Aυτές είναι οι επιφανειακές πάπιες

Κείμενο: Δρ Περικλής Κ. Μπίρτσας (καθηγητής Άγριας Ζωής)

πίνακες: Andrea Mazzoli

Πολλοί είναι οι “αθεράπευτοι” εκείνοι κυνηγοί του βάλτου, που αψηφώντας το ανυπόφορο κρύο, τη διαπεραστική υγρασία και πολλές φορές το ψιλόβροχο και το χιόνι αναζητούν μερικές στιγμές κοντά στο υγρό στοιχείο περισσότερο για τις συγκινήσεις που τους παρέχουν οι ήχοι από τις φωνές και τα φτερουγίσματα των κοπαδιών παρά για τα δύο ή τρία πουλιά που μπορεί να βρεθούν στην τσάντα τους. Εκατοντάδες χιλιόμετρα, πολλές μέρες προετοιμασία, χρήματα, πολύς κόπος, υπομονή και πολλές φορές σοβαρά κρυολογήματα είναι μόνο μερικά από αυτά που… πληρώνει ένας παπιοκυνηγός για να χαρεί αυτό που για πολλούς είναι… απλά ένα κυνήγι στον βάλτο.

Για αυτούς λοιπόν που ξεχωρίζουν τα υδρόβια από εκατοντάδες μέτρα μακριά και γνωρίζουν κάθε αναπαραγόμενο ζευγάρι στην περιοχή τους (όταν δεν επιτρέπεται το κυνήγι) αλλά και γι’ αυτούς που θέλουν να μάθουν κάτι παραπάνω πέρα από το πόσα εκατοστά είναι ή τι χρώματα έχει κάθε είδος πάπιας συγκεντρώσαμε κάποιες πληροφορίες από τα διαθέσιμα στοιχεία, ελπίζοντας ότι θα σας δώσουμε το ερέθισμα ώστε να μας αναφέρετε οτιδήποτε νομίζετε πως θα βοηθήσει να συμπληρώσουμε τις γνώσεις μας και να βοηθήσουμε στην προσπάθεια που γίνεται για να συνεχιστεί να υπάρχει το κυνήγι όπως το βρήκαμε και το μάθαμε από τους παππούδες μας.

Συμπεριφορά και χαρακτηριστικά

Λέγοντας επιφανειακές πάπιες, εννοούμε τις πάπιες εκείνες που αναζητούν την τροφή τους στην επιφάνεια του νερού είτε είναι βάλτος, λίμνη, λιμνοθάλασσα ή θάλασσα. Δεν καταδύονται λοιπόν παρά τρέφονται βυθίζοντας το κεφάλι τους ή μέρος του σώματός τους. Φυσικά δεν τρέφονται αποκλειστικά στο νερό αλλά και στις καλλιέργειες, στα λιβάδια και όπου αλλού υπάρχει διαθέσιμη τροφή.

Οι επιφανειακές πάπιες ανήκουν στην οικογένεια των anatidae και στην υποοικογένεια anatinae. Τα είδη της υποοικογένειας που συναντάμε στην Ελλάδα είναι εφτά (7), από τα οποία τα τέσσερα είδη φώλιαζαν κατά το πρόσφατο παρελθόν ή εξακολουθούν να φωλιάζουν σε περιορισμένους αριθμούς, ενώ τρία είδη μόνο ξεχειμωνιάζουν στη χώρα μας. Οι πάπιες της υποοικογένειας έχουν ιδιαίτερη θηρευτική αξία γιατί όλες αποτελούν εκλεκτά θηραματικά είδη. Αλλωστε είναι και αυτές που έχουν το πιο γευστικό κρέας.

Χαρακτηριστικό τους είναι η ύπαρξη εγχρώμου ή ιριδίζοντος κατόπτρου. Το κάτοπτρο εμφανίζεται στη φτερούγα αυτών των παπιών ως μια επιμήκης πλατιά λωρίδα με διαφορετικό, έντονο σε κάποια είδη, χρώμα από το υπόλοιπο φτέρωμα. Αυτό αποτελεί άλλωστε και διαγνωστικό στοιχείο για τη διάκριση των ειδών. Άλλα χαρακτηριστικά των ειδών της οικογένειας είναι ότι α) τρέφονται με βυθίσεις του κεφαλιού τους ή μέρους του σώματός τους μέσα στο νερό αλλά όχι με καταδύσεις, β) το φτέρωμα των αρσενικών είναι πολύχρωμο, ενώ των θηλυκών είναι καφετί – γαιώδες ώστε να μην είναι ευδιάκριτα κατά τη διάρκεια της επώασης και της πτερόρροιας (αλλαγή του φτερώματός τους που τα καθιστά ανίκανα να πετάξουν) και έτσι να προστατεύονται από τους φυσικούς τους εχθρούς, γ) αλλάζουν ολικά το φτέρωμά τους την άνοιξη μετά την έναρξη της αναπαραγωγικής περιόδου (πρώτα τα αρσενικά και κατόπιν τα θηλυκά). Μάλιστα αυτή την περίοδο επειδή είναι ανίκανα να πετάξουν τα αρσενικά καταφεύγουν κατά κοπάδια σε ασφαλή απομονωμένα μέρη για να αποφύγουν τους εχθρούς τους. Aυτή η περίοδος κρατά από δύο ως τέσσερις εβδομάδες, δ) Η απογείωσή τους από την επιφάνεια του νερού γίνεται κάθετα, ενώ αντίθετα η απογείωση των καταδυτικών παπιών γίνεται αφού προηγηθούν χτυπήματα των φτερών και “τρέξιμο” πάνω στο νερό.

Λίγα λόγια για το κυνήγι τους

Την περίοδο που επιτρέπεται το κυνήγι τους, βρίσκονται συγκεντρωμένες και ξεκουράζονται σε μεγάλα συνήθως κοπάδια σε μεγάλες λίμνες και στη θάλασσα. Οταν σουρουπώσει και ανάλογα με τον καιρό πετούν προς την ξηρά για να αναζητήσουν την τροφή τους στις καλλιέργειες, στα πλημμυρισμένα χωράφια και στα κανάλια. Οταν ο καιρός είναι καλός πετούν ψηλά και αφήνουν το νερό αργά το σούρουπο. Αντίθετα, όταν ο καιρός είναι άσχημος με ψιλόβροχο ή χιονόνερο και δυνατό άνεμο, πετούν χαμηλά ξεκινώντας από το απόγευμα. Το πρωί ακολουθούν την αντίθετη πορεία. Αυτές τις ώρες συνήθως τις περιμένουμε σε σημεία που ξέρουμε ότι από εκεί είναι ο δρόμος τους. Ωστόσο κάποιος μπορεί να τις αναζητήσει στην παρόχθια βλάστηση, στα μικρά κανάλια και στους βάλτους ολόκληρη τη μέρα, ιδιαίτερα όταν το κρύο είναι τσουχτερό και τα κύματα στη θάλασσα και στις μεγάλες λίμνες είναι μεγάλα. Τα φυσίγγια που χρησιμοποιούνται είναι ισχυρής γόμωσης και “χοντρά” Νο 4 – 7 ανάλογα με το είδος που κυνηγάμε και τα όπλα που προτιμούνται από τους περισσότερους κυνηγούς είναι τα μακρύκαννα και τα “τσοκαρισμένα”. Σχεδόν πάντα είναι ιδιαίτερα χρήσιμος ένας σκύλος θηραματοφορίας, γιατί πολλά πουλιά πέφτουν μέσα στο νερό.

Πάπιες επιφανείας

Anas stepera – Καπακλής

Anas crecca – Κιρκίρι

Anas platyrhynchos – πρασινοκέφαλη

Anas acuta – Ψαλίδα

Anas querquedula – Σαρσέλα

Anas penelope – Σφυριχτάρι

Anas clypeata – Χουλιαρόπαπια

δειτε: Πρασινοκέφαλη – Anas plathyrhynchos

δειτε: Κιρκίρι – Anas crecca