομές και οι προϋποθέσεις ώστε να αποδώσω περισσότερα και ουσιαστικότερα, αλλά οι κυνηγετικές οργανώσεις δεν έχουν την εκτελεστική εξουσία για κάτι τέτοιο.

Επειδή με ενθουσιάζει η πράξη, θα χαρακτήριζα ως μεγαλύτερη επιτυχία τη ζώγρηση πεδινής πέρδικας και η δημιουργία νέου πληθυσμού στην περιοχή της Χαλκιδικής. Σημαντικά διαχειριστικά οφέλη έχει επίσης το δημοσιευμένο επιστημονικό μου έργο, εύχομαι να αξιοποιηθεί περισσότερο στην πράξη. Για παράδειγμα τα συμπεράσματα ερευνών για την επίδραση των πυρκαγιών στην άγρια πανίδα, θα έπρεπε να λαμβάνονται υπόψη ώστε να μην εφαρμόζονται μακροχρόνιες απαγορεύσεις θήρας χωρίς λόγο.

Αν μπορούσες τι θα άλλαζες στις κυνηγετικές οργανώσεις;

Οι κυνηγετικές οργανώσεις και οι κυνηγοί έχουν το πάθος, την αγάπη και την ευελιξία να προσφέρουν πολλά. Αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και να αξιοποιείται. Οι Έλληνες κυνηγοί κατάλαβαν ότι πρέπει να έχουν ισχυρές κυνηγετικές οργανώσεις και αυτό το πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό.

Μπροστά στις νέες κοινωνικο-οικονομικές δυσκολίες και προκλήσεις οι κυνηγετικές οργανώσεις θα πρέπει να προετοιμαστούν, να σχεδιάσουν και να επιδιώξουν το επόμενο βήμα. Να βρουν χρόνο και δυνάμεις να σκέπτονται και πέρα από τις όποιες πρόσκαιρες αντιξοότητες. Δεν είναι εύκολο, και ο κυνηγετικός κόσμος πρέπει να είναι ενωμένος και να επιλέγει τους κατάλληλους ανθρώπους για να τον εκπροσωπήσουν.

Καθώς επίσης ο εθελοντισμός περιορίζεται, πρέπει να ενισχύσουν τον επαγγελματισμό. Να επενδύσουν περισσότερα στους θηραματολόγους και θηροφύλακες. Τώρα έχουμε αξιόλογους επαγγελματίες στον τομέα της θήρας, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη εποχή και τώρα θα πρέπει να αξιοποιηθούν.

Στο πλαίσιο αυτό να διασφαλίσουν και να αυξήσουν τους οικονομικούς τους πόρους, να συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα, να έχουν μεγαλύτερη εξωστρέφεια, να φέρουν τους κυνηγούς πιο κοντά, να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του διαδικτύου και των σύγχρονων τεχνολογιών, να αναπτύξουν την κυνηγετική παιδεία, να επενδύσουν στην εφαρμοσμένη έρευνα και επιστήμη. Επίσης πέρα από τη θηροφύλαξη, να συμπληρώνουν και σε άλλους τομείς τα κενά και τις αδυναμίες της δημόσιας διοίκησης με μελέτες και την εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων. Πολλά από αυτά τα υλοποιούν ήδη.

Ως θηραματολόγος πως αντιμετωπίζεις το θέμα των ΄΄εμπλουτισμών΄΄.

Οι απελευθερώσεις απαιτούν λεπτούς χειρισμούς. Με τη σχετική υπουργική απόφαση έγιναν τα πρώτα βήματα για να μπει μια τάξη, αλλά χρειάζονται ακόμα περισσότερα. Πρέπει να επανασχεδιαστούν από το επίπεδο του εκτροφείου ή της ζώγρησης μέχρι της αντιμετώπισης των αρπάγων και να μπουν αυστηρές προδιαγραφές.

Αν μπορούσες τι θα άλλαζες στο κυνήγι όπως αυτό διεξάγεται σήμερα στην Ελλάδα;

Εδώ θα μπορούσα να κουράσω, διότι υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν και με ελάχιστο ή καθόλου κόστος. Καταρχήν θα εξέταζα τις δυνατότητες που έχει η δραστηριότητα στην Ελλάδα. Ο θηραματικός πλούτος είναι μεγάλος και τα ενδιαιτήματα σε καλή κατάσταση, αυτό το αναφέρουν και ξένοι θηραματολόγοι από τη δεκαετία του 1970. Ωστόσο, δεν έγιναν τα απαιτούμενα βήματα, ιδίως κατά τη μεταπολίτευση. Χάθηκε πολύτιμος χρόνος σε βάρος των κυνηγών και της θήρας.

Σήμερα για τα περισσότερα θηραματικά είδη απαγορεύεται η θήρα τους ή είναι περιορισμένη (πεδινή πέρδικα, κολχικός φασιανός, αγριόκουρκος, ζαρκάδι, αγριόγιδο, ελάφι, πλατώνι). Επίσης καταγράφονται άστοχες χωρικές απαγορεύσεις και ατεκμηρίωτοι κανονισμοί. Χρειάζεται βελτίωση του συστήματος θήρας, στελέχωση και ενίσχυση της διοίκησης σε νέα επιστημονική βάση, όπως και εισροές για σοφή διαχείριση και την υλοποίηση ολοκληρωμένων θηραματοπονικών προγραμμάτων. Έτσι η θήρα θα αποκτήσει το επιθυμητό «εκτόπισμα» διοικητικά, διαχειριστικά και κοινωνικο-οικονομικά.

Πολλοί ξεχνούν ότι είναι μια χρήση γης, μια δραστηριότητα του πρωτογενούς τομέα που προσφέρει και μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα.

Αναγκαίο να προχωρήσουμε στη συστηματικότερη παρακολούθηση των πληθυσμών και να συντάσσονται 5ετή Σχέδια Θηρευτικής Διαχείρισης σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας. Ιδίως για είδη όπως η πεδινή πέρδικα, ο φασιανός και τα οπληφόρα αναγκαίο είναι να παρακολουθείται προσεκτικότερα και η κάρπωση και να ρυθμίζεται σε τοπικό επίπεδο, έτσι θα μπορέσει να τα χαρεί και ο Έλληνας κυνηγός στην πατρίδα του και όχι να φεύγει συνάλλαγμα στο εξωτερικό.

Αντίστοιχα, πολύ σημαντικός είναι και ο έλεγχος των αρπάγων, άλλη μια καταφανή αδυναμία. Στην Ελλάδα η αρπακτικότητα είναι ίσως ο σπουδαιότερος παράγοντας μείωσης του μικρού επιδημητικού θηράματος.

Η ιερακοθηρία και το κυνήγι με τόξο πρέπει να προωθηθούν και να ενισχυθούν ως παραδοσιακοί και με μεγάλη πολιτιστική αξία τρόποι άσκησης της θήρας.

Θηραματολόγοι και θηροφύλακες πρέπει να συνεργάζονται στενά στην παρακολούθηση και τον έλεγχο των θηραμάτων και των κυνηγών, αλλά και στην υλοποίηση καλά σχεδιασμένων φιλοθηραματικών έργων.

Όλα αυτά για να λάβουν χώρα στην πράξη και με αποτέλεσμα απαιτούν κάποιες προϋποθέσεις, οργάνωση, συντονισμό και να ακολουθούνται σύγχρονες επιστημονικές προδιαγραφές.

Ποιό είναι κατά την γνώμη σου το μεγαλύτερο διαχρονικό λάθος που έχουν κάνει οι κυνηγετικές οργανώσεις;

Ένας αρνητικά προκατειλημμένος δεν θα ήξερε τι να πρωτοδιαλέξει ως λάθος, ένας θετικά θα έλεγε ότι έχουμε από τις πιο δραστήριες κυνηγετικές οργανώσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Δύσκολο να απαντηθεί, διότι αλλάζουν και οι συνθήκες. Αυτό ακριβώς μπορεί να θεωρηθεί η αχίλλειος πτέρνα των οργανώσεων μας, ότι αργούν να προσαρμοστούν, να επιδιώξουν βελτιώσεις, να ανανεωθούν και να σχεδιάσουν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Δρουν κυρίως θεραπευτικά, και κατά συνθήκη ίσως, αφού έτσι δρα και η πολιτική στη χώρα μας και υπάρχει από κάποιους αρνητική προκατάληψη για τη δραστηριότητα.

Το ζήτημα είναι ότι το τελικό διαχειριστικό όφελος για τον Έλληνα κυνηγό και την ελληνική θήρα πάσχει. Όσο δεν αναπτύσσεται και δεν προωθείται η θήρα, όσο δεν προσφέρεται ποιοτική θήρα, ακόμα και για τον άπειρο και νέο κυνηγό των αστικών κέντρων που δεν έχει την οικονομική άνεση για μεγάλα ταξίδια και φίλους στην επαρχία, οι άδειες θήρας θα έχουν μια σταθερή μείωση που εκτιμάται σε περίπου -5.000άδειες/έτος. Που θα πάει άραγε αυτό;

Θεωρείς χρήσιμη ή όχι την συνεργασία των κυνηγετικών οργανώσεων με φορείς ή ΜΚΟ που ασχολούνται με το περιβάλλον αλλά έχουν αντικυνηγετικό προφίλ;

Πρέπει να κρίνεται κατά περίπτωση και ανάλογα με το όφελος για το φυσικό περιβάλλον και τη θήρα. Η συνεργασία γενικά βοηθά και περιορίζει τις ακρότητες από οποιαδήποτε πλευρά. Η περιχαράκωση και ο δογματισμός περιορίζονται στη σημερινή εποχή της επιστήμης, στην Ελλάδα ίσως να εμμένουμε στο παρελθόν.

Σε ποια άλλη εποχή θα επιθυμούσες να ζεις;

Για τα ελληνικά δεδομένα γεννήθηκα σε μια καλή εποχή, γι’ αυτό και κατάφερα να σπουδάσω και να ασχοληθώ επαγγελματικά με αυτό που ήθελα. Τα πράγματα κρίνονται πιο δύσκολα από εδώ και πέρα, και αυτό με λυπεί και για τα νέα παιδιά. Οι Έλληνες αναγκαίο είναι να μάθουν να σκέφτονται περισσότερο, να κρίνουν ορθότερα και να προχωρούν σε πράξεις.

Ποια είναι τα προσωπικά σου «Όχι» στην ζωή και στο κυνήγι;

Όχι στο άδικο, στο επιφανειακό, στο άπληστο, στο απάνθρωπο και στο μίζερο.

Ευτυχία είναι:

Να μπορείς να φροντίζεις για το παρόν και το μέλλον.

ΔΕΙΤΕ: Τσακάλι: ο φυσικός εχθρός της αλεπούς!

ΔΕΙΤΕ: Προσοχή… στους γενετικούς ελέγχους για την απελευθέρωση των θηραμάτων