Τα μυστήρια του λαγού!

Κείμενο: Δρ. Περικλής Μπίρτσας (θηραματολόγος- καθηγητής άγριας ζωής)

Πίνακες: Andrea Μazzoli

Ίσως ένα από τα πιο περιζήτητα θηράματα για τον Ελληνα κυνηγό. Σίγουρα όμως ένα απο τα πιο μυστηριώδη ζώα του πλανήτη. Η δισχιδής μήτρα του που κάνει το θηλυκό ικανό να ζευγαρώνει τη στιγμή που είναι ήδη έγκυο, η κοπρανοφαγία που αν δεν συμβεί μπορεί να οδηγήσει σε αβιταμίνωση και στο θάνατο, η συμπεριφορά του κατά το ζευγάρωμα, η μη εκδήλωση επικράτειας όπως συμβαίνει στα περισσότερα ζώα, η πολυπλοκότητα των κινήσεών του πριν “γιατακιάσει”, ο τρόπος του θηλασμού των μικρών του και η τρομακτική γενετική του ποικιλομορφία είναι μόνο μερικά από αυτά τα παράξενα που γνωρίζουμε ή δεν γνωρίζουμε για το λαγό. Αν προστεθεί και η φοβερή ικανότητά του να αντεπεξέρχεται σε όποιους κινδύνους και αντιξοότητες και να εποικίζει τις πλέον ακατάλληλες, για άλλα είδη περιοχές, τότε σίγουρα αξίζει να δαπανηθούν πολλές ώρες παρατήρησης και να γραφούν πολλές σελίδες…

Σε αντίθεση με άλλα είδη της οικογένειας των λαγόμορφων, που παραμένουν κάτω από το έδαφος όταν δεν κινούνται, ο λαγός βρίσκεται έξω από τρύπες κατά τη διάρκεια της ημέρας όπου ξεκουράζεται και κινείται κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας, ως γνήσιο νυκτόβιο, οπότε και τρέφεται. Ωστόσο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού που η νύχτα είναι σχετικά μικρή, ο λαγός επεκτείνει τις δραστηριότητές του και κατά τη διάρκεια των πρώτων και τελευταίων ωρών της ημέρας. Αυτοί που παρατηρούνται την υπόλοιπη ημέρα είναι προφανώς τα άτομα που έχουν ενοχληθεί από κάποιουν εχθρό.

Οι λαγοί που ζουν σε αγροτικές περιοχές επιλέγουν να ξεκουράζονται σε σημεία που έχουν καλή ορατότητα έχοντας πίσω τους ή στο πλάι έναν θάμνο ή μια μεγάλη πέτρα.

Αν όμως υπάρχει αρκετά ψηλό χόρτο, τότε το μόνο που κάνουν είναι να κάθονται κάτω διαμορφώνοντας μια μικρή κοιλότητα στη βλάστηση και να παραμένουν ακίνητοι. Αν όμως η βλάστηση είναι σχετικά χαμηλή ή ο καιρός είναι κρύος τότε σκάβει έναν μικρό λάκο και βυθίζει το πίσω μέρος του σώματός του, ώστε να κρύβεται και να προστατεύεται ταυτόχρονα από το κρύο. Η συνήθειά του αυτή τον κάνει αόρατο τις περισσότερες φορές. Ακόμα και σε έναν αγρό με χειμερινό σιτάρι λίγων εκατοστών ύψους διακρίνεται με πολύ μεγάλη δυσκολία.

Οταν ο ήλιος βασιλέψει και δεν υπάρχει καμία εγκαταλείπει την κρυψώνα του και τρέχει γρήγορα ψάχνοντας για τροφή. Νωρίς το πρωί επιστρέφει σε μια από τις κρυψώνες του για να ξεκουραστεί. Πολλοί λαγοί βέβαια επιλέγουν την άκρη ενός θαμνότοπου ή δάσους για να κρυφτούν ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Παρατηρώντας το χειμώνα προσεκτικά τις άκρες των δασών αργά το σούρουπο, από ένα λόφο, μπορούμε να δούμε πάνω από έναν λαγούς να βγαίνουν για να τραφούν.

Οι περιοχές τροφοληψίας μπορεί να είναι κοντά στο γιατάκι και το ζώο να αρχίσει να τρέφεται σχεδόν αμέσως από τη στιγμή που θα το εγκαταλείψει. Συνήθως όμως οι περιοχές αυτές δεν συμπίπτουν και ο λαγός για να βρει κατάλληλο χωράφι χρειάζεται να διανύσει αποστάσεις που συχνά ξεπερνούν το χιλιόμετρο.

Αν και θεωρείται μοναχικό ζώο προτιμά να βόσκει με άλλα άτομα. Κι αυτό γιατί είναι ευκολότερο να εντοπιστεί κάποιος κίνδυνος από πολλά ζευγάρια μάτια και αυτιά παρά από ένα. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι όταν τρέφονται σε μια περιοχή περισσότεροι από ένας λαγοί, σπαταλούν λιγότερο χρόνο στο να προσέχουν για επερχόμενους κινδύνους και έτσι τρέφονται για περισσότερη ώρα αξιοποιώντας καλύτερα τη διαθέσιμη τροφή.

Οι περιοχές τροφοληψίας αλλάζουν ανάλογα με τη βλάστηση που διαθέτουν τα χωράφια μέχρι να οργωθούν. Ετσι οι αγροτικές περιοχές αξιοποιούνται διαφορετικά ανάλογα με την εποχή του έτους, το είδος και το στάδιο της βλάστησης.

Η περιοχή στην οποία κινέιται ένας λαγός ποικίλλει από 200 έως 1.000 στρέμματα. Η προτίμησή του σε ανοίγματα του δάσους, σε θαμνότοπους και φυσικούς φράχτες εξαρτάται από την κλίση του εδάφους, την ποιότητα και ποσότητα της πυκνής βλάστησης, την δυνατότητα που δίνεται στο ζώο να διαφύγει από τους διώκτες του και την δυνατότητα να εκμεταλλευτεί αποτελεσματικά τα διαθέσιμα τροφής με τον ελάχιστο δυνατό κίνδυνο. Η τελειοποίηση των τεχνικών που έχει αναπτύξει ο λαγός για να αποφεύγει τους εχθρούς του, είναι πραγματικά θέμα ζωής και θανάτου.

Προσπαθεί λοιπόν να ξεφύγει από τους εχθρούς του μπερδεύοντας τα ίχνη του. Ποτέ δεν φτάνει στο μέρος που πρόκειται να “γιατακιάσει” χωρίς να κάνει μερικές βόλτες μπρος-πίσω για να παραπλανήσει τους διώκτες που ιχνηλατούν ακολουθώντας την οσμή που αφήνει. Παρατηρήσεις έδειξαν ότι τις περισσότερες φορές κατευθύνεται σε συγκεκριμένους διαδρόμους ή μονοπάτια που μπορεί να αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα και τους γνωρίζει πολύ καλά, ώστε να έχει μεγάλη πιθανότητα να διαφύγει.

Ποτέ, απ’ ότι φαίνεται, δεν αφήνει τη διαφυγή του στην τύχη αναζητώντας εκείνη την ώρα διεξόδους. Οι έμπειροι κυνηγοί γνωρίζουν καλά αυτά τα μονοπάτια και εκεί περιμένουν το λαγό να εμφανιστεί μετά το ξεφώλιασμα και την καταδίωξη από τον σκύλο. Ακόμα και αν ο διώκτης είναι ένα πολύ γρήγορο σκυλί, όπως το γκρέιχαουντ, ακόμα και αν το έδαφος δεν βοηθάει το λαγό, οι πιθανότητες να τον πιάσει είναι μικρές γιατί όταν ο σκύλος πλησιάσει ο λαγός κάνει απότομη αλλαγή κατεύθυνσης.