Published on 25 Ιανουαρίου, 2019 | by Kynoclub

Εκπαίδευση:Εντολές με μέτρο… και επιμονή

Κείμενο: Rodolfo Grassi

φώτο: Ν Φωτακόπουλος

Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία να αρχίσουμε την εκπαίδευση του νεαρού σκύλου; Πάνω σ’ αυτό το θέμα υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Άλλοι επιμένουν ότι η εκπαίδευση πρέπει να αρχίσει πρώιμα και άλλοι αντίθετα, συμβουλεύουν να αφήσουμε το «μαθητή» να μεγαλώσει ήρεμος, μέχρι να στηριχτεί κατάλληλα στο σώμα του και να αρχίσει να αναπτύσσεται η αίσθηση της όσφρησης.

Να θυμάστε, επίσης, αυτό που είπε ο Konrad Lorenz: «η αγάπη μας μετριέται ακριβώς από τις θυσίες που είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε». Το κουτάβι έχει μπροστά του ένα κόσμο να ανακαλύψει και πρέπει να τον εξερευνήσει, μέρα με την ημέρα, κάνοντάς το κτήμα του. Γι’ αυτό, η ζωή έχει αρχίσει να είναι μια θαυμάσια περιπέτεια, γεμάτη από καινούριες εμπειρίες.

Είναι περίεργο για την ζωή, όπως είναι όλα τα ζωντανά όντα. Έχει εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, όπως έχουν όλα τα παιδιά και προχωράει κάθε μέρα όλο και περισσότερο.

«Εκμεταλλευτείτε» το για να πάρετε όλη την αγάπη του, να γίνεστε ο κόσμος του, στον οποίο θα αισθάνεται σιγουριά. «Οι ανασφάλειες που δημιουργούνται σ’ αυτή την περίοδο, εξαιτίας μιας λανθασμένης μεταχείρισης, είναι μόνιμες. Και οι αντιφάσεις που δεν ξεκαθαρίστηκαν, θα συνεχίζουν να επηρεάζουν την ψυχή του σκύλου σε όλη του τη ζωή».

Να το πάρετε μαζί σας στην ύπαιθρο, χωρίς όμως να έχετε την απαίτηση να δημιουργήσετε αμέσως σχέση δάσκαλου-μαθητή. Πρέπει να διασκεδάζετε με τις φοβίες του ή με τους αγνούς θυμούς του, εναντίον μιας πέτρας ή ενός φύλλου που μεταφέρει ο άνεμος.

Δεν πρέπει να δείχνουμε αμέσως το θαυμασμό μας, αν ξαφνικά πέφτει σε φέρμα επάνω σε μια σαύρα ή ένα κορυδαλλό. Ούτε αν πιάνει στον αέρα την αναθυμίαση και ξεσηκώνει ένα φασιανό. Είναι αλήθεια ότι, υπάρχουν άτομα που είναι πιο πρόωρα από άλλα, αλλά στο τέλος η φύση εξομοιώνει πάντα τους λογαριασμούς της. Μου έχει συμβεί να δω σκυλιά που θεωρούνταν «πολύ πρόωρα» κατά την εκπαίδευση, να συμπεριφέρονται αργότερα σαν να είναι μέσα σε ένα λαβύρινθο, από τον οποίο είναι πολύ δύσκολο να βγουν. Αντίθετα, άλλα που θεωρούνταν «ξεροκέφαλα», καταφέρνουν να ανθίσουν ξαφνικά, εκπλήσσοντας το δάσκαλό τους.

Πριν αρχίσουμε τα μαθήματα, πρέπει να είμαστε σίγουροι για την μέθοδο, που θα χρησιμοποιήσουμε. Η εκπαίδευση εμπεριέχει πολλούς περιορισμούς και αρνήσεις. Πρέπει να συμπεριφέρεστε έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται ότι από όλες τις αρνήσεις και τους περιορισμούς που του επιβάλλετε, θα έχει ωφέλεια ακόμη και ικανοποίηση. Με αυτόν τον τρόπο θα κατακτήσετε το νεαρό σκύλο σας για πάντα.

Πρέπει να πιστεύετε στην συνεργασία και στην ήπια συμπεριφορά. Είμαι πεπεισμένος ότι, αξίζει περισσότερο ένα χάδι ή ένα αυστηρό βλέμμα, από οποιεσδήποτε άλλες σωματικές τιμωρίες. Πρέπει να έχουμε σταθερή συμπεριφορά, να δίνουμε εντολές με σίγουρη φωνή και να απαιτούμε να εκτελείται πάντα η εντολή.

Καλός δάσκαλος είναι εκείνος που ξέρει τι θέλει να αποκτήσει, και είναι ικανός να το εξηγήσει στο σκυλί ώστε να το καταλάβει. Κάνει πρώτο όπλο του την υπομονή, αρνούμενος τα ξεσπάσματα θυμού που ο σκύλακας δεν μπορεί να καταλάβει.

Ήδη στα μέσα του 1900, κωδικοποιήθηκαν μερικοί κανόνες: «δίνοντας μια εντολή για μια άσκηση, πρέπει πάντα να χρησιμοποιούμε τις ίδιες λέξεις και να τις συνοδεύουμε με την ίδια κίνηση.

Δεν πρέπει ποτέ να ολοκληρώνουμε το μάθημα, εάν ο μαθητής δεν έχει εκτελέσει όπως πρέπει την άσκηση που τον διατάξαμε.

Τελικά, ο σκύλος πρέπει να πεισθεί ότι, εσείς είστε πιο υπομονητικός και επίμονος από αυτόν.

Ο Felice Delfino, μεγάλος Ιταλός εκπαιδευτής του περασμένου αιώνα συμβούλευε: «να εκπαιδεύετε το σκύλο χωρίς τη χρήση των εργαλείων βίας, αλλά με μια λογική κλίμακα προοδευτικών ασκήσεων».

«Ο καλός κυνηγός κάνει το καλό σκύλο. Όλο το μυστικό είναι, να ξέρεις να τιμωρείς και να ανταμείβεις στην κατάλληλη στιγμή» έγραφε ο Elzear Blaze, το 1884. Ακόμη και σήμερα, δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε μαζί του.

Ο ορισμός του «κάτω» είναι γνωστός σε όλους και έχει αληθινά μεγάλη σημασία. Το «κάτω», είναι το κλειδί της εκπαίδευσης. Ο μαθητής πρέπει να μαθαίνει την σημασία της διαταγής και να την εκτελεί όσο το δυνατόν συντομότερα, χωρίς κανένα δισταγμό σαν να είναι ένα εξαρτημένο αντανακλαστικό: ακούγοντας την διαταγή «κάτω» ή βλέποντας το χέρι σηκωμένο, ο σκύλος πρέπει να ακινητοποιείται στο έδαφος.

Ο λόγος της άμεσης εκτέλεσης της εντολής είναι σαφής: επιτρέπει στον κυναγωγό να έχει πάντα τον μαθητή υπό έλεγχο, όχι μόνο στο κυνηγότοπο. Μπορούμε να σταματήσουμε π.χ. ένα σέττερ, κατά την διάρκεια μιας λανθασμένης ενέργειας ή ενώ πλησιάζει απαγορευμένες περιοχές. Θα το ακινητοποιήσουμε, αν εκδηλώσει σφοδρή επιθυμία να προσπαθήσει να καταδιώξει το θήραμα, ή ακόμη αν ετοιμάζεται να διασχίσει ένα δρόμο. Είναι ξεκάθαρο ότι από τα πρώτα μαθήματα δεν πρέπει να υπάρχουν δισταγμοί. Σε περίπτωση που δεν θεωρείτε τον εαυτό σας ικανό να εκπαιδεύσει τον σκύλο σας, είναι υποχρέωσή σας να καταφύγετε σε ένα επαγγελματία εκπαιδευτή. Το να προσπαθείτε μόνοι σας είναι πράγματι επιβλαβές, γιατί πρέπει να θυμάστε ότι ο σκύλος, ακριβώς όπως οι μαθητές, έχει μεγαλύτερη προδιάθεση να μαθαίνει τα λάθη, παρά τις τέλειες εκτελέσεις των εντολών. Και αυτό γιατί τα πρώτα, σαφώς κοστίζουν λιγότερη κούραση και κατανάλωση ενέργειας.

Προσοχή όμως… Μην έχετε την ψευδαίσθηση ότι η καλή εκτέλεση της εντολής στην αυλή ή στο λιβάδι χωρίς την παρουσία του θηράματος και του όπλου, θα είναι ίδια και στο κυνήγι. Στο κυνήγι ο σκύλος δέχεται πολλές συγκινησιακές φορτίσεις, και πρέπει να μπορεί να τις ξεχωρίζει εκμηδενίζοντας μερικές από αυτές, για να εκτελέσει όσα το έχουν διατάξει. Να θυμάστε πάντα ότι, αν ο σκύλος δεν κάνει εκείνο που επιθυμείτε, είναι γιατί εσείς δεν του έχετε μάθει εκείνο που θέλετε!

Η σημασία του τόνου της φωνής είναι βασική. Δεν πρέπει ποτέ να φαίνεστε θυμωμένοι ή να ουρλιάζετε, γιατί θα έχετε το αντίθετο αποτέλεσμα, φοβίζοντας το μαθητή και κάνοντάς τον ανασφαλή. Πρέπει να δίνετε τις εντολές πάντα χαμηλόφωνα, όχι επιτακτικά. Πρέπει να θυμάστε ότι η ακοή του σκύλου είναι έντονα αναπτυγμένη και ο σκύλος σας είναι στην ηλικία κατά την οποία ζητάει μόνο να μαθαίνει. Γι’ αυτό αρκεί να του συμπεριφέρεστε έτσι ώστε να σας καταλαβαίνει. Το να το φοβίζετε, είναι βλαβερό και απάνθρωπο.

Είναι επίσης σημαντικό να επιλέγετε τη σωστή στιγμή για να δώσετε την εντολή. Δεν πρέπει να απαιτείτε ποτέ να εκτελέσει την εντολή, αν ο σκύλος έχει ισχυρές άλλες παρακινήσεις. Αν του φωνάξετε «κάτω» την στιγμή κατά την οποία πρόκειται να ορμίσει στο πιατάκι με την τροφή, ξέρετε εκ των προτέρων ότι δεν θα σας υπακούσει. Οι εκπαιδευτές της αρχής του αιώνα καμάρωναν ότι, μπορούσαν να κάνουν το σκύλο να τους υπακούσει, δίνοντάς του την εντολή «κάτω», ακόμη και σε περιπτώσεις που σήμερα θεωρούνται μέχρι και απαγορευτικές. Οπως μπροστά στο πιατάκι που αχνίζει, ή μπροστά στο πληγωμένο θήραμα, ή όταν πλησιάζουμε τη μπεκάτσα για να τη μαζέψουμε και ο σκύλος βρίσκεται σε απόσταση λίγων εκατοστών από τα φτερά. Όμως, πρόκειται για εκδηλώσεις που δείχνουν ανεπαρκή κατανόηση

προς το μαθητή, ο οποίος στο κυνήγι πρέπει να είναι τουλάχιστον συμπρωταγωνιστής, αν όχι ο πρωταγωνιστής.

Ο Laverack απέδειξε ότι είχε κατανοήσει τέλεια την αξία της εντολής, γράφοντας ότι πρέπει να εκτελείτε «φυσικά». Αυτό ισχύει για το σέττερ, αλλά και για τις άλλες φυλές.

Επομένως, είναι σημαντικός όχι μόνο ο χρόνος, αλλά και ο τρόπος και η περίπτωση στην οποία δίνεται η εντολή.

Ο σκύλος θα μας υπακούσει με το ζόρι και όχι με την θέλησή του, γιατί να είστε βέβαιοι ότι, αν ο μαθητής δεν φοβάται τη τιμωρία θα προσπαθήσει να αποφύγει την εκτέλεση της εντολής. Και κυρίως πρέπει να δίνετε εντολή όταν αυτό είναι απαραίτητο. Ποτέ να μην κάνετε παιχνίδια εξάσκησης για να ευχαριστήσετε τους φίλους σας.

Ο σκύλος δεν είναι παιχνίδι. Πρέπει να του δίνετε την εντολή έτσι, ώστε να καταλαβαίνει γιατί πρέπει να την εκτελέσει. Επομένως δεν πρέπει ποτέ να δίνετε εντολές με σκοπό την επίδειξη, γιατί θα έχετε μεγάλο κόστος στο κυνήγι.

Υπάρχουν κυναγωγοί, που υπερηφανεύονται για την υπακοή του σκύλου τους και τον αναγκάζουν να κάνει συνεχώς επίδειξη. Αυτοί οι κυνηγοί καταπιέζουν το μαθητή δίνοντάς του μια εντολή, η οποία γίνεται έπειτα επαναλαμβανόμενη άσκηση, ξεχνώντας ότι οι καταστάσεις στον κυνηγότοπο είναι πάντα διαφορετικές και ποτέ αντίγραφο η μια της άλλης. Ένας σκύλος λίγο «αναρχικός», που μάλλον διστάζει στιγμιαία κατά την εκτέλεση της εντολής, είναι προτιμότερος από εκείνους τους μαθητές που, βλέποντας το χέρι σηκωμένο, σκύβουν αμέσως, με την κοιλιά στο χόρτο και περιμένουν το χάδι του «αφεντικού».

Το πραγματικό κυνηγόσκυλο έχει έναν ορμητικό χαρακτήρα και τον δείχνει ακόμη και όταν μένει ακίνητο: αγωνιά, ξέρει ότι δεν πρέπει να κουνηθεί, αλλά κοιτάει τον δάσκαλο, εκλιπαρώντας τον σχεδόν, με τις κεχριμπαρένιες σπίθες των ματιών, να του ξαναδώσει την ελευθερία της κίνησης.