Οι υπερβολές… του προτύπου!

Κείμενο Φώτο: Ν. Φωτακόπουλος

Η «ομορφιά» ως έννοια στους κυνηγετικούς σκύλους έχει δύο εκδοχές: Η πρώτη -και αυτή που είναι κυνολογικά παραδεκτή- είναι αυτή που περιγράφεται από το επίσημο μορφολογικό πρότυπο.
Η άλλη εκδοχή της ομορφιάς είναι αυτή που αρέσει στο ανθρώπινο μάτι. Αυτό δηλαδή που μας αρέσει γιατί είναι ωραίο και… φανταχτερό. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά, και πρώτα την «ομορφιά» όπως περιγράφεται από το στάνταρ της κάθε φυλής. Τόσο ύψος, τόσο βάρος, τέτοιο χρώμα, τέτοια αυτιά, τέτοια ουρά και πάει λέγοντας…

Μπορούμε να μιλάμε για… «υπερτυπισμό» όταν ορισμένα χαρακτηριστικά που περιγράφονται στο πρότυπο της φυλής είτε μορφολογικά είτε εργασιακά ξεπερνούν κάποια όρια.

Κάποια πρότυπα είναι ιδιαίτερα λεπτομερή και κάποια άλλα είναι ιδιαίτερα ασαφή ή περιληπτικά έως… και ελλειμματικά! Παρ΄ όλα αυτά για την επίσημη κυνολογία, όμορφος είναι ο σκύλος που ανταποκρίνεται στο πρότυπο της φυλής του. Όσο πιο κοντά βρίσκεται ένας σκύλος στο ιδεατό πρότυπο τόσο καλύτερος θεωρείται.
Όμως, αυτή η προσπάθεια κάποιων εκτροφέων (και κριτών) να επιδιώκουν την επιβράβευση ορισμένων χαρακτηριστικών, είτε γιατί περιγράφονται στο πρότυπο είτε γιατί αρέσουν στο… μάτι μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολές. Μάλιστα, κάποιες φορές μπορούμε να μιλάμε για… «υπερτυπισμό» όταν ορισμένα χαρακτηριστικά που περιγράφονται στο πρότυπο της φυλής ξεπερνούν κάποια όρια.
Παραδείγματα…
Ως παράδειγμα υπερτυπισμού θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το υπερβολικό τρίχωμα για ένα Σέττερ, η υπερβολική σύγκλιση των κρανιομετωπικών αξόνων σε ένα Πόιντερ και το υπερβολικό βάρος για ένα Μαστίνο Ναπολετάνο. Και όμως, οι περισσότεροι κριτές σε μια έκθεση μορφολογίας θα απέδιδαν τα εύσημα σε ένα Σέττερ με μακρύ μεταξένιο τρίχωμα, σε ένα Πόιντερ με έντονο ρινομετωπικό κοίλωμα και σε ένα Μαστίνο που θα ήταν πιο ογκώδες σε σχέση με ένα άλλο.

Ένα «εκθεσιακό» ιρλανδικό Σέττερ το οποίο είναι πολύ διαφορετικό από ένα «εργασιακό».

Αυτή η επιλογή θα μπορούσε να είναι σωστή αρκεί ο κριτής να μην επιβραβεύει τις υπερβολές ή να μη συνυπολογίζει και κάποια άλλα χαρακτηριστικά. Στους σκύλους φέρμας λοιπόν, εάν π.χ. το τρίχωμα που σκοπό έχει να προστατεύει το σώμα από το ψύχος και από τα αγκάθια είναι υπερβολικά μακρύ και μεταξένιο, τότε δεν προσφέρει τίποτε, μια και δεν θα στεγνώνει εύκολα, ενώ ο σκύλος θα κουβαλάει αρκετό βάρος από το νερό που αυτό θα συγκρατεί. Φυσικά, δεν θα είναι και καθόλου χρήσιμο στο δάσος, μια και το υπέρμακρο τρίχωμα του σκύλου θα μπλέκει στα βάτα και στα πουρνάρια.
Αν στο υπερβολικό τρίχωμα προσθέσουμε και ένα ογκώδες και βαρύ κεφάλι με ανάλογο σώμα, τότε ασφαλώς μιλάμε για ένα σύνολο χαρακτηριστικών που δεν είναι λειτουργικό για την εργασία για την οποία προορίζεται ο συγκεκριμένος σκύλος. Αντίστοιχα, ένα υπερβολικό ρινομετωπικό κοίλωμα σε ένα πόιντερ μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστικά προβλήματα, όπως παρουσιάζουν άλλες φυλές με αυτό το χαρακτηριστικό (όπως είναι π.χ. το Μπόξερ ή το Μπουλντόγκ, το οποίο έχει συμβάλει με τα γονίδιά του στη δημιουργία του Πόιντερ!).

Η κεφαλή ενός Πόιντερ που θυμίζει Μπόξερ.

Η εργασία…
Ο «υπερτυπισμός» όμως δεν είναι μόνο μορφολογικός, είναι και… εργασιακός! Λέμε π.χ. ότι ένα Πόιντερ πρέπει να είναι γρήγορο και να καλύπτει μεγάλες εκτάσεις κατά την έρευνά του. Ναι, αλλά πόσο γρήγορο και πόσο μακριά πρέπει να πάει το Πόιντερ για να βρει θήραμα; Εκατό ή χίλια μέτρα;
Οι αγώνες Μεγάλης Έρευνας και η χρήση του μπίπερ ίσως δίνουν κάποιες απαντήσεις, αλλά δεν είναι πάντα και τόσο πειστικές. Συχνά μιλάμε για όρθιες και ξαπλωτές φέρμες και την «καταδίκη» των… όρθιων Σέττερ. Η άποψη που θέλει το Αγγλικό Σέττερ να συμπεριφέρεται σαν αιλουροειδές και επομένως να φερμάρει ξαπλωμένο, είναι μια περίπτωση εργασιακού «υπερτυπισμού». Μιλάμε για σκύλο φέρμας και όχι για… τσιτάχ. Άλλο παράδειγμα -ειδικά παλαιότερα- ήταν τα μικροσκοπικά Μπρετόν. Ακόμα και σήμερα βλέπουμε κάποιους «κοντορεβυθούληδες», εξαιτίας της εμμονής κάποιων εκτροφέων στα υπερβολικά μικρόσωμα σκυλιά. Ο κατάλογος με τα παραδείγματα θα μπορούσε να είναι μακρύς, όμως δεν έχει και τόση σημασία να συνεχίσουμε…
Όμως, όταν θα βλέπετε ογκώδη Σέττερ με υπερβολικό τρίχωμα, Πόιντερ που θυμίζουν λεβριέ ή Μπόξερ, και… τοσοδούλικα Επανιέλ Μπρετόν, να θυμάστε ότι ο υπερτυπισμός στα μορφολογικά και στα εργασιακά χαρακτηριστικά μπορεί να είναι καταστροφικός! Οχι μόνο για έναν σκύλο ή μια γενεαλογική γραμμή, αλλά και για μια ολόκληρη φυλή, όπως έγινε με το Ιρλανδικό Σέττερ που καταστράφηκε (εργασιακά) επειδή ήταν… όμορφο στο μάτι.