Τα γιατάκια και η …αφωνία των λαγών

κείμενο: Άγγελος Ποιμενίδης (1962)

Δύο είναι τα αμίμητα και θαυμαστά του λαγού όπλα: α) Τα πολλά και έξυπνα γιατάκια και β) Η εμμονή και εγκαρτέρηση, η αταραξία και η λούφα, μαζί με τη νεκρική αφωνία του.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ θέμα μου εδώ να πω πως κυνηγιέται ο λαγός, πως βρίσκονται τα γιατάκια του σε διάφορους καιρούς και πως οδηγούμε ή μας οδηγούν οι σκύλοι προς αυτά. Το θέμα μας είναι στενότερο. Πως ξεπορτίζει από το γιατάκι του ο λαγός και πως φεύγει:

Ο λαγός είπαμε, εμμένει πεισματικά και αποφασιστικά να μην εγκαταλείψει το γιατάκι του παρά όταν ακουμπήσει το μαχαίρι στο λαιμό του. Περνούν από δίπλα του πρόβατα, κατσίκια, κάρρα, άνθρωποι, σκύλοι, που εύκολα δεν τον ανακαλύπτουν, γιατί οι σκύλοι δεν βλέπουν παρά μυρίζουν και τα χνάρια του λαγού είναι σβησμένα από ώρες και αν είναι φρέσκα, είναι παραπειστικά για το σκύλο. Περνούν λοιπόν, δίπλα του κόσμος και κόσμος και τραγουδάει και θορυβεί και σκύλοι κλαφουνίζουν που κάποια μυρωδιά του τους ξετρέλανε και εκείνος λουφάζει και δεν το κουνεί.

Λένε μερικοί ότι η αμεριμνησία του αυτή και στασιμότητα οφείλεται στο βαθύ του ύπνο ή στον πανικό που τον κατέλαβε και δεν ξέρει τι να κάμει.

Οι απόψεις μου, δεν συμφωνούν μ΄αυτά. Ο λαγός είναι νοημονέστατο και εξυπνότατο ζώο και ό,τι κάμνει το κάμνει με περίσκεψη, που στην δική μας λογική δεν χωράει.

Από το γιατάκι του τα παρακολουθεί ασάλευτος και σαν ψόφιος, όλα και σχεδιάζει. Σχεδιάζει, κρίνει και αποφασίζει ποιά στιγμή θα τιναχτεί, προς τα πού θα κατευθυνθεί και αυτά αναλόγως με τον κίνδυνο που υπολογίζει ότι “επικρέμαται”.

Αν πρόκειται π.χ. για παιδί που χαζεύει εκεί και ανακατεύει τους θάμνους, δεν το κουνάει. Αν έρθει από πάνω του κατσίκα και τον ιδεί και τρομάξει και φτερνιστεί, δεν το κουνάει. Αν είναι ξυλάς και κόβει ξύλα, θα σηκωθεί όταν πειά κόβουν τη σκιά του, αν είναι σκύλοι φέρμας ζαρώνει, αν είναι λαγωνικά και κλαφουνίζουν γοερά είκοσι μέτρα παρακείθε και όχι πάνω από το γιατάκι του, δεν σηκώνεται ακόμα. Αν περνάει ο κυνηγός βιαστικός δίχως να κοντοστέκεται και να ψάχνει θάμνο με θάμνο, σπιθαμή με σπιθαμή, πάλι ζαρώνει και δεν σηκώνεται.

Αν πέφτουν που και που πέτρες γύρο του, δεν σηκώνεται παρά όταν απότομα πέσει η πέτρα δίπλα του. Τον φερμάρει ο σκύλος και δεν το κουνάει, τον βλέπεις και κάμνει πως δεν σε βλέπει. Τέτοια υπομονή έχει. Επιμένει σαν να μην υπάρχει.

Όταν όμως πάρει την απόφασή του τινάζεται μονομιάς, κάμνει το πρώτο άλμα του ένα-δύο μέτρα έξω από το γιατάκι του και δίχως να σταθεί, παίρνει τον δρόμο που είχε στο νου με μια καταπληκτική ταχύτητα σαν πέρδικα.

Η φυγή του γίνεται προς την κατεύθυνση που έχει εμπόδια για το διώκτη του σκύλο ή κυνηγό. Κάμνει δηλ. όπως όλα τα θηράματα για να μη δώσει στόχο. Τρέχει προς τα εμπόδια που τα ξέρει σαν το παιδί που παίζει ανάμεσα στα δέντρα.

Αν ο χώρος γύρο είναι ακάλυπτος και επίπεδος, θα κάμει δυό-τρία ζίκ-ζάκ και ύστερα θα στρώσει.

Αν ξαφνικά και δίχως να πάρει προτήτερα είδηση ότι κοντά του βρίσκεται κυνηγός και απότομα θα πέσει πέτρα δίπλα του, τινάζεται έξω από το γιατάκι και στέκει όρθιος να ιδεί τι συμβαίνει. Κάθεται στα πισινά του και περιστρέφει το κεφάλι του για να ν’ αντιληφθεί τι τρέχει. Αν αντιληφθεί τον κίνδυνο θα πάρει δρόμο, αλλοιώς θα κάμη λίγα βήματα αριστερά-δεξιά και θα μελετήσει το μέρος για άλλο γιατάκι. Δρόμο δεν παίρνει, προσέχει σαν αλεπού και όταν βεβαιωθεί ότι τίποτε δεν συμβαίνει, θα καθήσει σε άλλο γιατάκι, αλλά θάναι ανήσυχος και πάντα έτοιμος για φυγή.

Στα δεύτερα αυτά γιατάκια, οι λαγοί μένουν ανήσυχοι και προσεκτικοί. Στη φέρμα δεν στέκουν και όταν ακούνε τον κυνηγό να πλησιάζει, φεύγουν, αφήνοντας την στρατηγική της επίμονης λούφας που παραπάνω περιγράψαμε. Το ίδιο γίνεται και όταν η μέρα είναι με σφοδρόν αέρα που συνταράζει χορτάρια χώματα και κλαδιά. Τότε οι λαγοί κυκλοφορούν κρυφά και ύπουλα, αθέατοι και κανένα γιατάκι δεν τους χωρεί.

Λαγός που ξετινάχτηκε με ελαφρό ζόρισμα, μ΄ένα λογουχάρη ενόχλημα ενός εργάτου που εδούλευε εκεί κοντά, θα καθήσει πάλι εκεί κοντά. Όταν όμως πάρουν το κατόπι κραυγαλέοι γκέγκηδες, τότε οι διαδρομές του είναι μεγάλες.

Τις μικρές διαδρομές τις κάμνει από τα θαμνωμένα μέρη που έχουν εμπόδια και τον καλύπτουν. Τις μεγάλες πάλι πάνω στους δρόμους ή φαρδιά μονοπάτια που τα γνωρίζει καλά ο λαγός. Τα “γυμνάσια” αυτά τα κάμνει διότι ξέρει ότι στην ταχύτητα δεν τον φτάνει κανένας και ότι θα κουράσει οπωσδήποτε τους διώκτες του. Γιαυτό παίρνει δρόμους και όχι σφιχτά μέρη που του είναι ύποπτα από τις ενέδρες που του στήνουν οι αλεπές. Όταν κουραστεί και αυτός τότε χώνεται στα πυκνά για να κάμει παραπειστικούς μαιάνδρους ή αστεροειδείς δρόμους για ν΄απασχολήσει μ΄αυτούς τους σκύλους και τότε εγκαθίσταται στο πειό απόμερο και σκοτεινό γιατάκι.

Οι πολυκυνηγημένοι λαγοί, γνωρίζουν πολλά κόλπα εκλογής και παραμονής στο γιατάκι, αλλά προπαντός της διαφυγής και του ξεγελάσματος του σκύλου. Τα μικρά λαγουδάκια είναι ανόητα. Δεν φεύγουν πολύ μακρυά από τα γιατάκια τους. Έχουν όμως το προσόν που την διαφυγή τους την κάμνουν σπασμωδική, με τσακίσματα δεξιά-αριστερά που για τον κυνηγό είναι απαίσια και εκνευριστικά, γιατί του εξασφαλίζουν αποτυχίες.

Τα μικρά λαγουδάκια δεν προσφέρουν στο σκύλο ντορούς όπως ο μεγάλος λαγός. Ο μεγάλος και πεπειραμένος λαγός, γνωρίζει καλά τα προσόντα και τις αδυναμίες των διωκτών του, είτε σκύλοι είναι αυτοί, είτε κυνηγοί, είτε αγρίμια. Γι΄αυτό στις διαφυγές του εφαρμόζει ανάλογη στρατηγική με τις αδυναμίες τους και τους παιδεύει. Μπαίνει στα βάλτα, ανεβαίνει κατσάβραχα, κατεβαίνει πλαγιές, χώνεται στο δάσος από την μια και ξετρυπώνει από την άλλη, περνά και ξαναπερνά τον ποταμό, τον Έβρο να πούμε, κολυμπώντας σα σκύλος ή σαν το αγριογούρουνο.

Η εξυπνάδα του είναι μεγάλη, γιατί πάχος δεν έχει για να του τρώει την ζωτικότητα, παρά αίμα και μαύρο κρέας, για νάχει δυνατό μυαλό και να στέκει στη μαύρη και άραχλη ζωή του, πούναι και για μας μια μαύρη παρηγοριά.