Οι λαγοί της Κρήτης

Κείμενο-φωτο: Ν. Φωτακόπουλος

Μα είναι δυνατόν να βρήκατε τόσους πολλούς λαγούς; Μήπως τους βαρέσατε νύχτα; Μήπως ήταν κουνέλια ή …λαγοκούνελα; Μήπως, μήπως, μήπως….

Αυτά και άλλα πολλά ειρωνικά και …περιπαιχτικά ακούσαμε όταν γυρίσαμε κάποτε από ένα λαγοκυνήγι στην Κρήτη, Ένα κυνήγι που έγινε στα μέρη της Σητείας και της Ιεράπετρας.

Εκεί συναντήσαμε μια απίστευτη πυκνότητα λαγών, τουλάχιστον για τα δεδομένα της ηπειρωτικής Ελλάδος. Ο γράφων έχει δει επανειλημμένα πάμπολλους λαγούς σε άλλες χώρες όπως Σερβία, Γαλλία, Αγγλία, Ουγγαρία και αλλού. Ειδικά στην Ουγγαρία σε ένα ταξίδι πριν από 10-15 χρόνια είχα μετρήσει δια γυμνού οφθαλμού, κάνοντας μία πλήρη στροφή γύρω από τον άξονα μου καμιά …σαρανταριά λαγούς. Και αυτό σε μια απόσταση που δεν ξεπέρναγε τα 200 μέτρα (φυσικά μέτρησα μόνο τους λαγούς που …εξείχαν από το χορτάρι του Απρίλη που στην Ουγγαρία αυτή την εποχή δεν ξεπέρναγε τα 10 εκατοστά!). Βέβαια πρέπει να σημειώσουμε πώς εκεί δεν κυνηγάνε τους λαγούς όπως εμείς, αλλά με παγάνα, σπρώχνοντάς τους προς τα τουφέκια ή (κυρίως) προς τα δίχτυα όπου εγκλωβίζονται για να καταλήξουν ασκάγιωτο κρέας στα ψυγεία των σούπερ μάρκετ. Μια επίσκεψη στον … «Βασιλόπουλο» θα σας διαφωτίσει αρκετά ως προς το τι είναι ο γιγάντιος ουγγαρέζικος λαγός. Και λέμε γιγάντιος γιατί τα 5-6 κιλά κάνουν τον ουγγαρέζικο λαγό να μοιάζει γίγαντας, απέναντι σε αυτόν της Κρήτης που σπάνια φτάνει τα δύο κιλά!

Γιατί όμως η Ουγγαρία και η Κρήτη έχουν πολλούς λαγούς και δεν έχει π.χ η Κωπαίδα ή ο Θεσσαλικός κάμπος; Τα γιατί μπορεί να είναι πολλά, αλλά αν δεν κάνεις επιστημονική έρευνα και μελέτες, ότι και να πούμε θα είναι υποθέσεις και ατεκμηρίωτες απόψεις. Παρόλα αυτά ο γράφων τολμά να καταγράψει τα κατά την γνώμη του θετικά στοιχεία που συντελούν στην ανάπτυξη των πληθυσμών των λαγών της Κρήτης, και ο αναγνώστης μπορεί κάλλιστα να βγάλει τα συμπεράσματά του για την έλλειψη λαγών σε άλλα μέρη. Η πάγια αρχή της ….βιοποικηλότητας λέει πώς ένας ορισμένος χώρος με συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά (κάλυψης, τροφής, νερού) μπορεί να θρέψει και να χωρέσει ορισμένους αριθμούς θηραμάτων και μέχρι ενός αριθμητικού ορίου.

Η μορφολογία του κλασικού λαγότοπου με τα μεγάλα διάκενα, η απουσία αρπακτικών όπως η αλεπού, το ήπιο κλίμα που επεκτείνει την αναπαραγωγική περίοδο σχεδόν όλο το χρόνο και η επαρκής θηροφύλαξη της συγκεκριμένης περιοχής, είναι οι βασικοί άξονες αυτής της πληθυσμιακής πυκνότητας που εν πολλοίς ανατρέπει τις θεωρίες και τις έρευνες που γνωρίζαμε για τον ελλαδικό χώρο. Και αυτό που γνωρίζαμε, τουλάχιστον για την Ηπειρωτική Ελλάδα είναι πώς οκτώ λαγοί ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο θεωρούνται πάρα πολλοί. Το συνηθέστερο είναι να υπάρχουν σε αυτή την επιφάνεια 2-3 λαγοί και αυτοί στο τέλος της αναπαργωγικής περιόδου.

Εμείς όμως στην Κρήτη το διήμερο που κυνηγήσαμε βάλαμε σαν παρέα στην τσάντα από πέντε περίπου λαγούς, σε μία απόσταση-επιφάνεια που ήταν πολύ λιγότερο από μισό τετραγωνικό χιλιόμετρο. Και αφού βάλαμε τόσους στην τσάντα, αυτό σημαίνει πώς αφήσαμε πίσω μας πολύ περισσότερους. Δεν χρειάζεται εδώ να επεκταθούμε και πολύ για το τι είναι αυτό που με κάνει να πιστεύω πώς αφήσαμε πίσω μας περισσότερους λαγούς από όσους πήραμε… Απλά να σημειώσω πώς στο τέλος Σεπτέμβρη οι περισσότεροι είναι κρυμμένοι βαθιά μέσα στις σχισμές των βράχων και δεν τους κουνάει από εκεί τίποτα!

Αν παρατηρήσει κάποιο έμπειρο μάτι το τοπίο, θα καταλάβει πώς είναι πραγματικά ο ιδανικός λαγότοπος. Επιπλέον είναι και το φαινόμενο που παρατηρείται να γεννάνε οι λαγοί όλο τον χρόνο, κάτι που προφανώς πέρα από την αναπαραγωγική ικανότητα του είδους, οφείλεται και στο κλίμα που βοηθάει τα μέγιστα. Εκεί κάτω ο χειμώνας είναι πολύ μικρός σε διάρκεια και πολύ ήπιος. Ακούσατε ποτέ για παγωνιές στη Σητεία, όπως ακούτε συνέχεια για το Νευροκόπι;

Οι κίνδυνοι

Καλά όλα αυτά! Ιδανικές οι συνθήκες και πάμπολλοι οι λαγοί. Εχθροί και κίνδυνοι δεν υπάρχουν; Μα σαφώς και υπάρχουν και μάλιστα μεγάλοι. Και ο πιο συνηθισμένος κίνδυνος είναι η (νυχτο)λαθροθηρία που δυστυχώς στην Κρήτη παραμένει μεγάλο πρόβλημα, παρά τις προσπάθειες των Κυνηγετικών Συλλόγων και των Θηροφυλάκων. Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε πώς στην περιοχή της Σητείας ο Σύλλογος και η Θηροφυλακή κάνουν καλή δουλειά όπως μας είπαν οι συνκυνηγοί μας.

Εκτός από τους λαθροθήρες οι λαγοί κινδυνεύουν και από τις «ζουρίδες», όπως λένε οι ντόπιοι τα κουνάβια. Και αυτά όπως μας είπαν είναι πάμπολλα, μια και δεν έχουν ανταγωνισμό από αλεπούδες -που όπως προαναφέρθηκε- δεν υπάρχουν στο νησί της Κρήτης. Ας ελπίσουμε πώς δεν θα βρεθούν τίποτα ανεγκέφαλοι, όπως στην περίπτωση της Αίγινας, που κάποιοι απελευθέρωσαν (ή τους ξέφυγαν) μερικές αλεπούδες με αποτέλεσμα να εγκατασταθεί το είδος στο νησί με απρόβλεπτες συνέπειες για την ισορροπία της άγριας ζωής.

Όμως, πέρα από την λαθροθηρία και τα κουνάβια, ο μεγάλος κίνδυνος κρύβεται στους ίδιους τους λαγούς! Όπως λένε οι ειδικοί, η μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα μοιραία οδηγεί κάποια στιγμή στην καταστροφή, μέσω των ασθενειών. Αν υποθέσουμε λοιπόν πώς εμφανίζεται (χτύπα ξύλο), κάποια ασθένεια. Αυτή θα «ταξιδέψει» πολύ γρήγορα, αφού η μεγάλη συγκέντρωση λαγών θα συμβάλει στην επέκτασή της και στην δραματική μείωση των πληθυσμών τους. Θα θυμάστε πριν από 5-6 χρόνια τι είχε γίνει σε πανελλαδικό επίπεδο, όταν η «νόσος των λαγών» είχε ξεκάνει πάμπολλους λαγούς με αποτέλεσμα ολόκληρες περιοχές να κάνουν χρόνια για να ανακάμψουν πληθυσμιακά.