Γιατί αυξάνονται οι λαγοί μετα τις πυρκαγιές;

Kείμενο: Δρ. Περικλής Μπίρτσας- Χρήστος Σώκος (δασολόγοι, θηραματολόγοι)

φωτο: Ν. Φωτακόπουλος

Μετά το πέρας ενός έτους από το συμβάν της πυρκαγιάς, ο πληθυσμός του λαγού στις καμένες εκτάσεις βρέθηκε μεγαλύτερος από αυτούς των γειτονικών μη καμένων εκτάσεων.

Η απαγόρευση επομένως της θήρας του λαγού στις καμένες εκτάσεις πέραν του ενός έτους δεν συνιστάται….

Διαχείριση της θήρας

Ο λαγός είναι το επιδημητικό είδος για το οποίο πραγματοποιούνται οι περισσότερες κυνηγετικές εξορμήσεις και έχει μεγάλη σημασία για τη θηρευτική οικονομία στην Ελλάδα (Σώκος κ.α. 2002, Θωμαΐδης κ.α. 2002, Tsachalidis and Hadjisterkotis 2005). Στην ευρύτερη περιοχή της πόλης της Θεσσαλονίκης βρέθηκε ότι ο λαγοκυνηγός δαπανούσε κατά μέσο όρο 1660 ευρώ/ έτος το 2001 (Σώκος κ.α. 2002), το ποσό αυτό αναμένεται να έχει αυξηθεί. Επιπλέον οι Σώκος κ.α. (2002) βρήκαν πως ο συνωστισμός των λαγοκυνηγών αποτελεί τη βασικότερη αιτία μείωσης της ποιότητας θήρας. Οπότε περισσότερες επιτρεπόμενες στο κυνήγι εκτάσεις βελτιώνουν σοβαρά την ποιότητα θήρας.

Στα μεσογειακά οικοσυστήματα όμως ξεσπούν συνήθως έντονες πυρκαγιές (Καϊλίδης κ.α. 2004). Οι Σώκος κ.α. (2009) διερεύνησαν την επίδραση των πυρκαγιών στον πληθυσμό του λαγού και βρήκαν πως μετά το πέρας ενός έτους από το συμβάν της πυρκαγιάς, ο πληθυσμός του λαγού στις καμένες εκτάσεις είναι μεγαλύτερος από αυτούς των γειτονικών μη καμένων εκτάσεων (ακόμα και από τα γειτονικά μη καμένα καταφύγια άγριας ζωής). Ομοίως, οι Keith and Surrendi (1971) βρήκαν περισσότερους λαγούς στις καμένες εκτάσεις μετά από ένα έτος, όπως και άλλοι ερευνητές αναφέρουν αύξηση του πληθυσμού των λαγόμορφων μετά την παρέλευση μικρού χρονικού διαστήματος από το συμβάν της πυρκαγιάς (Gates et al. 1984, Ferron and St-Laurent 2008).

Η αύξηση του πληθυσμού του λαγού μετά από πυρκαγιά θα πρέπει να αποδοθεί στη μείωση της θνησιμότητας από τους άρπαγες. Πολλοί ερευνητές αναφέρουν την περιορισμένη παρουσία αρπάγων μακριά από τις θέσεις με ξυλώδη βλάστηση (Bresinski and Chlewski 1976, Panek and Kamieniarz 1999, Paci et al. 2007).

Η αύξηση όμως ενός πληθυσμού δεν είναι απεριόριστη. Οσο αυξάνεται ο πληθυσμός τότο περισσότερο δρουν πυκνοεξαρτημένοι παράγοντες όπως οι ασθένειες (Παπαγεωργίου 1995, Gortazar et al. 2006). Οι πληθυσμοί των λαγών είναι αυξημένοι το φθινόπωρο μετά την αναπαραγωγή. Αυτή την περίοδο του έτους οι ασθένειες μπορούν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη θνησιμότητα. Οι Lamarque et al. (1996) έδειξαν ότι περισσότεροι από τους μισούς λαγούς που βρέθηκαν νεκροί στη Γαλλία μεταξύ 1986-1994 πέθαναν από ασθένειες.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται δεδομένα από δυο περιοχές της Μακεδονίας. Στην περιοχή της Κασσάνδρας Χαλκιδικής πραγματοποιήθηκε συστηματική παρακολούθηση, ενώ στο Λαγκαδά Θεσσαλονίκης σκοπός των καταμετρήσεων ήταν η γενίκευση των συμπερασμάτων.

Πληθυσμιακή κατάσταση του λαγού μετά από πυρκαγιά

Μέθοδος καταμέτρησης κοπράνων: Με συστηματικό τρόπο καταμετρήθηκαν τα κόπρανα των λαγών σε διαδρομές (400 μέτρων η κάθε μία) εντός και εκτός των καμένων εκτάσεων. Η υψηλότερη πυκνότητα κοπράνων λαγών παρατηρηθηκε στις καμένες εκτάσεις τόσο στην περιοχή της Κασσάνδρας όσο και στην περιοχή του Λαγκαδά.

Μέθοδος προβολέα: Κατά τη διάρκεια της νύχτας πραγματοποιήθηκαν συγκεκριμένες διαδρομές σε δασικούς δρόμους για τον εντοπισμό λαγών με προβολείς. Στο Σχήμα 2 διαπιστώνεται επίσης η υψηλότερη παρουσία λαγών στις καμένες εκτάσεις.

Διαχειριστικές εφαρμογές

Τα αποτελέσματα του Λαγκαδά συμφωνούν με αυτά της Κασσάνδρας Χαλκιδικής. Στις καμένες εκτάσεις ο πληθυσμός των λαγών είναι υψηλότερος σε σύγκριση με τις γειτονικές μη καμένες εκτάσεις. Στη Χερσόνησο της Κασσάνδρας η πυρκαγιά συνέβη τον Αύγουστο του 2006 και η θήρα επιτράπηκε δυο έτη μετά, την κυνηγετική περίοδο 2008-2009. Μετά την κυνηγετική περίοδο πραγματοποιήθηκαν και πάλι καταμετρήσεις και δεν διαπιστώθηκε μείωση του πληθυσμού του λαγού (Σώκος, αδημοσίευτα δεδομένα).

Σύμφωνα με τα ανωτέρων δεν συντρέχουν λόγοι περαιτέρων απαγόρευσης της θήρας λόγω πυρκαγιάς στις καμένες εκτάσεις από τις πυρκαγιές του 2007 στην περιοχή του Λαγκαδά. Αντίθετα, επιβάλλεται να επιτραπεί η θήρα για τους κάτωθι λόγους:

Η πυκνότητα του πληθυσμού εντός των καμένων εκτάσεων είναι υψηλή, οπότε αυξάνεται ο κίνδυνος να εκδηλωθούν ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν και σε γειτονικές περιοχές (Gortazar et al. 2006). H αιμορραγική νόσος του λαγού είναι ασθένεια που δρα στην ευρύτερη περιοχή (Billinis et al. 2005). Συνεπώς εάν δεν δράσει η θήρα για να καρπωθεί το πληθυσμιακό πλεόνασμα, αναμένεται να δράσουν άλλοι παράγοντες όπως οι ασθένειες και οι άρπαγες που ενδέχεται να επιφέρουν σοβαρότερες επιπτώσεις στον πληθυσμό.

Οι κυνηγοί συνωστίζονται στις γειτονικές μη καμένες εκτάσεις οπότε η ποιότητα θήρας μειώνεται.

Oι Ζώνες εκπαίδευσης...

Επιπρόσθετα προτείνεται στις περιοχές αυτές να επεκταθούν οι Ζώνες Εκπαίδευσης Σκύλων διότι:

Η εκπαίδευση των κυνηγετικών σκύλων είναι σημαντική για τους λαγοκυνηγούς (Σώκος κ.α. 2002). Πολλοί κυνηγοί αναμένεται να ικανοποιήσουν την ανάγκη εκπαίδευσης των νεαρών κυρίως λαγόσκυλων, κάτι το οποίο έχει σοβαρά οφέλη.

Η εκπαίδευση των κυνηγετικών σκύλων πριν την έναρξη της κυνηγετικής περιόδου θα εκπαιδεύσει και τους λαγούς να διαφεύγουν από τους λαγοκυνηγούς, οπότε η κάρπωση θα είναι ηπιότερη με την έναρξη του κυνηγίου (Hutchings and Harris 1995).

Η περιοχή βρίσκεται πλησίον της Θεσσαλονίκης και δέχεται πολλούς κυνηγούς, συνεπώς υπάρχει η ανάγκη για περισσότερες και μεγαλύτερες Ζώνες Εκπαίδευσης Σκύλων (Σώκος και Μπίρτσας, αδημοσίευτα δεδομένα).