Τα νησιώτικα κυνηγόσκυλα!

Kέιμενο-Φώτο : N. Φωτακόπουλος

Εχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα… νησιώτικα κυνηγόσκυλα; Διαφέρουν σε κάτι από τους σκύλους που χρησιμοποιούνται στην ηπειρωτική Ελλάδα;

Ποιοι σκύλοι αποδίδουν καλύτερα σε ένα δύσκολο περιβάλλον, όπου τα πέτρινα κυνηγοτόπια είναι γεμάτα αγκάθια και αστιβίδες και πυρπολούνται από τον καυτό ήλιο τις περισσότερες μέρες του χρόνου; Η φύση έχει τις απαντήσεις της! Οι βιότοποι των νησιών χαρακτηρίζονται από την έλλειψη νερού και την ελάχιστη διαθεσιμότητα τροφής για την πανίδα. Ολα τα είδη έχουν προσαρμοστεί σε αυτά τα περιβάλλοντα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τους λαγούς της Κρήτης που δεν ξεπερνάνε σε βάρος το ενάμισι κιλό, όταν στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι τρία και τέσσερα. Αλλο παράδειγμα, από τα παραγωγικά ζώα, είναι η μικρόσωμη βραχυκέρατη αγελάδα της Κέας. Εχει το ένα τέταρτο του βάρους μιας… κανονικής αγελάδας. Ανάλογες είναι οι διαφορές σε όλα τα είδη άγριων και ήμερων αυτοχθόνων ζώων των νησιών. Οσο πιο δύσκολο το περιβάλλον, τόσο πιο λιτοδίαιτα γίνονται και τα είδη…

Ο αιώνιος νόμος της νησιωτικής…
λιτότητας έχει σμιλέψει χαρακτηριστικά που δεν συναντάμε στις φυλές του Βορρά.

Για να επανέλθουμε στους σκύλους, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στις μεσογειακές φυλές για να κατανοήσουμε ότι ο αιώνιος νόμος της νησιωτικής… λιτότητας έχει σμιλέψει χαρακτηριστικά που δεν συναντάμε στις φυλές του Βορρά. Ο Κρητικός Λαγωνικός είναι μια φυλή με καταγωγή που χάνεται στα βάθη των χιλιετηρίδων, προσαρμοσμένη απόλυτα στις κλιματολογικές αλλά και στις κυνηγετικές συνθήκες της Κρήτης. Παρόμοια χαρακτηριστικά παρουσιάζει και το Τσιρνέκο της Αίτνας από τη Σικελία, ενώ το Ποτένκο της Ιμπιθα συμπληρώνει το πάνελ των λιπόσαρκων νησιώτικων σκύλων.

Αποτυχίες…
Η φύση, λοιπόν, μας διδάσκει πια κυνηγόσκυλα πρέπει να προτιμώνται στα κυνηγοτόπια των Κυκλάδων ή των Δωδεκανήσων… Θυμάμαι πριν από κάμποσα χρόνια έναν πολύ γνωστό κυνοτρόφο με ετήσια παραγωγή εκατοντάδων κουταβιών να βρίσκεται καθημερινά στο λιμάνι του Πειραιά για αποστολές κουταβιών στα νησιά. Είχα εντυπωσιαστεί από αυτή την «υπερπαραγωγή», αλλά και τη ζήτηση των σκύλων του από νησιώτες. Ναι, δεν λέω, είχε όμορφα σκυλιά που κέρδιζαν πολλά βραβεία στις εκθέσεις. Ομορφα Πόιντερ με κεφάλες «τσαρουχάτες» και κορμιά θεόρατα, αλλά εντυπωσιακά. Τα χρόνια όμως πέρασαν και η ζήτηση αραίωσε! Τώρα πια σπάνια κατεβαίνει στο λιμάνι για «παραδόσεις».

Τι έγινε; Απλά, στην αρχή με το φούντωμα της κυνοφιλίας, η ανάγκη για καθαρόαιμους σκύλους έφερνε τη ζήτηση. Ελα όμως που οι συγκεκριμένοι σκύλοι δεν έκαναν για τις δύσκολες συνθήκες των νησιών; Μπορεί να ήταν εξαιρετικοί στην Κωπαΐδα ή στις μπεκάτσες της υγρής Σπερχειάδας, αλλά στις ξερολιθιές των νησιών έψαχναν για ίσκιο λίγο μετά την ανατολή του ήλιου…

Εχει και ο γράφων εμπειρία από τα νησιά – από την εποχή ακόμα της στρατιωτικής μου θητείας στη Χίο της δεκαετίας του ’70. Αν και η Χίος έχει ευρεία… βιοποικιλότητα, δεν παύει να είναι νησί με πολλή πέτρα και αγκαθοτόπους. Θυμάμαι από τότε τους Χιώτες ναυτικούς να φέρνουν Πόιντερ που απέδιδαν καλύτερα σε συνθήκες καύσωνα και λειψυδρίας. Ποτέ δεν προτίμησαν τα μαύρα και ογκώδη Γκόρντον ή τα Κούρτσχααρ, που τότε ήταν πιο… «μποϊλίδικα» από αυτά που έχουμε σήμερα. Τα Αγγλικά Σέττερ είχαν αρχίσει να διαδίδονται, αλλά το μακρύ τρίχωμα έμπλεκε στα αγκάθια και αρκετοί τα απέφευγαν…

Τα χρόνια πέρασαν και οι εμπειρίες από τα νησιώτικα κυνήγια… αβγάταιναν. Σήμερα, λοιπόν, οι σκύλοι που προορίζονται να κυνηγήσουν πέρδικες και ορτύκια στα νησιά, πρέπει να έχουν ορισμένα προσόντα.

Τα προσόντα…
Προσόντα που άλλοι θα τα έλεγαν μορφολογικά ελαττώματα! Ισως έχουν δίκιο οι λάτρεις τους ωραίου και του τυπικού μορφολογικού προτύπου, αλλά εδώ μιλάμε για δουλειά σε συνθήκες σαράντα βαθμών και βάλε. Λοιπόν ο καλός «νησιώτης» πρέπει να αντέχει στη ζέστη. Για αυτό πρέπει να έχει όσο πιο λευκό σώμα γίνεται.

Απόλαυση! Μια σκάφη με νερό (για τα κατσίκια) είναι μέγα δώρο για τα περαστικά.Οι ξερολιθιές των νησιών καταπονούν σκύλους και κυνηγούς….

Το μαυροκέφαλο σκυλί πρέπει να απορρίπτεται, έστω και αν έχει όλο το σώμα του άσπρο. Αν απορείτε, απλώς βάλτε το χέρι σας στην μαύρη επιφάνεια ενός ασπρόμαυρου σκύλου και μετά βάλτε το στην άσπρη… Θα εντυπωσιαστείτε από τη διαφορά θερμοκρασίας. Ο μαυροκέφαλος σκύλος τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο θα κυνηγάει (;) σαν μαστουρωμένος, όταν βγει ο ήλιος.

Εκτός από το άσπρο χρώμα, το κυνηγόσκυλο των νησιών πρέπει να είναι λιπόσαρκο και αλαφροπάτητο. Η βαριά κατασκευή δεν ωφελεί σε τίποτα, αντίθετα δυσκολεύει το ζώο όταν όλη την ημέρα είναι αναγκασμένο να πηδάει μάντρες και αστιβίδες. Είναι προτιμότερος λοιπόν ένας σκύλος με λεπτά κόκαλα και μικρή μάζα. Και για να μη γίνει παρεξήγηση, δεν εννοούμε ότι ο σκύλος πρέπει να είναι υποσιτισμένος για να είναι ελαφρύς… Τέλος, το μεγαλύτερο προσόν είναι η αντοχή στη ζέστη και στην έλλειψη νερού. Το νερό είναι εξαιρετικά σπάνιο στα νησιά, συνήθως σε πηγάδια όπου ο σκύλος δεν μπορεί να φτάσει. Και επειδή είναι δύσκολο ο κυνηγός να κουβαλάει πολύ νερό, είναι προτιμότερος ο σκύλος που δεν θα πίνει τον… περίδρομο.

Ισως όλα αυτά να μοιάζουν αυτονόητα. Και όμως όχι, δεν είναι για όλους αυτονόητα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που εντυπωσιάζονται από τα μεγαλοπρεπή μεγέθη, τα βαριά κεφάλια και τα μακριά κρόσσια. Και εκεί ακριβώς την πατάνε! Στα νησιά δεν έχει θέση η μεγαλοπρέπεια και η αριστοκρατική ομορφιά, αλλά η ωφελιμότητα. Στο δύσκολο περιβάλλον του Αιγαίου, ό,τι δεν προσαρμόστηκε χάθηκε!

Κλείνοντας θα αναφέρω ότι με συγκίνηση ακούω για μια ολόμαυρη σεττερίτσα μου που βρίσκεται στη Σάμο και διαπρέπει στα περδικοτόπια της. Ο φίλος μου ο Νίκος Νάκης όλο ύμνους μου λέει για αυτήν όταν μου ζητάει το pedigree της, που ποτέ δεν θυμάμαι να του το δώσω μαζί με τη μεταβίβαση ιδιοκτησίας…

Ο καλός «νησιώτης» πρέπει να αντέχει στη ζέστη. Γι’ αυτό πρέπει να έχει όσο πιο λευκό σώμα γίνεται.

Τα «Συριανά»
Αν και ποτέ δεν υπήρξε πραγματικά ως φυλή, εξακολουθεί να αναφέρεται η αμφισβητούμενη ύπαρξη του «Συριανού». Στην πραγματικότητα, τα «Συριανά» δεν ήταν τίποτε άλλο από την μπασταρδο-ποιημένη εκδοχή των Πόιντερ που έφερναν στο νησί οι ντόπιοι ναυτικοί, από την αναπτυγμένη κυνοφιλικά Δύση πριν από 100 χρόνια. Οσες αναφορές υπάρχουν για τα «Συριανά», μιλάνε για σκύλους που έμοιαζαν πολύ με το Πόιντερ, και δεν ήταν ποτέ ολόμαυρα. Προφανώς και τότε το ολόμαυρο χρώμα ήταν ανεπιθύμητο για τους νησιώτες κυνηγούς.