ΓΕΡΑΚΙ: ΕΝΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΦΙΛΟΣ…

Κείμενο: Στέλιος Φραγκούλης, Εκπαιδευτής γερακιών

Φωτο: Νάσος Φωτακόπουλος

Όσοι επισκέφτηκαν παλαιότερα την έκθεση «DIANA» πρόσεξαν ίσως την παρουσία νόμιμων, εκπαιδευμένων γερακιών, μια εικόνα άγνωστη ως τώρα για τα ελληνικά δεδομένα. Φαίνεται ότι είμαστε η μόνη χώρα όπου η ιερακοτροφία μοιάζει ανύπαρκτη. Και ο λόγος δεν είναι πως ο Έλληνας δεν αισθάνθηκε ποτέ του έλξη για αυτόν τον εναλλακτικό και ασφαλώς λιγότερο αποτελεσματικό τρόπο κυνηγιού, αλλά ότι μετά το Βυζάντιο τα δεινά του δεν επέτρεψαν τέτοιες πολυτέλειες. Στο βάθος θυμίζει λίγο την ιστορία της κυνοφιλίας. Οι σύγχρονοι κυνηγετικοί σκύλοι δεν αντιμετωπίζονται πια σύμφωνα με την «παράδοση» που θέλει τον ιδιοκτήτη διαθέτει σκυλιά αδιευκρίνιστης ράτσας, να τα ταϊζει αποφάγια, να τα δένει σε ένα παλιό βαρέλι, κι αν κάποια είχαν ή αποκτούσαν ελαττώματα σκοτώνονταν. Έτσι λοιπόν ο έλληνας γερακάρης του σήμερα δεν έχει δεχτεί ακόμη τα φώτα της Δύσης! Ερχόμαστε σε επικοινωνία με δεκάδες ανθρώπους που ασχολούνται με αρπακτικά πουλιά με τρόπο καταστροφικό. Τα πιάνουν στα δίχτυα, τα κλέβουν από φωλιές ή ακόμη τα τραυματίζουν και προσπαθούν αυτοσχέδια να τα εκπαιδεύσουν ζημιώνοντας τη φύση και ταλαιπωρώντας τα ζώα.

Το σωστά εκπαιδευμένο γεράκι είναι κάτι ολότελα διαφορετικό. Ο γερακάρης φροντίζει για την απόλυτη ακεραιότητα, σωματική και ψυχολογική των πουλιών του. Ποτέ τα γεράκια δεν μας υπηρετούν. Εμείς τα υπηρετούμε. Κερδίζουμε υπομονετικά την εμπιστοσύνη τους ώστε να γίνουν στο τέλος μαζί μας σχεδόν τρυφερά και να μας επιτρέπουν να παρακολουθούμε τη δράση τους από κοντά σαν ένα κομμάτι του περιβάλλοντός τους.

Στο κυνήγι βλέπουν εμάς και το σκύλο μας σαν συνεργάτες. Ξέρουν ότι αποζητούμε τον ίδιο στόχο κι ακολουθούν από ψηλά περιμένοντας να τους δείξουμε το θήραμα. Από όλα τα ζώα που ζουν κοντά στον άνθρωπο, τα εκπαιδευμένα γεράκια ίσως διατηρούν τη μεγαλύτερη ελευθερία και τη φύση τους αναλλοίωτη.

Ξεκίνησε μια προσπάθεια ενημέρωσης του κόσμου. Γίνεται προσπάθεια να γίνει κατανοητό ότι είναι προτιμότερο το κόστος ενός νόμιμου, έτοιμου πουλιού από εκτροφείο του εξωτερικού μαζί με τις γνώσεις του εκπαιδευτή του, από την ψυχοφθόρα, άτυχη ενασχόληση με παράνομο τρόπο που ζημιώνει το περιβάλλον. Ας σημειωθεί ότι πολλοί κάτοικοι της επαρχίας έχουν πρόσβαση σε φωλιές ιδιαίτερα σπάνιων και εξαιρετικά προστατευόμενων αρπακτικών. Άθελά τους μπορεί να συμβάλλουν στην εξαφάνιση ενός είδους του τόπου τους.

Δυστυχώς στην Ελλάδα μας ισχύει κάτι παράδοξο. Ενώ είναι η μόνη χώρα που η ιερακοθηρία ουσιαστικά δεν υπάρχει, είναι και η μόνη χώρα που την απαγορεύει! Αυτό το αντιφατικό καθεστώς δε βοηθά στη προστασία της φύσης. Καθώς λέει η κοινή λογική όταν ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να πειθαρχήσει στους νόμους δε θα επιλέξει την παρανομία και τον κατατρεγμό. Φανταστείτε τι θα έκαναν όμως οι χιλιάδες γερακάρηδες του κόσμου στην περίπτωση που τους απαγόρευαν να ασκήσουν την τέχνη τους….…

Όσον αφορά το ίδιο το κυνήγι, είναι γνωστό ότι ένα γεράκι μπορεί να σκοτώσει πολύ λιγότερα θηράματα από ένα όπλο. Αν μάλιστα συμπεριλάβουμε στη σύγκριση και όσα χάνονται τραυματισμένα η διάσταση μεγαλώνει. Θαυμάζουμε κυρίως τη συναρπαστική επίθεση του αρπακτικού που συχνά αποτυχαίνει. Αυτό εξηγείται εύκολα αν μελετήσει κάποιος παρατηρήσεις ξένων ορνιθολόγων. Ένα άγριο γεράκι στη φύση έχει μόνο ένα μικρό ποσοστό επιτυχημένων επιθέσεων. Στη διάρκεια λοιπόν του πολύ περιορισμένου χρόνου και χώρου που πετά με τον άνθρωπο αυτές οι αναλογίες στενεύουν. (Σύμφωνα με τον οδηγό του Collins από τον Benny Gensbol το ξεφτέρι επιτυχαίνει μόνο στο 5% των επιθέσεών του!)

Όσον καιρό ασχολούμαι με τα αρπακτικά έχω συναντήσει αρκετούς περιστεράδες. Ιδιαίτερα εκείνοι που πετούν «βούτες» δηλώνουν ακραίοι εχθροί των γερακιών. Βλέπεις αυτό το είδος είναι ένας εύκολος στόχος για τον πετρίτη. Έτυχαν περιπτώσεις που οι άνθρωποι αυτοί θαύμασαν τόσο τον εχθρό τους, βλέποντάς τον στο σπίτι μου από κοντά, που αργότερα με κάλεσαν να παρακολουθήσω τις επιθέσεις του στο σμάρι των περιστεριών τους αντί να βγάλουν την καραμπίνα, όπως έκαναν άλλοτε.

Από αναφορές επίσης του εξωτερικού ξέρω θετικά ότι χρησιμοποιούν εξημερωμένα γεράκια στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Επιστήμονες μπαίνουν στα σχολεία κρατώντας στα χέρια τους αετούς, γεράκια, μπούφους και μιλούν έτσι στις ψυχές των παιδιών που μαθαίνουν να σέβονται αυτά τα αγέρωχα πλάσματα και να αποστρέφονται εκείνους που τα απειλούν.

Τέλος ας μην ξεχνάμε πόσο έχουν αξιοποιηθεί οι τεχνικές της ιερακοθηρίας στην έρευνα, την εκτροφή και την υποστήριξη κινδυνευόντων ειδών, ακόμη και στη διάσωσή τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το κιρκινέζι του Αγίου Μαυρικίου (βλ. Birds Of Prey, Leslie Brown: Mauritius Kestrel). Πριν κάποια χρόνια είχαν απομείνει μόνον εννιά. Σήμερα ο πληθυσμός τους επανακάμπτει και η συμβολή της ιερακοθηρίας ήταν απόλυτη. Συνέλαβαν τα ελάχιστα αυτά πουλιά και εξημερώνοντας τα πέτυχαν την αναπαραγωγή τους στην αιχμαλωσία. Τονίζω ότι τα άγρια αρπακτικά πουλιά αν δεν εκπαιδευθούν είναι απίθανο να ζευγαρώσουν σε συνθήκες εγκλεισμού. Μα κι όταν έλθει η ώρα για την απελευθέρωση των απογόνων στη φύση πρέπει κι αυτοί να εκπαιδευτούν, να ασκήσουν το μυϊκό τους σύστημα, να μάθουν να κυνηγούν ώστε ελεύθεροι έπειτα να μπορέσουν να επιβιώσουν. Αυτά θα ήταν αδύνατα χωρίς τις γνώσεις του γερακάρη. Μπορώ ακόμη να συμπληρώσω με βεβαιότητα ότι ένας τραυματισμένος πετρίτης που έμεινε καιρό στο κλουβί αναρρώνοντας είναι απίθανο να επιβιώσει αν δεν απελευθερωθεί σταδιακά με την επίβλεψη ενός γερακάρη. Γιατί αυτή η κατηγορία αρπακτικών (Falco sp) και ιδιαίτερα όσα τρέφονται αποκλειστικά με πτηνά δεν μπορούν να κυνηγήσουν αν χάσουν τη φόρμα τους.

Όσον αφορά την επιστημονική έρευνα πάμπολλα συμπεράσματα για τη συμπεριφορά, την ταχύτητα, τις δυνατότητες των αρπακτικών πουλιών έχουν συναχθεί από τη μελέτη εκπαιδευμένων ατόμων, καθώς βέβαια και αμέτρητες φωτογραφίες.

Αυτή τη στιγμή το ελληνικό κράτος επιτρέπει την κατοχή νόμιμων, εισηγμένων γερακιών από εγκεκριμένα εκτροφεία απαγορεύει όμως τη χρήση τους στο κυνήγι. Ελπίζω κάποια στιγμή να το ξανασκεφτούν οι αρμόδιοι, να βρεθεί ένας άλλος τρόπος για να ελέγχουν τα πράγματα. Είναι άλλωστε γνωστή η ιστορία του έλληνα, του Καποδίστρια και της …πατάτας!

Πηγή: ΠΑΝΘΗΡΑΣ, τα πάντα περί θήρας